Η Προσωρινή Κυβέρνηση της Γαλλικής Δημοκρατίας -δηλ. το καθεστώς που στις 3 Ιουνίου 1944 διαδέχθηκε τη Γαλλική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης, και το οποίο διαχειρίστηκαν πέντε συνολικά κυβερνήσεις- είχε ως αποστολή την ανοικοδόμηση της χώρας μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ανέλαβε, μεταξύ άλλων, την ψήφιση θεμελιωδών μεταρρυθμίσεων, όπως η επιβεβαίωση του δικαιώματος ψήφου των γυναικών και η καθιέρωση της γενικής κοινωνικής ασφάλισης, ενώ παράλληλα, προχώρησε και στις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις στο πολιτικό σύστημα.
Οι διαθέσεις των Γάλλων επ’ αυτού είχαν ήδη διαφανεί στο δημοψήφισμα της 21ης Οκτωβρίου 1945, βάσει του οποίου η πλειοψηφία επιθυμούσε το πολιτικό καθεστώς της χώρας να είναι επίσημα δημοκρατικό. Πιο συγκεκριμένα, οι Γάλλοι τότε αποφάσισαν να μην επανέλθει η χώρα στην Τρίτη Δημοκρατία. Αντίθετα, ψήφισαν υπέρ της δημιουργίας συντακτικής συνέλευσης. Η τελευταία εξελέγη την επόμενη του δημοψηφίσματος και στις 17 Απριλίου 1946 ενέκρινε σχέδιο Συντάγματος, το οποίο υποβλήθηκε προς έγκριση στους πολίτες της χώρας. Ωστόσο, οι Γάλλοι απέρριψαν το σχέδιο με ποσοστό λίγο πάνω από 52%. Σύμφωνα με τον μεταβατικό συνταγματικό νόμο του 1945, στις 2 Ιουνίου 1946 εξελέγη νέα συντακτική συνέλευση. Η τελευταία συνέταξε νέο σχέδιο, για το οποίο έγινε επίσης δημοψήφισμα, στις 13 Οκτωβρίου 1946.
Στο δεύτερο αυτό δημοψήφισμα, το νέο σχέδιο Συντάγματος εγκρίθηκε μεν αλλά με μικρή διαφορά: υπέρ του ψήφισε μόλις το 53,24% των ψηφοφόρων. Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι η αποχή ξεπέρασε το 31%.
Τις εξελίξεις παρακολούθησε η «Καθημερινή», στην οποία διαβάζουμε σχετικά: «Η πρωτοφανής μεγάλη αποχή αποτελεί γενικόν θέμα συζητήσεων και το μάλλον ενδιαφέρον ερώτημα είναι: τι θα πράξουν τα οκτώ εκατομμύρια των αποσχόντων κατά τας εκλογάς της 10ης Νοεμβρίου; […] Το πρώτιστον διά την Γαλλίαν ζήτημα είναι ήδη αν οι ως άνω θα είναι ικανοποιημένοι με την “διαμαρτυρίαν” των κατά την χθεσινήν ψηφοφορίαν και αν θα λάβουν μέρος κατά τα εκλογάς του Νοεμβρίου».
Σύμφωνα πάντως με το σχετικό άρθρο στο πρωτοσέλιδο της 15ης Οκτωβρίου 1946, «ο πραγματικός θριαμβευτής του προχθεσινού δημοψηφίσματος είναι ο Στρατηγός Ντε Γκωλ», από τις δηλώσεις του οποίου «θα εξαρτηθεί κυρίως η εξέλιξις της καταστάσεως». Ο Ντε Γκωλ φαινόταν να είναι ικανοποιημένος «διά την μικράν διαφοράν ψήφων με την οποίαν εγένετο δεκτόν το Σύνταγμα», καθώς «πολλοί παρατηρηταί υπενθύμιζαν ότι η αποχή του 31,2% των ψηφοφόρων και η μικρά πλειοψηφία που επέτυχον τα τρία ενωθέντα μεγάλα κόμματα δικαιώνουν τον Ντε Γκωλλ όστις ευρέθη αντιμέτωπος του νέου σχεδίου καταγγείλας ότι οδηγεί εις την αναρχίαν και εις την τυρρανίαν». Ωστόσο, δεν προκλήθηκαν ιδιαίτερα επεισόδια. «Η γαλλική πρωτεύουσα είχε την ηρεμωτέραν εν την ιστορία της εκλογικήν νύκτα. Μόνον έξωθι των γραφείων των εφημερίδων τινών, όπου εξετίθεντο τα αποτελέσματα είχε σημειωθή ποια κίνησις…».
Τα κύρια χαρακτηριστικά του νέου πολιτεύματος, όπως αναφέρει η «Καθημερινή», ήταν «οι δύο Βουλαί, η Εθνική Συνέλευσις ή η Κάτω Βουλή και το Συμβούλιον της Δημοκρατίας ή η Άνω Βουλή», ενώ «ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα εκλέγηται διά επτά έτη εν κοινή συνεδριάσει των δύο Βουλών».
Η Τέταρτη Γαλλική Δημοκρατία δεν θα είχε μεγάλη διάρκεια ζωής αφού τον Οκτώβριο του 1958, θα άλλαζε εκ νέου η μορφή του πολιτεύματος, θα άρχιζε δηλαδή η Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία, η οποία αποτελεί την τρέχουσα μορφή για την ευρωπαϊκή χώρα.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
