Σ τις 26 Ιουλίου 1956 ο πρόεδρος της Αιγύπτου Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ ανακοινώνει ότι εθνικοποιεί την εταιρία διαχείρισης της κρίσιμης για τη διεθνή ναυσιπλοΐα διώρυγας του Σουέζ. Οι αντιδράσεις είναι άμεσες και σφοδρές. Η Βρετανία δεσμεύει τα αιγυπτιακά κεφάλαια και στέλνει πολεμικά πλοία στην Αίγυπτο από κοινού με τη Γαλλία. Οι προσπάθειες για ειρηνική επίλυση του ζητήματος, όπως επιθυμούσαν οι ΗΠΑ, απέτυχαν, καθώς ο Νάσερ αρνήθηκε να συμμετάσχει στις σχετικές διασκέψεις.
Τελικά, Ισραηλινοί στρατιώτες εισβάλλουν στη Χερσόνησο του Σινά, με την υποστήριξη Αγγλίας και Γαλλίας, οι οποίες βομβαρδίζουν την περιοχή του Σουέζ και εισβάλλουν επίσης σε αυτήν. Από την άλλη πλευρά, υπέρ της Αιγύπτου επεμβαίνει η Σοβιετική Ένωση. Οι πιέσεις που ασκεί, σε συνδυασμό με τις πιέσεις των ΗΠΑ, αναγκάζουν τον Βρετανό πρωθυπουργό Άντονι Ήντεν να κηρύξει εκεχειρία χωρίς να ενημερώσει τους Γάλλους και Ισραηλινούς συμμάχους του. Μετά από αυτό, τα βρετανικά στρατεύματα και οι σύμμαχοί τους αποχωρούν
από την Αίγυπτο.
Η Καθημερινή από τις πρώτες στιγμές εκδήλωσης της κρίσης του Σουέζ δημοσίευσε ρεπορτάζ και αναλύσεις Ελλήνων και ξένων δημοσιογράφων, καθώς και συνέντευξη που παραχώρησε ο Νάσερ στη διευθύντρια και εκδότρια της εφημερίδας Ελένη Γ. Βλάχου.
Ο πρόεδρος Νάσσερ θα κτίση το φράγμα του Ασσουάν
Οκ. Νάσσερ, ο οποίος εξεφώνησε τον λόγον του εις την πλατείαν της απελευθερώσεως εν Αλεξανδρεία, ετόνισεν ότι η χώρα του θα αγωνισθή διά να καταστή πραγματικώς ανεξάρτητος από πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής απόψεως. «Επετύχομεν να εκδιώξωμεν, συνέχισε, τους Άγγλους από την Αίγυπτον όχι διά διαπραγματεύσεων, ως είχομεν επισήμως ανακοινώσει, αλλά διά των κομάντος τους οποίους είχομεν αποστείλει εις την ζώνην του Σουέζ διά να σφυροκοπούν τα βρεταννικά στρατεύματα. Ο βρεταννικός στρατός κατοχής αντελήφθη ότι δεν ηδύνατο να παραμείνη εν μέσω ενός εχθρικού πληθυσμού και κατόπιν αυτού απεφάσισε να συνάψη την συνθήκην περί εκκενώσεως της Διώρυγος».
Εις το σημείον αυτό ο κ. Νάσσερ είπεν, ότι η Αίγυπτος ήδη προέβη εις την εθνικοποίησιν της εταιρίας, η οποία διαχειρίζεται την διώρυγα του Σουέζ, προς τον σκοπόν όπως χρηματοδοτήση την κατασκευήν του φράγματος του Ασσουάν. Το ετήσιον εισόδημα της εταιρίας είναι 100.000.000 δολλαρίων.
Ταύτα θα διατεθούν διά το φράγμα.«Αν οι Αγγλοαμερικανοί απέσυραν την προσφοράν των περί παροχής βοηθείας διά την κατασκευήν του φράγματος του Ασσουάν, έπραξαν τούτο διότι
επιθυμούν να θέσουν τέρμα εις τον αγώνα μας εναντίον των στρατιωτικών συμφώνων και του ιμπεριαλισμού. Προσπαθούν να καταπνίξουν τας προσπαθείας μας υπέρ της υφέσεως, της ειρηνικής συνυπάρξεως και της φιλίας μεταξύ όλων των λαών. Ήλπιζον να κυριαρχήσουν εις την χώραν μας, αλλά η πολιτική της ανεξαρτησίας την οποίαν ακολουθούμεν, κατεδίκασεν εις αποτυχίαν τα σχέδιά των».
Περαιτέρω, είπε τα εξής:
«Ο κ. Σεπίλωφ μού προσέφερε βοήθειαν άνευ όρων διά την κατασκευήν του υδατοφράκτου του Ασσουάν. Ο Ρώσος υπουργός των Εξωτερικών, κάμνων την προσφοράν του αυτήν, υπεγράμμισεν ότι η χώρα του επιθυμεί όπως αι σχέσεις μεταξύ της Αιγύπτου και της Δύσεως είναι εξαιρετικαί, εις τρόπον ώστε να ενισχυθή η ύφεσις εν τω κόσμω».
Ως εδήλωσεν ακολούθως ο συνταγματάρχης Νάσσερ, ο σοβιετικός υπουργός των Εξωτερικών συνεβούλευσε την αιγυπτιακήν Κυβέρνησιν όπως μη πράξη τι το δυνάμενον να προκαλέση έντασιν μεταξύ του Καΐρου αφ’ ενός και της Ουασιγκτώνος και του Λονδίνου αφ’ ετέρου.
«Κατ’ αυτόν τον τρόπον, διηυκρίνησεν, απεδέχθημεν την δυτικήν προσφοράν βοηθείας διά την κατασκευήν του υδατοφράκτου».
Ο πρόεδρος της Αιγύπτου, ο λόγος του οποίου μετεδόθη από το ραδιοφωνικόν σταθμόν του Καΐρου, εδήλωσεν ότι το «κίνημα των Αράβων υπερισχύει εις τον αγώνα εναντίον του ιμπεριαλισμού» και ανέφερε προς ενίσχυσιν της απόψεώς του αυτής το παράδειγμα της Ιορδανίας και της Αλγερίας. Προσέθεσεν ότι «ο στρατηγός Τέμπλερ ανεχώρησεν εσπευσμένως εξ Ιορδανίας, όταν ο πληθυσμός της χώρας αυτής προέβη εις εκδηλώσεις εναντίον της προταθείσης εισόδου της εις το σύμφωνον της Βαγδάτης. Ο αραβικός εθνικισμός, είπεν, ευρίσκεται εις κατάστασιν συναγερμού από των ακτών του Ατλαντικού μέχρι του περσικού κόλπου».
Ο πρόεδρος Νάσσερ είπεν επίσης ότι «η Αίγυπτος δεν δύναται να καταστή πολιτικώς ανεξάρτητος χωρίς να εξασφαλίση ταυτοχρόνως και την οικονομική της ανεξαρτησίαν».
Συνεχίζων ο Αιγύπτιος πρόεδρος, εδήλωσεν ότι «η υπόθεσις του λαού της Αλγερίας, που αγωνίζεται διά την ανεξαρτησίαν του, είναι αγών μας, από τον οποίον –ας το γνωρίζη η Δύσις– ουδέποτε θα αποστώμεν».
Έπειτα περιέγραψε τον αγώνα της Νέας Αιγύπτου όπως επιτύχη την πολιτικήν και οικονομικήν της ανεξαρτησίαν, από της εκρήξεως της επαναστάσεως.
Προσέθεσεν ότι: «Είμεθα πρόθυμοι να συνεργασθώμεν με όλους, όχι όμως εις βάρος της τιμής μας και του παναραβικού κινήματος. Οι Αιγύπτιοι, είπεν, επέτυχον την αποχώρησιν των βρεταννικών στρατευμάτων από την ζώνην της διώρυγος του Σουέζ με «αίμα, ιδρώτα και δάκρυα» και εν συνεχεία υπεγράμμισεν ότι ο αγών εναντίον του ιμπεριαλισμού και του σιωνισμού θα συνεχισθή με την ιδίαν αποφασιστικότητα.
