Το Αφγανιστάν, μεταψυχροπολεμικά, από το 1996 έως το 2001, μαστιζόταν από εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος στην πραγματικότητα αποτελούσε συνέχεια του πολέμου που είχε ξεκινήσει το 1989 και συνδεόταν ουσιαστικά με τις εχθροπραξίες που είχαν ξεκινήσει ήδη από το 1978. Από το 1996 αντιμαχόμενοι ήταν ομάδες της Βόρειας Συμμαχίας (επίσημα γνωστής ως Ενωμένο Ισλαμικό Εθνικό Μέτωπο για τη Σωτηρία του Αφγανιστάν), η οποία ήταν μια στρατιωτική συμμαχία ομάδων που οργανώθηκε και λειτούργησε μετά την κατάληψη της Καμπούλ από το Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν (Ταλιμπάν), με τους τελευταίους. Το 2001, οι Ταλιμπάν έλεγχαν περίπου το 80% της χώρας.
Το ενδεχόμενο της επίθεσης διαφάνηκε με σαφήνεια τον προηγούμενο μήνα, όταν την 11η Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε το διπλό τρομοκρατικό χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης, με τραγικό απολογισμό πάνω από 3.000 θύματα και περισσότερους από 6.000 τραυματίες. Την ευθύνη για τα χτυπήματα αυτά ανέλαβε η Αλ Κάιντα, η ένοπλη τρομοκρατική οργάνωση Ισλαμιστών που πρωτοεμφανίσθηκε το 1988, και προερχόταν από το «Μεκτά Αλ Κιντεμάτ», το οποίο αποτελούσε «το κεντρικό γραφείο» των Αφγανών μουτζαχεντίν.
Ένν περίπου μήνα μετά το τρομοκρατικό χτύπημα, οι Ηνωμένες Πολιτείες, μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο υπήρξε βασικός σύμμαχός τους, προσφέροντας υποστήριξη για στρατιωτική δράση, επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν. Στόχος ήταν η ανατροπή της κυβέρνησης των Ταλιμπάν και παράλληλα η εξάρθρωση της Αλ Κάιντα.
Στις 7 Οκτωβρίου 2001 πραγματοποιήθηκαν οι πρώτοι βομβαρδισμοί. Διαβάζουμε στο πρωτοσέλιδο της «Καθημερινής» της 9ης Οκτωβρίου: «Για δεύτερη κατά σειρά νύχτα, οι αμερικανικές και βρετανικές δυνάμεις επιτέθηκαν χθες εναντίον επιλεγμένων στόχων στο Αφγανιστάν και συγκεκριμένα στην Καμπούλ, στο Κανταχάρ και στην Τζαλαλαμπάντ, ενώ ταυτοχρόνως ο εκπρόσωπος των ΗΠΑ στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ άφησε να εννοηθεί πως ίσως υπάρξει ανάγκη επέκτασης των επιχειρήσεων και σε άλλες χώρες, εναντίον άλλων τρομοκρατικών οργανώσεων, πέραν της Αλ Κάιντα. […] Οι πρώτες αεροπορικές επιδρομές το βράδυ της Κυριακής έπληξαν 31 στόχους και επέτυχαν, σύμφωνα με τους Αμερικανούς, “να καθαρίσει ο ουρανός του Αφγανιστάν” με την εξουδετέρωση της αεράμυνας των Ταλιμπάν. Οι βομβαρδισμοί είναι πλέον ευχερέστεροι και τις επόμενες ημέρες θα επιχειρηθούν καίρια πλήγματα κατά στρατιωτικών θέσεων, με προφανή στόχο να διευκολυνθεί το έργο της Βόρειας Συμμαχίας και να ανατραπεί το ταχύτερο το καθεστώς των Ταλιμπάν, γεγονός που θα διευκολύνει τη σύλληψη ή την εξόντωση του Οσάμα Μπιν Λάντεν», για τον οποίο, σύμφωνα με το άρθρο, «ο κίνδυνος να μετεξελιχθεί σε ζωντανό θρύλο των Αράβων είναι πλέον υπαρκτός και πολλά θα εξαρτηθούν από την ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν».
Ωστόσο, ήδη από τότε υπήρχε προβληματισμός όχι μόνο για την έκβαση του «Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας» που εξαπόλυσε ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους Τζούνιορ, αλλά πολύ περισσότερο «για τις παράπλευρες διεθνείς πολιτικές συνέπειες των επιχειρήσεων», όπως τονίζεται σε άλλο άρθρο της «Καθημερινής». «Στις προηγούμενες συγκρούσεις της Δύσης με χώρες του αραβομουσουλμανικού κόσμου –από το Σουέζ το1956 μέχρι το Ιράκ το 1990-91– το παραδοσιακό Ισλάμ συνέπλεε τακτικά με τη Δύση, καθώς ο κοσμικός αραβικός εθνικιστικός ριζοσπαστισμός πρόβαλλε σαν θανάσιμος εχθρός του. Σήμερα, ο Μπιν Λάντεν και το καθεστώς των Ταλιμπάν στηρίζουν την αντιαμερικανική και αντιδυτική εκστρατεία τους στην πιο συντηρητική εκδοχή της ισλαμικής παράδοσης. Έτσι, η πλειοψηφία των καθεστώτων του αραβομουσουλμανικού κόσμου που θα έβλεπε με ανακούφιση μια γρήγορη και αποτελεσματική αποδυνάμωση της ακραίας ισλαμικής φονταμενταλιστικής αμφισβήτησης δύσκολα θα άντεχε το κόστος μιας παρατεταμένης σύγκρουσης, με πολύ περισσότερο το άνοιγμα άλλων μετώπων. […] “Κλειδί” για τις εξελίξεις είναι», επομένως, για τον αρθρογράφο της «Καθημερινής», «η δυνατότητα των ΗΠΑ να πετύχουν σε σύντομο χρονικό διάστημα ουσιαστικά αποτελέσματα στο Αφγανιστάν».
Τελικά, η απίθεση της 7ης Οκτωβρίου αποτέλεσε την αφετηρία ενός 20ετούς πολέμου στο Αφγανιστάν. Η λήξη του επήλθε ουσιαστικά στις 15 Αυγούστου 2021, με τους Ταλιμπάν να καταλαμβάνουν την αφγανική πρωτεύουσα και τους τελευταίους Αμερικανούς να εγκαταλείπουν το Αφγανιστάν μέχρι τις 30 του μηνός.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
