«I want you, FDR, to stay and finish the job!», λέει ο «Θείος Σαμ» σε μια προεκλογική αφίσα του 1944, ζητώντας από τον ήδη τρεις διαδοχικές φορές εκλεγμένο πρόεδρο, Φραγκλίνο Ρούζβελτ, να συνεχίσει το έργο του. Μέχρι τότε, ήταν ανήκουστο για έναν Αμερικανό πρόεδρο να ζητά την επανεκλογή του μετά από δύο θητείες. Ωστόσο, η περιρρέουσα συνθήκη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και η αποτελεσματική διαχείρισή της από τον Ρούζβελτ, καθιστούσε τις εκλογές, τόσο του 1940 όσο και του 1944, διαφορετικές από όλες τις άλλες – άλλωστε, διεξάγονταν εν μέσω πολέμου.
Ανακοινώνοντας την υποψηφιότητά του στο Συνέδριο των Δημοκρατικών, στις 20 Ιουλίου 1944, ο Ρούζβελτ ξεκαθαρίζει τη θέση του: «Είμαι βέβαιος ότι θα με καταλάβετε όταν λέω ότι η απόφασή μου, που σας εκφράζω επίσημα απόψε, βασίζεται αποκλειστικά στην αίσθηση της υποχρέωσης που έχω να υπηρετήσω τον λαό των Ηνωμένων Πολιτειών, αν μου το ζητήσει. Δεν θα κάνω προεκλογική εκστρατεία με τη συνήθη έννοια. Σε αυτές τις ημέρες τραγικής θλίψης, δεν το θεωρώ κατάλληλο. Και εξάλλου, σε αυτές τις ημέρες του παγκόσμιου πολέμου, δεν θα μπορέσω να βρω τον χρόνο».
Όμως, φροντίζει να εξαγγείλει το πρόγραμμά του για τα επόμενα τέσσερα χρόνια: «Ποιο είναι το έργο που έχουμε μπροστά μας το 1944; Πρώτον, να κερδίσουμε τον πόλεμο – να κερδίσουμε τον πόλεμο γρήγορα, να τον κερδίσουμε συντριπτικά. Δεύτερον, να σχηματίσουμε παγκόσμιους διεθνείς οργανισμούς και να κάνουμε ένα σχέδιο ώστε να χρησιμοποιήσουμε τις ένοπλες δυνάμεις των κυρίαρχων Εθνών του κόσμου για να καταστήσουμε αδύνατο έναν νέο πόλεμο στο ορατό μέλλον. Και τρίτον, να οικοδομήσουμε μια οικονομία για τους επιστρέφοντες βετεράνους μας και για όλους τους Αμερικανούς – η οποία θα παρέχει απασχόληση και θα εξασφαλίζει αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο».
Πολλοί, πάντως, κατέκριναν τον Ρούζβελτ για την τέταρτη κατά σειρά υποψηφιότητά του κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για τη συγκέντρωση εξουσιών στον Λευκό Οίκο, την εποχή μάλιστα που οι συνέπειες των δικτατορικών καθεστώτων ήταν ορατές σε όλο τον κόσμο. Η δυσαρέσκεια ορισμένων συμπυκνωνόταν ευφυώς στη φράση «Υπάρχουν μόνο τρεις βεβαιότητες σε τούτο τον κόσμο: ο θάνατος, οι φόροι και ο Ρούζβελτ».
Από την άλλη, βάσιμες ήταν οι αυξανόμενες ανησυχίες για την υγεία του προέδρου. Προσβεβλημένος από μια παραλυτική ασθένεια (πιθανότατα πολιομυελίτιδα), ήδη από το 1921, ο Ρούζβελτ χρησιμοποιούσε αναπηρικό αμαξίδιο, μεταλλικούς νάρθηκες ή πατερίτσες για να μπορεί να περπατάει. Μάλιστα, γυρνώντας από τη Διάσκεψη της Τεχεράνης τον Μάρτιο του 1944, η υγεία του 62χρονου Ρούζβελτ παρουσίαζε ακόμη μεγαλύτερη επιδείνωση. Μετά από ιατρικές εξετάσεις, διαπιστώθηκε ότι ο πρόεδρος έπασχε, μεταξύ άλλων, από υπέρταση και διαγνώστηκε με οξεία καρδιακή ανεπάρκεια.
Η απόφαση του Ρούζβελτ να θέσει υποψηφιότητα για το προεδρικό αξίωμα και πάλι, ενώ γνώριζε την κατάσταση της υγείας του, έχει εξηγηθεί με διάφορους τρόπους, με πολλούς να θεωρούν ότι υπερίσχυσε μέσα του η αίσθηση του καθήκοντος να τερματίσει νικηφόρα τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Άλλοι, πάλι, θεωρούν ότι ήταν σημαντικό για τον Ρούζβελτ να συμβάλει αυτοπροσώπως στη διαμόρφωση του μεταπολεμικού κόσμου, εξασφαλίζοντας ότι το όραμά του για έναν διεθνή οργανισμό που θα απέτρεπε έναν επόμενο παγκόσμιο πόλεμο θα γινόταν πραγματικότητα.