Εν κατακλείδι, ο πρόεδρος Νάσσερ ετόνισεν ότι «ο ιμπεριαλισμός τον οποίον αντιμετωπίζουν σήμερον οι Άραβες, εμφανίζεται υπό προσωπείον και δεν ενεργεί διά της ενόπλου βίας, αλλά μέσω επιρροών και πιέσεων».
Η ημιεπίσημος εφημερίς «Αλ Γκουμχουρίγια» κατηγορεί την Κυβέρνησιν της Μεγ. Βρεταννίας και των Ην. Πολιτειών ότι συνήψαν μυστικήν συμφωνίαν με σκοπόν να εμποδίσουν οιανδήποτε συμφωνίαν μεταξύ Αιγύπτου και Ρωσίας διά την χρηματοδότησιν του φράγματος του Ασσουάν.
Η εφημερίς, υπό τον οκτάστηλον τίτλον «Νέα συνωμοσία εναντίον της Αιγύπτου», προσθέτει ότι συμφώνως προς εγκύρους πηγάς της Ουασιγκτώνος, η μυστική αυτή συμφωνία θα επεκταθή μετά τινας εβδομάδας εις το Σουδάν, την Αιθιοπίαν και την Ουγκάντα. Η «Αλ Γκουμχουρίγια» προσθέτει ότι αι τρεις ανωτέρω χώραι επείσθησαν κατόπιν επανειλημμένων διπλωματικών διαβημάτων, να αντιταχθούν εις την ανέγερσιν του φράγματος, εφ’ όσον αύτη ήθελε χρηματοδοτηθή υπό των Ρώσων. Περαιτέρω, αναφέρει ότι αι Ηνωμέναι Πολιτείαι και η Μ. Βρεταννία επιζητούν να πείσουν το Σουδάν και την Αιθιοπίαν όπως επέμβουν εις την υπόθεσιν και απειλήσουν ότι θα προβούν εις την κατασκευήν σειράς φραγμάτων, προκειμένου να εκμεταλλευθούν προς ίδιον όφελος τα ύδατα του ποταμού, εις περίπτωσιν καθ’ ην η Ρωσία ήθελε βοηθήσει την Αίγυπτον εις την κατασκευήν του φράγματος. Η «Αλ Γκουμχουρίγια» τονίζει εν κατακλείδι ότι «εφ’ όσον θα επετύγχανεν η αγγλοαμερικανική συνωμοσία, θα προεκάλει σύγκρουσιν μεταξύ των διαφόρων χωρών της βορειοανατολικής Αφρικής».
Ως εγνώσθη εκ καλής πηγής, μετά την άρνησιν των Ηνωμένων Πολιτειών και της Μ. Βρεταννίας να συμβάλουν εις την χρηματοδότησιν της κατασκευής του υδροφράκτου του Ασσουάν, η γενική γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών μελετά τρόπον όπως βοηθηθή η Αίγυπτος και θέση εις εφαρμογήν το σχέδιον τούτο. Ο Γενικός Γραμματεύς του ΟΗΕ κ. Χάμμερσκελντ, ο οποίος επέστρεψεν εσχάτως εκ της επισκέψεώς του εις Κάιρον και εις άλλας πρωτευούσας της Εγγύς Ανατολής, θα συστήση επέμβασιν της διεθνούς Οργανώσεως υπό μορφήν παραινέσεως προς Παγκόσμιον Τράπεζαν, επί τω σκοπώ όπως το ίδρυμα αυτό δεχθή να συμβάλη εις την χρηματοδότησιν των έργων του Ασσουάν.
Εις Λόνδινον εκπρόσωπος της βρεταννικής Κυβερνήσεως εδήλωσεν απόψε, ότι «η Αίγυπτος ουδέν έχει απολύτως δικαίωμα να εθνικοποιήση την εταιρίαν της διώρυγος του Σουέζ».
Εις Ουασιγκτώνα ανώτεροι λειτουργοί του Σταίητ Ντηπάρτμεντ εξεπλάγησαν από την ανακοίνωσιν του κ. Νάσσερ περί της εθνικοποιήσεως της εταιρίας
του Σουέζ. Πάντως δεν διετυπώθησαν επίσημα σχόλια εκ μέρους του αμερικανικού υπουργείου των Εξωτερικών.
Εις Παρισίους τέλος, ο Γάλλος υπουργός των Εξωτερικών κ. Πινώ εδήλωσεν ότι η γαλλική Κυβέρνησις θα μελετήση αμέσως την ανακοίνωσιν του κ. Νάσσερ και θα συμβουλευθή και τας άλλας ενδιαφερομένας Κυβερνήσεις.
Η Καθημερινή, 27 Ιουλίου 1956
Ο απελευθερωτής της Αιγύπτου
Λονδίνον 28 (Ιδ. Υπηρεσία). ― Επείγοντα τηλεγραφήματα εκ Καΐρου αναφέρουν ότι ο πρόεδρος Νάσσερ ομιλών προς τα συνηγμένα πλήθη ευθύς μετά την επιστροφήν του εξ Αλεξανδρείας εις το προεδρικόν μέγαρον εις το Κάιρον, είπεν ότι θ’ αντιμετωπίση την βίαν διά της βίας. «Σήμερον –είπεν– ο αιγυπτιακός λαός ίσταται με τα όπλα ανά χείρας και ετέθη εις κινητοποίησιν εναντίον του ιμπεριαλισμού». Εν τω μεταξύ απειλητικώτατα νέφη φαίνονται σωρευόμενα παρά τας χθαμαλάς όχθας του Νείλου, αλλ’ ο ενθουσιασμός των Αιγυπτίων είναι αμείωτος, διά την «επίδειξιν δυνάμεως» επί του εθνικού εδάφους, την οποίαν οι δυτικοί χαρακτηρίζουν ως «πραξικόπημα». Η επιστροφή του Νάσσερ εξ Αλεξανδρείας εις Κάιρον ωμοίαζε προς θριαμβευτικήν επάνοδον νικητού Φαραώ μετά την συντριβήν του εχθρού. Ουδείς γνωρίζει, ούτε και δύναται να προΐδη πού θα οδηγήσουν πάντα ταύτα. Κάτι όμως το ριζικώτερον διαγράφεται εις το βάθος του διπλωματικού ορίζοντος. Αφ’ ετέρου, η αμερικανική Κυβέρνησις δεν φαίνεται διατεθειμένη να παράσχη αμέριστον υποστήριξιν προς την Μ. Βρεταννίαν και την Γαλλίαν ή τουλάχιστον δεν επιδεικνύει σπουδήν εις επίδειξιν δυνάμεως και λήψιν μέτρων. Εις την Αγγλίαν και την Γαλλίαν επικρατεί ασυνήθης ταραχή. Αι αξίαι εις τα χρηματιστήρια πίπτουν ραγδαίως, ενώ αι αιγυπτιακαί καταθέσεις εδεσμεύθησαν εν Αγγλία. Αγγλικά πολεμικά περιπολούν εις την Μεσόγειον. Τα υπουργικά Συμβούλια συνεχίζονται εις το Λονδίνον, μετεχόντων και στρατιωτικών. Απειλητική επίσης είναι η στάσις του κ. Πινώ.
Ευθύς μετά την άφιξίν του εις το προεδρικόν μέγαρον, ο πρόεδρος Νάσσερ, ομιλών προς τα εκεί συνηγμένα πλήθη, εδήλωσεν ότι η αιγυπτιακή Κυβέρνησις θα αντιμετωπίση την βίαν διά της βίας. «Η Αγγλία –είπε– δεν έχει το δικαίωμα να επεμβαίνη εις τας υποθέσεις της Αιγύπτου, μη εξαιρουμένης της Διώρυγος του Σουέζ. Όσον αφορά την Γαλλίαν, αφίνω την απάντησιν εις τον λαόν της Αλγερίας. Σήμερον ο αιγυπτιακός λαός ίσταται με τα όπλα ανά χείρας και ετέθη εις κινητοποίησιν εναντίον του ιμπεριαλισμού. Το πνεύμα αυτό θα μας εξασφαλίση την νίκην και δεν θα επιτρέψη εις τον ιμπεριαλισμόν να μας συντρίψη. Θα βαδίσωμεν σταθεροί διά την κατοχύρωσιν της ελευθερίας μας και διά την παγίωσιν των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων».
