Μετά τον θάνατο του Ισπανού δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο, τον Νοέμβριο του 1975, πραγματοποιήθηκαν στην Ισπανία σημαντικές αλλαγές. Τα καθήκοντα του πολιτειακού άρχοντα της χώρας ανέλαβε ο βασιλιάς Χουάν Κάρλος, ο οποίος βρέθηκε αντιμέτωπος με το δίλημμα της διατήρησης του υφιστάμενου ανελεύθερου καθεστώτος ή της παραχώρησης ελευθεριών στον ισπανικό λαό. Ο Αδόλφο Σουάρες, ο οποίος αντικατέστησε τον Αρίας Ναβάρο στη θέση του πρωθυπουργού τον Ιούλιο του 1976, κινήθηκε προς την κατεύθυνση του εκδημοκρατισμού της χώρας.
Ο κοινός πόθος των Ισπανών να αποφευχθεί ένας νέος εμφύλιος πόλεμος συνέβαλε, μεταξύ άλλων, αποφασιστικά στην ομαλή μετάβαση προς τη δημοκρατία. Τον Οκτώβριο του 1976, ο Σουάρες συναντήθηκε με τους ηγέτες της αντιπολίτευσης και έναν μήνα αργότερα τερμάτισε επίσημα τη δικτατορία δίνοντας υπόσχεση για συγκρότηση Συντακτικής Συνέλευσης. Στο δημοψήφισμα της 15ης Δεκεμβρίου 1976, οι Ισπανοί υποστήριξαν τις αλλαγές στην πολιτική ζωή της χώρας με συντριπτική πλειοψηφία (94%). Μέσα στο 1977 νομιμοποιήθηκαν πολιτικά κόμματα, όπως το Σοσιαλιστικό με ηγέτη τον Φελίπε Γκονζάλες, και το Κομμουνιστικό. Οι πρώτες ελεύθερες εκλογές, έπειτα από 41 χρόνια, πραγματοποιήθηκαν στις 15 Ιουνίου 1977. Η Ένωση Δημοκρατικού Κέντρου του Σουάρες, ένας συνασπισμός κεντρώων και δεξιών μεταρρυθμιστών, αναδείχθηκε πρώτο κόμμα στις εκλογές κερδίζοντας την πλειοψηφία των εδρών στη νέα Βουλή.
Τον Δεκέμβριο του 1976, ο Ισπανός βασιλιάς επιχείρησε να εξευμενίσει τις αυτονομιστικές φωνές της χώρας ανακοινώνοντας ότι οι Βάσκοι και οι Καταλανοί θα αποκτούσαν το δικαίωμα χρήσης των γλωσσών τους. Επρόκειτο για σημαντικό βήμα, καθότι την περίοδο της δικτατορίας του Φράνκο, τα δικαιώματα των Βάσκων και των Καταλανών καταστρατηγούνταν. «Φράσεις όπως “Ζήτω η Καταλωνία” εξέθεταν σε κίνδυνο φυλακίσεως όποιον τολμούσε να τις φωνάξει, την εποχή του Φράνκο», παρατήρησε η «Καθημερινή» στις 6 Οκτωβρίου 1977. Συνεχίζοντας, ανέφερε: «Η Καταλανική κουλτούρα και η διάλεκτος ήταν απαγορευμένες και κρίνονταν ως εγκληματίες αυτοί που επιθυμούσαν την αυτονομία. Τώρα, όμως, ο Ισπανός πρωθυπουργός κ. Σουάρες θυσίασε μια ακόμη από τις “ιερές αγελάδες” του προηγούμενου καθεστώτος. […] Οι Καταλανοί, οι πιο Ευρωπαίοι σε νοοτροπία από τους Ισπανούς, έχουν τώρα μερικές από τις ελευθερίες τους. Πιθανόν να δοθεί ακόμη μια αμνηστία».
Το νέο καθεστώς αυτονομίας στις περιφέρειες της Ισπανίας εγκρίθηκε με το δημοψήφισμα της 6ης Δεκεμβρίου 1978. Δέκα μήνες αργότερα, στις 25 Οκτωβρίου 1979 διενεργήθηκε δημοψήφισμα στη χώρα των Βάσκων και την Καταλωνία, το οποίο θα έκρινε την απόφαση για αυτονομία στις περιοχές αυτές. «Σύμφωνα με το νέο καθεστώς αυτονομίας, οι δύο περιοχές που κατά παράδοση ήταν αυτόνομες, δυνάμει βασιλικών διαταγμάτων και απέβησαν οι πλουσιότερες και πιο βιομηχανικές περιοχές της Ισπανίας, θα έχουν δικό τους κοινοβούλιο και δικαστήρια, μεγαλύτερο έλεγχο στη δημόσια εκπαίδευση και υγεία καθώς και μεγαλύτερο μερίδιο από τα δημόσια έσοδα», έγραψε η «Καθημερινή» την επομένη του δημοψηφίσματος.
Όσον αφορά την ελευθερία χρήσης των γλωσσών τους, η εφημερίδα ανέφερε ότι «η βασκική και η καταλανική θα γίνουν οι επίσημες γλώσσες των δύο περιοχών αντίστοιχα, οι οποίες θα έχουν επίσης αυτόνομη αστυνομική δύναμη, υποκείμενη όμως στην εθνική αστυνομία».
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