Τελικώς, παρά τις όποιες επικρίσεις ή ανησυχίες, ο Ρούζβελτ κέρδισε για άλλη μια φορά τις εκλογές, νικώντας τον Ρεπουμπλικάνο αντίπαλό του, Τόμας Ε. Ντιούι: εξασφάλισε το 53,4% των ψήφων των πολιτών και 432 ψήφους του Κολεγίου των Εκλεκτόρων. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του κατάφερε να επιδείξει μεγάλη αντοχή, παρά την εμφανή κόπωσή του, ενώ ένας μαχητικός προεκλογικός του λόγος τον Σεπτέμβριο του 1944 κέρδισε τις εντυπώσεις: αναφερόμενος στον σκύλο του, Φάλα: «Αυτοί οι Ρεπουμπλικάνοι ηγέτες δεν αρκέστηκαν σε επιθέσεις εναντίον μου, ή εναντίον της συζύγου μου, ή εναντίον των γιων μου. Όχι, δεν αρκούνται σε αυτά, αλλά τώρα συμπεριλαμβάνουν και το σκυλάκι μου, τη Φάλα. Λοιπόν, φυσικά, δεν δυσανασχετώ με τις επιθέσεις, και η οικογένειά μου δεν δυσανασχετεί με τις επιθέσεις, η Φάλα, όμως… δυσανασχετεί με αυτές. […] Έχω συνηθίσει να ακούω κακόβουλα ψέματα για μένα – όπως αυτό το “παλιό, σκουληκοφαγωμένο κάστανο” (σ.σ. εννοεί κλισέ) ότι έχω παρουσιάσει τον εαυτό μου ως απαραίτητο. Αλλά νομίζω ότι έχω δικαίωμα να δυσανασχετώ, να αντιδρώ σε συκοφαντικές δηλώσεις για τον σκύλο μου».
Τον Ιανουάριο του 1945, ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ ταξίδεψε σχεδόν 14.000 μίλια μακριά, στη Διάσκεψη της Γιάλτας. Την 1η Μαρτίου, την επομένη της επιστροφής του στην Αμερική, εμφανώς καταπονημένος, αγόρευσε στο Κογκρέσο σχετικά με τη Διάσκεψη, καθισμένος στο αναπηρικό του αμαξίδιο. Ήταν η πρώτη φορά στις τέσσερις προεδρίες του που εμφανιζόταν έτσι δημόσια.
Στις 12 Απριλίου 1945, 82 ημέρες μετά την ανάληψη της προεδρίας, ο Ρούζβελτ πεθαίνει από εγκεφαλικό. Δεν κατόρθωσε να δει το τέλος του πολέμου ή το όραμά του για τον μεταπολεμικό κόσμο να γίνεται πραγματικότητα. Ο αντιπρόεδρός του, Χάρι Τρούμαν, ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας, λαμβάνοντας σημαντικές αποφάσεις, όπως τον βομβαρδισμό της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι με την ατομική βόμβα. Την ημέρα λήξης του πολέμου στην Ευρώπη (VE Day), στις 8 Μαΐου, ο Τρούμαν αφιέρωσε τη συμμαχική νίκη στον πρόεδρο Ρούζβελτ, διατάζοντας οι σημαίες να κυματίζουν μεσίστιες στη μνήμη του.
Παρά τις όποιες επικρίσεις, ιδιαίτερα σχετικά με τις δύο τελευταίες θητείες του, ο Ρούζβελτ θεωρείται ακόμα και σήμερα ως ένας εκ των τριών κορυφαίων Αμερικανών προέδρων από τους συμπολίτες του (μαζί με τον Τζορτζ Ουάσιγκτον και τον Αβραάμ Λίνκολν). Σε κάθε περίπτωση, η πολιτική του τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια του πολέμου, αναδιαμόρφωσε τον ρόλο της κυβέρνησης στην Αμερική, ενώ η δημιουργία κοινωνικών κυβερνητικών προγραμμάτων συνέβαλε στον εκ νέου ορισμό του ίδιου του φιλελευθερισμού.
Πάντως, το 1951, επικυρώθηκε η 22η Τροπολογία του Αμερικανικού Συντάγματος, η οποία ορίζει ότι ένας πρόεδρος μπορεί να υπηρετήσει μόνο για δύο συνεχόμενες θητείες. Έτσι, ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ είναι ο μοναδικός πρόεδρος στην αμερικανική ιστορία που εκλέχθηκε στο αξίωμα τέσσερις φορές.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