Ο κ. Νάσσερ εδήλωσε περαιτέρω ότι θα καταστήση την Μεγ. Βρεταννίαν και την Γαλλίαν υπευθύνους δι’ οιανδήποτε ζημίαν ή καθυστέρησιν της ελευθερίας κινήσεως ήτις ήθελε σημειωθή εις την Διώρυγα.
Αι λέξεις αυταί του Αιγυπτίου προέδρου εγένοντο δεκταί με θυελλώδεις ζητωκραυγάς. «Η μη αναγνώρισις εκ μέρους των δυτικών Δυνάμεων –εξηκολούθησεν ο κ. Νάσσερ– της εθνικοποιήσεως της εταιρίας της Διώρυγος του Σουέζ εκ μέρους της Αιγύπτου, θα θεωρηθή εις την χώραν μας ως απροκάλυπτος επέμβασις εις τα κυριαρχικά δικαιώματα και την αξιοπρέπειάν μας».
Ακολούθως, ο συνταγματάρχης Νάσσερ επέβη του αυτοκινήτου του, κατευθυνθείς εις το προεδρικόν μέγαρον, ενώ πλήθη λαού, παρατεταγμένα εκατέρωθεν της οδού, τον επευφήμουν. […]
Αφ’ ετέρου, εν σχέσει προς φήμας αι οποίαι εκυκλοφόρησαν αργά χθες την νύκτα ενταύθα και συμφώνως προς τας οποίας ο 6ος αμερικανικός στόλος, ο ναυλοχών εις την Νεάπολιν, διετάχθη να τελή εν επιφυλακή κατόπιν των γεγονότων της Αιγύπτου, εγνώσθη εκ της εν Νεαπόλει έδρας του Ατλαντικού Αρχηγείου της νοτίου Ευρώπης ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις ενισχύουσαι τας φήμας αυτάς. Ουδεμία, εξ άλλου, εξαιρετική δραστηριότης παρετηρήθη μεταξύ των αμερικανικών ναυτικών κύκλων της Νεαπόλεως, ούτε και επί των σκαφών του 6ου στόλου.
Εν τω μεταξύ, κατ’ ειδήσεις εκ Καΐρου, ο πρόεδρος Νάσσερ, ο οποίος ανεχώρησε σιδηροδρομικώς εξ Αλεξανδρείας επιστρέφων εις Κάιρον, κατά την εις Τάντα στάθμευσιν της αμαξοστοιχίας, εξεφώνησε λόγον τονίσας ότι «πάσα επέμβασις οιασδήποτε ξένης Κυβερνήσεως εις την υπόθεσιν της εθνικοποιήσεως της εταιρίας της ζώνης της διώρυγος του Σουέζ θα απορριφθή κατηγορηματικώς από την Αίγυπτον, η οποία θα θεωρήση την επέμβασιν αυτήν ως απαράδεκτον παραβίασιν των εσωτερικών μας υποθέσεων». Ο προεδρικός συρμός, ο οποίος έφθασεν εις Κάιρον την 10.40 ώραν Γκρήνουιτς, εστάθμευσεν εις όλας τας σημαντικάς πόλεις, προκειμένου να δυνηθή ο πληθυσμός να χαιρετίση τον πρόεδρον.
Εξ άλλου, αι αιγυπτιακαί εφημερίδες απηχούσαι τας θορυβώδεις λαϊκάς εκδηλώσεις ενθουσιασμού, αι οποίαι συνώδευσαν το διά μέσου της περιοχής του Δέλτα ταξίδιον του αρχηγού του αιγυπτιακού κράτους εξ Αλεξανδρείας εις Κάιρον, ανέγραφαν ότι ο αιγυπτιακός λαός απέδειξεν ότι υποστηρίζει πλήρως τον κ. Νάσσερ εις την απόφασίν του να εθνικοποιήση την εταιρίαν της διώρυγος.
Ο αρχηγός του αιγυπτιακού κράτους ανεχώρησεν εξ Αλεξανδρείας την 6ην ώραν Γκρήνουιτς. Τεράστιον πλήθος συνεκεντρώθη από των πρώτων πρωινών ωρών κατά μήκος των οδών διά των οποίων θα διήρχετο ο πρόεδρος καθώς και εις τον προ του σιδηροδρομικού σταθμού χώρον, όπου ανέμενεν ο προεδρικός συρμός. Ο κ. Νάσσερ, ο οποίος επευφημήθη φρενιτιωδώς, κατώρθωσε μετά μεγάλης δυσχερείας να εισέλθη εις την αμαξοστοιχίαν. Φελλάχοι και εργάται εχαιρέτων τον «απελευθερωτήν του αιγυπτιακού εδάφους», κατά την διάρκειαν του ταξιδίου από Αλεξανδρείας εις Κάιρον.
Διά τον χωρικόν της Αιγύπτου, ουδεμία διαφορά υπάρχει μεταξύ της αποχωρήσεως των βρεταννικών στρατευμάτων εκ της ζώνης της διώρυγος και της εθνικοποιήσεως της εταιρίας της διώρυγος. Συχνά, η προεδρική αμαξοστοιχία ηναγκάζετο να επιβραδύνη την πορείαν της διά να αποφευχθή ο διαμελισμός των πλέον ζωηρών χωρικών, οι οποίοι ίσταντο εν μέσω της σιδηροδρομικής γραμμής κραυγάζοντες εναντίον της Μεγ. Βρεταννίας και του πρωθυπουργού της και επευφημούντες τον πρόεδρόν των.
Εις τας μεγάλας πόλεις εκ των οποίων διήλθεν η αμαξοστοιχία, ως η Καφρ Ελ Ντάουαρ, η Νταμανχούρ, η Τάντα και άλλαι, τμήματα ανδρών ανηκόντων εις το απελευθερωτικόν κίνημα, με στρατιωτικάς στολάς, εξησφάλιζον την τάξιν. Ο προεδρικός συρμός εστάθμευσεν εις τας πόλεις αυτάς διά να παρασχεθή η ευκαιρία εις τας αρχάς όπως χαιρετήσουν τον πρόεδρον.
Ο πρόεδρος Νάσσερ, εν μέσω του εκκωφαντικού θορύβου των επευφημιών και των ενθουσιωδών κραυγών, ετόνιζεν εις εκάστην περίπτωσιν ότι η εθνικοποίησις της εταιρίας της Διώρυγος έχει οριστικόν χαρακτήρα και δήλωνε αποφασισμένος να αντιμετωπίσει πάσαν μηχανορραφίαν.
Σχολιάζεται ευρέως το γεγονός ότι από τριών ημερών συνοδεύουν τον πρόεδρον ο ταγματάρχης Σαλλάχ Σαλέμ, τέως υπουργός της Εθνικής Διαφωτίσεως, και ο ταγματάρχης Χαλέντ Μοχιεντίν, άλλοτε μέλος του επαναστατικού συμβουλίου.
Αμφότεροι είχον απομακρυνθή του συμβουλίου της επαναστάσεως, ο Χαλέντ Μοχιεντίν κατά το 1954 διά τας αριστεράς τάσεις του και την συμμετοχήν του εις την εξέγερσιν μονάδων του ιππικού υπέρ του στρατηγού Ναγκίμπ, και ο Σαλλάχ Σαλέμ, τον Αύγουστον του 1956, κατόπιν της αποτυχίας της πολιτικής του εις τας αραβικάς χώρας και το Σουδάν.
Εις το Κάιρον οι περισσότεροι διέκοψαν τας εργασίας των και συνεκεντρώθησαν εις την προ του σιδηροδρομικού σταθμού πλατείαν διά να υποδεχθούν
τον πρόεδρον. Ευθύς ως η αμαξοστοιχία εισήλθεν εις τον σιδηροδρομικόν σταθμόν της Μπένχα, την 9.30′ ώραν Γκρήνουιτς, ο πρόεδρος, απευθυνόμενος προς το πλήθος, εδήλωσεν:
«Είδον σήμερον ολόκληρον τον αιγυπτιακόν λαόν ωπλισμένον προς υπεράσπισιν της ελευθερίας του».
