Έξι χρόνια μετά την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, θα λάμβανε χώρα ένα σημαντικό γεγονός το οποίο επέδρασε καίρια στην πορεία της: η ναυμαχία του Ναβαρίνου.
Αρχικά οι Μεγάλες Δυνάμεις είχαν αρνηθεί να παράσχουν βοήθεια στους επαναστατημένους Έλληνες, επικαλούμενες την «αρχή των εθνοτήτων». Μια σειρά δεδομένα, όμως, άλλαξαν τις ισορροπίες. Σε αυτά περιλαμβάνονται τόσο οι επιτυχίες των αγωνιζόμενων Ελλήνων όσο και το γεγονός ότι το 1825 η Υψηλή Πύλη θα αναζητούσε τη βοήθεια της Αιγύπτου – εξέλιξη που είχε ως αποτέλεσμα η κατάσταση για τους εξεγερμένους Έλληνες να επιδεινωθεί ραγδαία.
Επιπλέον, σημαντική επίδραση είχε ο φιλελληνισμός, ο οποίος είχε αποκτήσει χαρακτηριστικά κινήματος στις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές πόλεις ήδη από την αρχή της Ελληνικής Eπανάστασης. Σε μια περίοδο όπου, χάρη στον Διαφωτισμό, κυριαρχούσε ο κλασικισμός και η επανακάλυψη της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, ο αγώνας των Ελλήνων θεωρήθηκε παράλληλα από μεγάλη μερίδα της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης ως αγώνας του σταυρού εναντίον της ημισελήνου – κάτι που την οδήγησε να ταχθεί υπέρ των Ελλήνων. Η πίεση που ασκήθηκε στους κυβερνώντες ήταν μεγάλη.
Παρότι οι ηγεσίες των χωρών αρχικά εμφανίστηκαν επιφυλακτικές, το πολιτικό σκηνικό θα άλλαζε χάρη και στις μεταξύ τους αντιπαλότητες καθώς και στα αντικρουόμενα συμφέροντά τους στην περιοχή. Τελικά, Γαλλία, Βρετανία και Ρωσία θα συμμαχούσαν επιζητώντας την επίτευξη ανακωχής. Πιο συγκεκριμένα, με τη Συνθήκη του Λονδίνου, τον Ιούνιο του 1827, οι Μεγάλες Δυνάμεις ζήτησαν από την οθωμανική κυβέρνηση να παραχωρήσει αυτονομία στους Έλληνες και απέστειλαν ναυτικές μοίρες στην Ανατολική Μεσόγειο προς επιβολή της πολιτικής που προέκριναν. Η ελληνική πλευρά αποδέχθηκε αμέσως τη συμφωνία, αλλά ο Ιμπραήμ πασάς της Αιγύπτου, ο οποίος είχε ήδη υπό τον έλεγχό του σχεδόν το σύνολο της Πελοποννήσου, ζήτησε προθεσμία μέχρι να λάβει σχετικές οδηγίες από την Αίγυπτο και την Υψηλή Πύλη, υποσχόμενος ότι ο στόλος του στο ενδιάμεσο θα παρέμενε στην Πύλο. Αξιοσημείωτο είναι πάντως ότι από τους Οθωμανούς οι κινήσεις αυτές των Μεγάλων Δυνάμεων και η παρουσία τους στην περιοχή θεωρούνταν ανάμειξη στα εσωτερικά τους ζητήματα.
Ο αιγυπτιακός και τουρκικός στόλος που βρισκόταν στον κόλπο του Ναβαρίνου αποτελούνταν από 52 πλοία. Από την πλευρά του, ο ευρωπαϊκός στόλος που βρέθηκε στην περιοχή απαρτιζόταν από συνολικά 27 πλοία με επικεφαλής τους αντιναύαρχο Κόδριγκτον, υποναύαρχο Δεριγνύ και υποναύαρχο Χέιδεν. Βασισμένοι στην ερμηνεία της Συνθήκης του Λονδίνου που είχε δώσει ο Βρετανός πρωθυπουργός Τζορτζ Κάνινγκ, σύμφωνα με την οποία αν δεν εισακουγόταν η επιθυμία τους μπορούσαν να προχωρήσουν σε επίθεση, αποφάσισαν να εισέλθουν στον κόλπο ώστε να εξαναγκάσουν τον αιγυπτιακό και οθωμανικό στόλο να επιστρέψει στις βάσεις τους στην Αλεξάνδρεια και στην Κωνσταντινούπολη, και να σταματήσει η προέλαση των δυνάμεών τους στην Πελοπόννησο, καθώς για τους Ευρωπαίους η συνέχισή της θα σήμαινε παραβίαση των συμφωνιών.
Η σύγκρουση ξεκίνησε το μεσημέρι της 20ης Οκτωβρίου, με γενικευμένη σύρραξη μεταξύ των στόλων, και θα συνεχιζόταν έως και το βράδυ. Κατάληξή της ήταν η καταστροφή του αιγυπτιακού και οθωμανικού στόλου. Συνολικά, περισσότεροι από 3.000 Τούρκοι και Αιγύπτιοι έχασαν τη ζωή τους, ενώ απώλειες των Ευρωπαίων συμμάχων ήταν 177 νεκροί και 470 τραυματίες.
Η ναυμαχία του Ναβαρίνου, που χαρακτηρίστηκε ως ένα «ατυχές γεγονός» από τον βασιλιά Γεώργιο Δ΄ του Ηνωμένου Βασιλείου και υπήρξε μία από τις τελευταίες ναυμαχίες τέτοιας έκτασης με ξύλινα πλοία. Υπήρξε όμως και ένας σημαντικός σταθμός στον αγώνα για την ελευθερία και την ανεξαρτησία των Ελλήνων. Η τελευταία θα κατοχυρωνόταν επίσημα τρία χρόνια αργότερα, το 1830 με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου˙ την πρώτη επίσημη, διεθνή διπλωματική πράξη που αναγνώριζε την Ελλάδα ως κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