Από της εσπέρας, χθες, είχον συνέλθει οι ηγέται των συνδικάτων και απεφάσισαν ότι ο αιγυπτιακός λαός οφείλει να επιφυλάξη εις τον πρόεδρον Νάσσερ θριαμβευτικήν υποδοχήν, ανταξίαν των ενδόξων υπηρεσιών του προς την πατρίδα. Χιλιάδες διαδηλωτών διέτρεχον τας κεντρικάς οδούς της αιγυπτιακής πρωτευούσης κραυγάζοντες: «Κάτω η Γαλλία, κάτω η Αγγλία, κάτω αι Ηνωμέναι Πολιτείαι. Ζήτω η Σοβιετική Ρωσία, ζήτω η Λαϊκή Κίνα, ζήτω η Ένωσις των αραβικών λαών». […]
Η Καθημερινή, 29 Ιουλίου 1956
Η Μ. Βρεταννία πνέει τα λοίσθια ως μεγάλη δύναμις
Ουάσιγκτων, Ιούλιος. Η υπό του Αιγυπτίου Προέδρου Γκαμάλ Νάσσερ κατάσχεσις της Εταιρίας Διώρυγος του Σουέζ συγκρίνεται μεταξύ των γνωριζόντων τα πράγματα αμερικανικών κύκλων, προς την επίθεσιν κατά της Κορέας, το 1950, και προς αυτήν την δολοφονίαν του Σεραγέβου, το 1914, η οποία ήναψε την θρυαλλίδα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.
Η ενέργεια του Νάσσερ ίσως να μη είναι τόσον σοβαρά, ως μαρτυρεί η επείγουσα πρόσκλησις του Βρεταννού πρωθυπουργού κ. Ήντεν προς τον Αμερικανόν υπουργόν των Εξωτερικών κ. Ντάλλες.
Αξίζει λοιπόν να ίδωμεν τας πιθανάς συνεπείας της αιγυπτιακής ενεργείας.
Ο κύριος όγκος του πετρελαίου, το οποίον διατηρεί εις την ζωήν την βιομηχανίαν της Βρεταννίας και της Δυτ. Ευρώπης, διέρχεται διά της διώρυγος του Σουέζ. Το αυτό συμβαίνει και με το εμπόριον της Ευρώπης μετά της Ασίας. Ο λόγος του Νάσσερ, διά του οποίου ούτος ανήγγειλε την εθνικοποίησιν της διώρυγος του Σουέζ, ήτο ασυνήθως παράλογος, γεμάτος από ένα υπερφυσικόν αίσθημα προσωπικής ισχύος. Ενθυμίζει κατά πολλούς τρόπους έναν λόγον του Αδόλφου Χίτλερ, με ισχυράς φιλοκομμουνιστικάς αποχρώσεις. Εάν επιτραπή εις τον Νάσσερ να ολοκληρώση την μονόπλευρον ενέργειάν του, τότε ευθύς θα έχη εις χείρας του την σφαγίτιδα φλέβα της Βρεταννίας και της Ευρώπης.
Δεν είναι λοιπόν να απορή κανείς ότι ωρισμένοι Βρεταννοί ομιλούν εις τραχύν τόνον ή μάλλον ομιλούν κατά τρόπον ενθυμίζοντα τας παλαιάς ιμπεριαλιστικάς ημέρας του Ντισραέλι και του Πάλμερστον, όταν εδημιουργείτο η διώρυξ. Αλλά είναι επίσης χρήσιμον να αντιληφθώμεν τους κινδύνους, οι οποίοι δημιουργούνται και διά την Αμερικήν εκ του ζητήματος τούτου.
Τα αμερικανικά πετρέλαια της Μ. Ανατολής μεταφέρονται επίσης διά της διώρυγος και θα εξακολουθήσουν να μεταφέρωνται διά της αυτής οδού –εις περίπτωσιν ολοκληρώσεως της αποφάσεως του Νάσσερ– μόνον τη ευγένει συγκαταθέσει του ισχυρού ανδρός της Αιγύπτου. Αλλά τούτο είναι μόνον ένα μικρόν μέρος του κινδύνου που απειλεί την Αμερικήν. Το μεγαλύτερον μέρος του κινδύνου είναι η βρεταννική συμμαχία. Το γόητρον, η επιρροή και η ισχύς της Βρεταννίας φθίνουν από ημέρας εις ημέραν. Εάν η Αίγυπτος επιτύχη να αψηφήση την Βρεταννίαν εφ’ ενός ζητήματος απολύτως ζωτικού διά τα βρεταννικά συμφέροντα, τότε δεν είναι υπερβολή να λεχθή ότι η Βρεταννία έσβησεν άπαξ διά παντός ως μεγάλη δύναμις. Η αξία της αγγλοαμερικανικής συμμαχίας, η οποία παραμένει η καρδία και η ψυχή της Δυτικής ισχύος, θα μειωθή τότε αποτόμως και ολεθρίως.
Και το χειρότερον είναι ότι τα συμβαίνοντα τας ημέρας αυτάς, είναι αποτέλεσμα της αμερικανικής, και ουχί της βρεταννικής πολιτικής. Δεν αποτελεί απόρρητον ότι ο Τζέφφερσον Κάφφερυ έπαιξε τον ρόλον του εις την εγκαθίδρυσιν του καθεστώτος Νάσσερ. Επιπροσθέτως, διά μέσου του Κάφφερυ ησκήθη ισχυροτάτη πίεσις επί των Βρεταννών όπως εκκενώσουν την ζώνην της διώρυγος. Και ήτο ο υπουργός των Εξωτερικών Ντάλλες, εκείνος που έπαιξε τον κύριον ρόλον εις την λήψιν της αγγλοαμερικανικής αποφάσεως περί ανακλήσεως της προσφοράς βοηθείας εις την χρηματοδότησιν του φράγματος του Ασσουάν – απόφασεως η οποία ωδήγησεν αμέσως εις την προκλητικήν ενέργειαν του Νάσσερ.
Ελέχθη ότι η απόφασις του κ. Ντάλλες ήτο ένας διπλωματικός θρίαμβος, διότι ο Ρώσος υπουργός των Εξωτερικών Σεπίλωφ εδήλωσεν εν συνεχεία ότι η Σοβ. Ένωσις «δεν σκέπτεται» να βοηθήση εις την ανέγερσιν του φράγματος. Ο θρίαμβος ίσως να είναι πρόωρος. Εις το κάτω της γραφής, εάν δύο άνθρωποι ενδιαφέρωνται διά το αυτό πράγμα και ο ένας υποχωρήση, ο άλλος είναι άριστα εις θέσιν να αναλάβη ύφος αδιαφορίας. Ο αντικειμενικός σκοπός των Σοβιέτ είναι ολοφάνερον ότι ήτο να διασφαλισθούν ότι όταν ο Νάσσερ θα μεταβή τον ερχόμενον μήνα εις την Μόσχαν, θα είναι τελείως αφωπλισμένος, μη διαθέτων πλέον κανένα σοβαρόν ατού.
Ο αντικειμενικός αυτός σκοπός επετεύχθη ήδη, και ο κίνδυνος ενός ρωσοαιγυπτιακού παζαρέματος, το οποίον θα καταστήση την Σοβ. Ένωσιν κυρίαρχον της Μ. Ανατολής, δέον να προστεθή εις τους κινδύνους, τους οποίους περικλείει η υπό του Νάσσερ εθνικοποίησις της διώρυγος.
Αλλά υφίσταται επίσης και άλλος κίνδυνος. Οι Ισραηλινοί, λ.χ., θεωρούν τον Νάσσερ ως τον φοβερώτερόν των εχθρόν.
Εάν ο Νάσσερ περιφρονήση θριαμβευτικώς της ισχύν της Βρεταννίας και της Αμερικής, οι Ισραηλινοί θα καταλήξουν εις το συμπέρασμα ότι η χώρα των θα είναι το προσεχές θύμα του Νάσσερ. Και τότε οι Ισραηλινοί ενδέχεται να προβούν εις «προληπτικήν ενέργειαν», ή να προκαλέσουν μίαν ανάφλεξιν καθ’ όλην την Μ. Ανατολήν, ή και ένα γενικόν πόλεμον.
Ενώπιον της καταστάσεως αυτής τρεις είναι αι δυναταί πορείαι ενεργείας και αι τρεις φρικαλέως απεχθείς. Η μία είναι να περιορισθώμεν εις διαμαρτυρίας και καταγγελίας, αλλά να μη κάμωμεν τίποτε το ουσιώδες. Η δευτέρα είναι να ασκήσωμεν την μεγαλυτέραν δυνατήν οικονομικήν και πολιτικήν πίεσιν επί του Νάσσερ. Οι με στερλίνας λογαριασμοί της Αιγύπτου επάγωσαν ήδη και άλλαι κυρώσεις οικονομικού χαρακτήρος δύνανται επίσης να επιβληθούν ως η εξαπόλυσις αγρίου συναγωνισμού κατά του αιγυπτιακού βάμβακος εις την παγκόσμιον αγοράν. Αλλά τα τοιαύτα οικονομικά μέτρα θα είχαν δυσμενή απήχησιν εις τον κόσμον και δεν θα άφιναν εις τον Νάσσερ άλλην διέξοδον, παρά μόνον την Μόσχαν – πράγμα που είναι ό,τι ακριβώς επιθυμεί το Κρεμλίνον.
Μία τρίτη πορεία ενεργείας είναι η αποστολή βρεταννών αλεξιπτωτιστών και πεζοναυτών υπηρετούντων εις Κύπρον, εις την ζώνην της διώρυγος, με την υποστήριξιν του αμερικανικού έκτου στόλου. Αλλά ο αιγυπτιακός στρατός, ως είναι και ευρίσκεται, θα προέβαλλεν ασφαλώς αντίστασιν, οπότε θα είχομεν πόλεμον. Μέγα μέρος του κόσμου θα εθεώρει τότε τας Δυτικάς δυνάμεις ως εισβολείς. Και ένας μικρός πόλεμος με την Αίγυπτον θα ημπορούσε να οδηγήση εις γενικήν ανάφλεξιν.
Οι Βρεταννοί πιθανώτατα δεν θα προσφύγουν εις την βίαν δίχως την αμερικανικήν υποστήριξιν. Το 1956 είναι έτος αμερικανικών εκλογών. Έτσι αι πιθανότητες είναι δέκα προς μίαν ότι η εξησθενημένη Δύσις θ’ ακολουθήση μίαν παθητικήν πολιτικήν και θα δεχθή δυστροπούσα μίαν νέαν μεγάλην ήτταν.
των Joseph & Stewart Alsop, Η Καθημερινή, 1 Αυγούστου 1956
«Θα δράσωμεν μόνοι!» λέγουν οι Βρεταννοί
Λονδίνον, 2 (Ιδ. Υπηρεσία). ― Ενώ η Διάσκεψις των τριών υπουργών των Εξωτερικών της Δύσεως ετερμάτισε σήμερον την εσπέραν τας εργασίας της αποφασίσασα την σύγκλησιν 24μελούς Διασκέψεως διά την δημιουργίαν οργάνου ελέγχου επί της διώρυγος του Σουέζ και στιγματίσασα συγχρόνως την Κυβέρνησιν Νάσσερ, διότι δεν περιωρίσθη εις την κατάσχεσιν κεφαλαίων ή εγκαταστάσεων της Εταιρίας, αλλ’ επεξέτεινε την δικαιοδοσίαν της και επί της υδατίνης μεγάλης διεθνούς αρτηρίας, τα στρατιωτικά μέτρα της Γαλλίας και Αγγλίας εντείνονται και ενώπιον της βριθούσης Βουλής των Κοινοτήτων ο σερ Άντονυ Ήντεν προέβη εις προκλητικάς εναντίον της Αιγύπτου δηλώσεις.
Εφαίνετο ως να εκράτει η ατμόσφαιρα των ημερών του Σεπτεμβρίου του 1939, ενώ διεσταυρούντο αι ειδήσεις περί κινήσεως βρεταννικών και γαλλικών πολεμικών σκαφών και σμηνών βομβαρδιστικών, και οι υπήκοοι Γαλλίας και Αγγλίας εκαλούντο να εγκαταλείψουν την Αίγυπτον. Επίσης βρεταννικά στρατιωτικά τμήματα κατευθύνονται προς την Μάλταν και Κύπρον, και η Βασίλισσα Ελισάβετ υπέγραψε σήμερον τα διατάγματα διά των οποίων καλούνται υπό τα όπλα ειδικαί κατηγορίαι ανδρών του βρεταννικού εφεδρικού στρατού «προς άσκησιν εκτάκτων καθηκόντων ανάγκης» εις την Ανατολικήν Μεσόγειον. Ο σπινθήρ της ρήξεως φαίνεται αιωρούμενος εις την ατμόσφαιραν, μολονότι η Αμερική δεν φαίνεται διατεθειμένη να μετάσχη εις ενδεχομένην ρήξιν. Η Γαλλία και η Αγγλία εμφανίζονται και πάλιν ηνωμέναι εις την πρωτοπορίαν των γεγονότων.
Εν μέσω ατμοσφαίρας, ήτις ενεθύμιζε, κατά τον ανταποκριτήν του Εταιρικού Τύπου, προπολεμικάς ημέρας της κρίσεως του 1939 ηκούσθησαν κραυγαί ότι η Μεγ. Βρεταννία οφείλει να βαδίση μόνη εις περίπτωσιν ανάγκης.
Ο στρατηγός λόρδος Τζέφφρεϋ εδήλωσεν εις την Βουλήν των Λόρδων: «Αν αι Ην. Πολιτείαι δεν είναι προπαρεσκευασμέναι να δράσουν μεθ’ ημών, θα δράσωμεν μόνοι. Παρίσταται άμεσος ανάγκη ενεργείας, χωρίς την οιανδήποτε χρονοτριβήν και χωρίς παραχωρήσεις οιουδήποτε είδους προς την Αίγυπτον».
Και ενώ ακόμη ο κ. Ντάλλες εις απόστασιν εκατοντάδων τινών υαρδών συνεσκέπτετο μετά των κ.κ. Λόυντ και Πινώ, ο πρώην εργατικός υπουργός των Εξωτερικών Χέρμπερτ Μόρρισον εδήλωνεν εις την Βουλήν των Κοινοτήτων: «Οι Αμερικανοί φίλοι μας θέτουν και πάλιν υπό δοκιμασίαν την υπομονήν μας εκ των υποθέσεων της Μέσης Ανατολής, η επί των οποίων στάσις των δεν υπήρξεν ικανοποιητική. Ήκουσαν συχνά κακάς συμβουλάς. Δεν ήκουσαν τους Βρεταννούς έχοντας μακράν πείραν διά την περιοχήν αυτήν της γης».
Κατά την γενομένην συζήτησιν έλαβον τον λόγον διάφοροι βουλευταί του συντηρητικού κόμματος της ομάδος των «ανταρτών».
Ο λοχαγός Γουώτερχαουζ εζήτησεν όπως εκατέρωθεν της διώρυγος ιδρυθή είδος τι ουδετέρας ζώνης. «Είναι βέβαιον, είπεν, ότι σήμερον το κύρος του συνταγματάρχου Νάσσερ εις την Αίγυπτον ευρίσκεται εν παρακμή. Βεβαιώ ότι, κατόπιν των σημερινών δυσχερειών, οφείλομεν να παίξωμεν τα χαρτιά μας κατά τρόπον ώστε να παύση υφισταμένη η εις την Εγγύς Ανατολήν επιβλαβής επίδρασις του Νάσσερ».
Ο λόρδος Χίτσινμπρουκ, αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδος του συντηρητικού κόμματος, εδήλωσεν ότι «επιβάλλεται όπως θεσπισθή η αρχή περί διεθνοποιήσεως της διώρυγος είτε διά διπλωματικών μέσων είτε διά της βίας, εφ’ όσον θα παρίστατο ανάγκη. Νομίζω ότι η Γαλλία και η Μεγ. Βρεταννία, μετά ή άνευ των Ην. Πολιτειών, οφείλουν να επιδώσουν τελεσίγραφον προς την Αίγυπτον, περιλαμβάνον σαφή προθεσμίαν όσον αφορά την εκτέλεσιν των εν αυτώ όρων».
Ο κ. Άντονι Ήντεν, λαμβάνων τον λόγον, εδήλωσεν ότι η ελευθερία και η ασφάλεια της ναυσιπλοΐας εις την διώρυγα του Σουέζ και η αποτελεσματικότης της λειτουργίας αυτής δεν είναι δυνατόν να εξασφαλισθούν ειμή μόνον υπό μιας διεθνούς αρχής.
«Η βρεταννική Κυβέρνησις, προσέθεσε, δεν δύναται να αποδεχθή παρά μόνον την σύστασιν μιας τοιαύτης διεθνούς εποπτείας εις την διώρυγα του Σουέζ. Πάντως εις οιονδήποτε μελλοντικόν διακανονισμόν ή συμφωνίαν, τα νόμιμα συμφέροντα της Αιγύπτου θα απολαύουν πλήρους σεβασμού».
Συνεχίζων ο κ. Ήντεν, είπεν ότι δεν δύναταί τις να έχη εμπιστοσύνην εις τον λόγον ενός ανθρώπου ως ο συνταγματάρχης Νάσσερ, υπενθυμίσας ότι ο αρχηγός της αιγυπτιακής Κυβερνήσεως παρεβίασε σειράν συμφωνιών και υποσχέσεων, εις τας οποίας είχε προβή προ τινων μηνών, ισχυριζόμενος μεταξύ άλλων ότι αι σχέσεις μεταξύ της εταιρίας της διώρυγος του Σουέζ και της αιγυπτιακής Κυβερνήσεως ήσαν εξαιρετικαί.
Ο κ. Ήντεν υπεγράμμισεν ακολούθως ότι η σύμβασις του 1888, η υπογραφείσα υπό εννέα Δυνάμεων, εις τας οποίας συμπεριελαμβάνετο και η Τουρκία εξ ονόματος της Αιγύπτου και η οποία εξησφάλιζε την ελευθερίαν της ναυσιπλοΐας εις την διώρυγα τόσον εν καιρώ ειρήνης, όσον και εν καιρώ πολέμου, καθώριζε σαφώς την σχέσιν μεταξύ των αναλαμβανομένων διεθνών υποχρεώσεων και εκείνων της εταιρίας της διώρυγος. […]
«Ήδη, ετόνισε κατόπιν ο κ. Ήντεν, ενώπιον της καταστάσεως η οποία εδημιουργήθη διά της τελευταίας ενεργείας της αιγυπτιακής Κυβερνήσεως,
η βρεταννική Κυβέρνησις έκρινεν αναγκαίον να λάβη ωρισμένα στρατιωτικής φύσεως προληπτικά μέτρα».
Τα μέτρα ταύτα περιλαμβάνουν την πρόσκλησιν ωρισμένης κατηγορίας εφέδρων ανδρών και την ανάκλησιν εις την ενέργειαν περιωρισμένου αριθμού αξιωματικών, καθώς και την μετακίνησιν ωρισμένων μονάδων του στόλου, του στρατού και της αεροπορίας.
«Σκοπός των στρατιωτικών αυτών μέτρων, προσέθεσεν ο σερ Άντονυ Ήντεν, είναι όπως ενισχύσωμεν την θέσιν μας εις την Ανατολικήν Μεσόγειον και την ικανότητά μας όπως αντιμετωπίσωμεν αποτελεσματικώς παν ενδεχόμενον». […]
Η Καθημερινή, 3 Αυγούστου 1956
«Εάν χρειασθή πόλεμος διά την διώρυγα, ο πόλεμος θα γίνη…»
Κάιρον, 3 Σεπτεμβρίου. ― Χθες Κυριακήν, 8.30 μ.μ. μετά την συνέντευξίν του προς τους ξένους ανταποκριτάς, ο Πρόεδρος της Αιγύπτου κ. Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσσερ με εδέχθη [σ.σ. Ελένη Βλάχου] εις το Μέγαρον της Επαναστάσεως, εις συνομιλίαν διαρκέσασαν περί την ώραν, κατά την οποίαν είχε την καλωσύνην να απαντήση εις ερωτήματα εν σχέσει με την διένεξιν του Σουέζ και την γενικωτέραν στάσιν της Αιγύπτου έναντι των προβλημάτων της παρούσης στιγμής. Αι ερωτήσεις και αι εις αυτάς απαντήσεις του Προέδρου Νάσσερ έχουν ως εξής.
Ερώτησις: Πώς βλέπετε τας στρατιωτικάς προετοιμασίας των Αγγλογάλλων εις την Μεσόγειον; Πιστεύετε ότι είναι δυνατόν να πρόκειται περί «μπλόφας» και ότι εν περιπτώσει οριστικής διαφωνίας περί το θέμα του Σουέζ, θα φθάσουν μέχρις επιθέσεως;
Απάντησις: Ως υπεύθυνος ηγέτης ενός λαού ετοιμάζομαι να αντιμετωπίσω το χείριστον και ουδαμώς ασχολούμαι με το εάν οι άλλοι είναι ή δεν είναι αποφασισμένοι να το επιχειρήσουν.
Ερ.: Εις την χειροτέραν αυτήν περίπτωσιν, βλέπετε μίαν πολεμικήν σύγκρουσιν περιωρισμένης εκτάσεως ή την πιθανήν αρχήν ενός τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου;
Απ.: Οιαδήποτε πολεμική ενέργεια εναντίον της Αιγύπτου θα επηρεάση ολόκληρον τον κόσμον και θα ανάψη πυρκαϊάν από του Ατλαντικού μέχρι του Ινδικού ωκεανού. Όλαι αι αραβικαί χώραι θα ευρεθούν αυτομάτως παρά το πλευρόν μας.
Ερ.: Πώς βλέπετε την άφιξιν γαλλικών στρατιωτικών δυνάμεων εις την Μεσόγειον;
Απ.: Πιστεύω ότι η ενέργεια αύτη εκπληροί δύο αντικειμενικούς σκοπούς: Αφ’ ενός τονίζει την σημασίαν της Κύπρου ως συμμαχικής στρατιωτικής βάσεως και αφ’ ετέρου αποτελεί ενδεχομένην προετοιμασίαν προς στρατιωτικήν επέμβασιν εις το Σουέζ.
Ερ.: Τας ημέρας αυτάς η Γαλλική Πρεσβεία του Καΐρου πιέζει όλους τους Γάλλους υπηκόους εν Αιγύπτω, όπως εγκαταλείψουν την χώραν σας. Έθεσε, μάλιστα, εις την διάθεσίν των και πλοία προς μεταφοράν των δωρεάν. Νομίζετε ότι τούτο γίνεται επί τη προόψει πολέμου ή ότι είναι απλώς πόλεμος νεύρων εναντίον της Αιγύπτου;
Απ.: Μα, νομίζω, ότι όλος αυτός ο πόλεμος των νεύρων εις τον οποίον επιδίδονται οι Γάλλοι, είναι πόλεμος νεύρων εναντίον αυτών τούτων των Γάλλων. Όσον αφορά ημάς, έχομεν αποφασίσει να δίδωμεν πίστιν εις τας εχθρικάς διαθέσεις των οιωνδήποτε τρίτων και να προετοιμαζώμεθα με όλας μας τας δυνάμεις και με όλην μας την πίστιν διά να τας αντιμετωπίσωμεν. Αυτά που γίνονται τώρα από την Γαλλίαν, νομίζω ότι τρομοκρατούν τον ιδικόν της λαόν και τους ιδικούς της υπηκόους εν Αιγύπτω. Οι ίδιοι τρομοκρατούν εαυτούς και πάντως όχι ημάς.
Ερ.: Πιστεύετε ότι η νέα εξέλιξις των γεγονότων, η άφιξις των γαλλικών στρατευμάτων εις Κύπρον, η διένεξις περί το Σουέζ, δυσχεραίνουν την ιδικήν μας μεγάλην εθνικήν υπόθεσιν της Κύπρου;
Απ.: Καθώς θα γνωρίζετε, τόσον ο αιγυπτιακός λαός,
όσο και η Κυβέρνησίς μου και εγώ προσωπικώς, έχομεν πάντοτε υποστηρίξει τον αγώνα της Ελλάδος εις το Κυπριακόν και θα το υποστηρίξωμεν μέχρι της τελικής του δικαιώσεως. Τρέφω την ακράδαντον πεποίθησιν ότι η διεθνής δικαιοσύνη θα κυριαρχήση τελικώς.
Ερ.: Πιστεύετε ότι τα αραβικά κράτη θα υποστηρίξουν την νέαν προσφυγήν της Ελλάδος εις τα Ηνωμ. Έθνη;
Απ.: Ναι, το ελπίζω. Τα περισσότερα, ίσως όλα (και ο Πρόεδρος ήρχισε να τα απαριθμή το εν μετά το άλλο). Φοβούμαι μόνον ότι το… θα καταψηφίση. Αλλά μη το γράψετε (προσέθεσε κυττάζοντας με προσοχήν και ενδιαφέρον την σελίδα του σημειωματαρίου μου). Μη το γράψετε καλύτερα. Πρέπει να ελπίζωμεν ότι θα πεισθή και αυτό το κράτος…
Ερ.: Αύριον θα δεχθήτε τους πέντε αντιπροσώπους των Δυνάμεων της Διασκέψεως του Λονδίνου. Ημπορείτε να μου ειπήτε τίποτε επ’ αυτού;
Απ.: Θα τους δεχθώ, διότι επιθυμώ να δείξω την απόλυτον καλήν μου θέλησιν. Θα ακούσω τας απόψεις που θα μου εκθέσουν.
Ερ.: Θα τας συζητήσετε;
Απ.: Θα τας ακούσω. Αντιλαμβάνεσθε ότι δεν ημπορώ να ανεχθώ την δυσπιστίαν των Μεγάλων Δυνάμεων σχετικώς με την εξασφάλισιν της ελευθέρας ναυσιπλοΐας διά της Διώρυγος. Η Αγγλία δεν έχει κρατήσει ποτέ τον λόγον της ενώ ημείς τον έχομεν κρατήσει πάντοτε. Με ποίον δικαίωμα έρχονται να μας ειπούν τώρα: «Δεν πιστεύομεν εις τας υποσχέσεις του Νάσσερ»; Η διώρυξ του Σουέζ ήτο το τελευταίον κατάλοιπον του αποικιακού ιμπεριαλισμού εις την Αίγυπτον και δεν ήτο δυνατόν να το ανεχθώμεν πλέον, ούτε πρόκειται να το παραδώσωμεν προς όφελος της συλλογικής διεθνούς αποικιοκρατίας. Παρέσχομεν ήδη όλας τας εγγυήσεις διά την εξασφάλισιν της ελευθέρας ναυσιπλοΐας. Αλλ’ η Διώρυξ τέμνει την αιγυπτιακήν γην και ανήκει εις τον αιγυπτιακόν λαόν. Εάν χρειασθή πόλεμος διά να την υπερασπίσωμεν, πόλεμος θα γίνη… Είμεθα έτοιμοι από πάσης πλευράς.
Ερ.: Πώς βλέπετε την στάσιν της Τουρκίας απέναντι της Ελλάδος και γενικώτερον;
Απ.: Η Τουρκία ακολουθεί εντελώς ιδιότυπον πολιτικήν. Τελευταίως, με ειδοποίησε διά του Πρωθυπουργού της Λιβύης ότι θα υποστηρίξη τας αιγυπτιακάς απόψεις εις την Διάσκεψιν του Λονδίνου. Και την τελευταίαν στιγμήν με εγέλασεν. Η τουρκική στάσις ήτο δι’ εμέ βαθεία απογοήτευσις.
Ερ.: Ποίαν εντύπωσιν σας προεκάλεσεν η απόφασις της Ελληνικής Κυβερνήσεως όπως μη μετάσχη της Διασκέψεως του Λονδίνου;
Απ.: Η στάσις της Ελλάδος μάς ικανοποίησε βαθύτατα. Δι’ άλλην μίαν φοράν επιστοποιήσαμεν ότι αντιμετωπίζομεν τα μεγάλα διεθνή προβλήματα με τας ιδίας πολιτικάς αντιδράσεις.
Ερ.: Διά τους Έλληνας της Αιγύπτου θα είχατε τίποτε να μου ειπήτε;
Απ.: Ότι τους βλέπω ως ιδικούς μου, ως Αιγυπτίους. Πιστεύω ότι σκέπτονται ως Αίγυπτιοι και αγαπούν τον τόπον αυτόν εις τον οποίον διαβιούν, και ο λαός μας ανταποδίδει τα αισθήματα αυτά. Έχομεν οι δύο λαοί παλαιάς ρίζας μεγάλου και βαθέος πολιτισμού, και μία νέα περίοδος δραστηριότητος ανοίγεται ενώπιόν μας. Θέλω, άλλωστε, πολύ να έλθω εις την Ελλάδα. Είμαι ήδη προσκεκλημένος από την Κυβέρνησίν σας.
Η Καθημερινή, 4 Σεπτεμβρίου 1956
Στρατεύματα του Ισραήλ εισήλθον εις την Αίγυπτον
Ηρχισεν ο πόλεμος εις την Μέσην Ανατολήν με την σημερινήν εισβολήν του Ισραήλ εις την χερσόνησον του Σινά; Αυτό το ερώτημα ετέθη υπό των δημοσιογράφων εις τους εκπροσώπους των υπουργείων Εξωτερικών Ην. Πολιτειών και Αγγλίας, και η απάντησις εις αυτό ότι η κατάστασις είναι πολύ σοβαρά, δεν υπήρξε καθόλου ενθαρρυντική, εάν ληφθούν υπ’ όψιν τα αλλεπάλληλα γεγονότα του τελευταίου 48ώρου:
Δύο εκκλήσεις του προέδρου Αϊζενχάουερ όπως το Ισραήλ μη προβή εις ενέργειαν θέτουσαν εις κίνδυνον την ειρήνην του κόσμου, επιστράτευσις του Ισραήλ μερική με όψιν γενικώς και μέτρα πολεμικής μορφής, συσκέψεις των εκπροσώπων Αμερικής, Αγγλίας και Γαλλίας, σύστασις όπως οι Αμερικανοί υπήκοοι αναχωρήσουν εξ Ιορδανίας, Ισραήλ και Αιγύπτου, ισχυρισμός του Ισραήλ ότι Αιγύπτιοι «φενταγιάν» εισήλθον εις το έδαφός του και τέλος εισβολή του ισραηλινού στρατού εντός του αιγυπτιακού εδάφους. Αντικειμενικός σκοπός των επιθέσεων των Αιγυπτίων ήτο η πρόκλησις καταστροφών και η παρεμπόδισις της συνεχίσεως των ειρηνικών έργων των κατοίκων του Ισραήλ.
Κατ’ άλλην ανακοίνωσιν Εβραίου εκπροσώπου, αι ισραηλιναί δυνάμεις επιτίθενται με κατεύθυνσιν την διώρυγα του Σουέζ και εναντίον βάσεων των «φενταγιάν» (εθελοντών του θανάτου). Ανηγγέλθη επίσης ότι συνελήφθησαν 4 Αιγύπτιοι κομμάντος εις την περιοχήν της Γάζης, ενώ άλλη ομάς κατώρθωσε να διαφύγη με απωλείας.
Η εισβολή του στρατού του Ισραήλ εγένετο 24 ώρας μετά την αναγγελίαν της επιστρατεύσεως και της κηρύξεως πολεμικού συναγερμού. Δεν έχει γνωσθή ποίαν ώραν εγένετο η διάβασις των συνόρων, αλλά η αναγγελία περί του ότι έφθασαν αι δυνάμεις του Ισραήλ εις το μέσον της αποστάσεως από το Σουέζ, εγένετο ολίγον μετά την 9ην μ.μ. τοπικήν ώραν.
Κατά τηλεγράφημα εκ Γάζης, το ισραηλινόν πυροβολικόν ήνοιξε πυρ σήμερον την πρωΐαν εις την περιοχήν των συνόρων ΝΑ της Γάζης και αεροπλάνα του Ισραήλ υπερέπτησαν αυτής. Ο ραδιοφωνικός σταθμός του Καΐρου, την 9.30´ μ.μ. ουδέν ανέφερεν περί της εισβολής του Ισραήλ. Εν τούτοις, εχαρακτήρισεν ως «παραβίασιν της συνθήκης ανακωχής» την απόφασιν της ισραηλινής Κυβερνήσεως όπως επιστρατεύση τους εφέδρους. Ο ραδιοσταθμός προσέθεσεν ότι η εν Παλαιστίνη επιτροπή των παρατηρητών του Ο.Η.Ε. συμμερίζεται την επί του θέματος τούτου απόψιν των αιγυπτιακών αρχών.
Η Καθημερινή, 30 Οκτωβρίου 1956
Ήρχισε η απόβασις των Αγγλογάλλων εις την Διώρυγαν
Την 1ην πρωϊνήν ετερματίσθη εις Ντάουνινγκ Στρητ υπουργική σύσκεψις, παρισταμένου και του Γάλλου υπουργού Εξωτερικών κ. Πινώ. Μετά το πέρας αυτής, έγκυρος πηγή της βρεταννικής Κυβερνήσεως ανεκοίνωσεν ότι η Μ. Βρεταννία και η Γαλλία προχωρούν εις την εκτέλεσιν «του τελευταίου μέρους της γενομένης χθες ενώπιον της Βουλής των Κοινοτήτων δηλώσεως του κ. Ήντεν».
Η υπουργική αύτη σύσκεψις, υπό την προεδρίαν του κ. Ήντεν, επραγματοποίηθη ολίγον μετά την λήψιν εις Λονδίνον των απαντήσεων του Ισραήλ και της Αιγύπτου εις το αγγλογαλλικόν τελεσίγραφον.
Πράγματι μερικάς ώρας από της εκπνοής του τελεσιγράφου ελήφθησαν πληροφορίαι ότι τα αγγλικά και γαλλικά στρατεύματα εισέβαλον εις την ζώνην της διώρυγος του Σουέζ. Δεν καθωρίσθη όμως εις ποίον σημείον εγένετο η απόβασις και αν αύτη εγένετο δι’ αλεξιπτωτιστών από αέρος ή διά των ναυτικών δυνάμεων.
Η ενωρίτερον της αναμενομένης ώρας εισβολή εδικαιολογήθη εις Λονδίνον εκ του ότι είχον ληφθή αι απαντήσεις Αιγύπτου και Ισραήλ και ήτο άσκοπος η αναμονή. Κατόπιν της αρνητικής απαντήσεως της Αιγύπτου, η οποία συνεπήγετο και ομοίαν στάσιν του Ισραήλ συμφώνως με την δήλωσιν του δευτέρου, οι πρωθυπουργοί Αγγλίας και Γαλλίας διέταξαν την εκτέλεσιν των σχεδίων των, ώστε η κατάληψις να γίνη το ταχύτερον δυνατόν.
Η Καθημερινή, 31 Οκτωβρίου 1956
Η σοβιετική επέμβασις
Ο σοβιετικός πρωθυπουργός κ. Μπουλγκάνιν απηύθυνεν απόψε επείγοντα μηνύματα προς τους κ.κ. Ήντεν, Μολλέ και Μπεν Γκουριόν. Τα μηνύματα επεδόθησαν εις τας τρεις πρεσβείας την 23.30′ τοπικήν ώραν.
Εις το μήνυμά του προς τον κ. Ήντεν, ο στρατάρχης Μπουλγκάνιν αναφέρει ότι η σοβιετική Κυβέρνησις θεωρεί σκόπιμον να επίσυρη την προσοχήν της βρεταννικής Κυβερνήσεως επί του γεγονότος ότι ο πόλεμος, τον οποίον εξαπέλυσαν εναντίον της Αιγύπτου η Μεγ. Βρεταννία και η Γαλλία και εις τον οποίον το Ισραήλ έπαιξε ρόλον προπομπού, είναι δυνατόν να έχη επικινδύνους συνεπείας δι’ ολόκληρον τον κόσμον.
«Δεν είναι δυνατόν να υπάρξη δικαιολογία διά το γεγονός ότι ένοπλοι γαλλικαί και αγγλικαί δυνάμεις –δυνάμεις δύο μεγάλων χωρών, αι οποίαι αποτελούν μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας– επετέθησαν εναντίον μίας χώρας, η οποία μόλις προσφάτως επανεύρε την ελευθερίαν της και δεν διαθέτει επαρκή μέσα αμύνης. Εις ποίαν θέσιν θα ευρίσκετο η χώρα σας, εάν υφίστατο επίθεσιν από άλλας ισχυροτέρας χώρας, διαθετούσας όλα τα σύγχρονα μέσα καταστροφής και πλέον την δυνατότητα να μεταφέρουν τον πόλεμον επί του εδάφους της ουχί με την αεροπορίαν ή το ναυτικόν, αλλά με άλλα μέσα – με πυραύλους συγκεκριμένως;» λέγει το μήνυμα.
Ο στρατάρχης Μπουλγκάνιν, αφού χαρακτηρίζει την αγγλογαλλικήν επίθεσιν κατά της Αιγύπτου ως «βάρβαρον ενέργειαν», καλεί την Αγγλίαν να λογικευθή και απευθύνει έκκλησιν προς τον κ. Ήντεν, την Κυβέρνησίν του, την Βουλήν, το Εργατικόν κόμμα, τα συνδικάτα και τον λαόν διά να σταματήση η ένοπλος επίθεσις και η αιματοχυσία.
«Ο πόλεμος εναντίον της Αιγύπτου είναι δυνατόν να εξαπλωθή και εις άλλας χώρας και να εξελιχθή εις τρίτον παγκόσμιον πόλεμον» βεβαιούται εις το μήνυμα.
Ο στρατάρχης Μπουλγκάνιν, αναφερόμενος περαιτέρω εις το μήνυμα το οποίο απηύθυνε σήμερον προς τον πρόεδρον Αϊζενχάουερ, προτείνων την χρησιμοποίησιν των ενόπλων δυνάμεων όλων των χωρών-μελών του ΟΗΕ, διά τον τερματισμόν του πολέμου εις την Αίγυπτον, καταλήγει εις το μήνυμά του προς τον κ. Ήντεν, ως εξής: «Είμεθα αποφασισμένοι, προσφεύγοντες εις την βίαν, να εξουδετερώσωμεν τον εισβολέα και να σταματήσωμεν τον πόλεμον εις την Μέσην Ανατολήν. Έχομεν την ελπίδα ότι κατά την κρίσιμον αυτήν στιγμήν θα επιδείξητε λογικήν και θα συναγάγητε από το παρόν μήνυμα τα αναγκαία συμπεράσματα».
Το μήνυμα του στρατάρχου Μπουλγκάνιν προς τον κ. Μολλέ περιλαμβάνει αναλόγους προειδοποιήσεις. Επί πλέον, ο σοβιετικός πρωθυπουργός προσθέτει: «Κατά τας συναντήσεις μας εις την Μόσχαν, οι Γάλλοι ηγέται με διεβεβαίωσαν ότι εμπνέονται από σοσιαλιστικά ιδεώδη. Τι το κοινόν υπάρχει όμως μεταξύ του σοσιαλισμού και της επιθέσεως εναντίον της Αιγύπτου, η οποία έχει χαρακτήρα αποικιοκρατικού πολέμου;».Εξ άλλου, το μήνυμα προς τον πρωθυπουργόν του Ισραήλ κ. Μπεν Γκουριόν τονίζει ότι «το Ισραήλ μετεβλήθη εις όργανον των αποικιοκρατών, και η απίθανος περιπέτεια την οποίαν ανέλαβεν αποτελεί πρόκλησιν εναντίον όλων των άλλων χωρών του κόσμου». «Η Κυβέρνησις του Ισραήλ, λέγει ο κ. Μπουλγκάνιν, ενεργήσασα ως εγκληματίας, παίζει με την τύχην της ειρήνης και του λαού της».
Το μήνυμα καταλήγει με την προειδοποίησιν ότι η ενέργεια αύτη του Ισραήλ θέτει επί τάπητος το ζήτημα της υπάρξεως της χώρας αυτής και διατυπώνει την ελπίδα ότι η διαταχθείσα ανάκλησις του Ρώσου πρεσβευτού θα αποτελέση επαρκή προειδοποίησιν διά την ισραηλινήν Κυβέρνησιν.
Τα ανωτέρω μήνυματα εδόθησαν αργά απόψε εις τους αντιπροσώπους του ξένου Τύπου, κατά την διάρκειαν συγκεντρώσεως εις το υπουργείον Εξωτερικών, υπό του εκπροσώπου αυτού κ. Ιλίτσεφ.
Η Καθημερινή, 6 Νοεμβρίου 1956
