Tον Δεκέμβριο του 1939, μετά την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία και το ξέσπασμα του Ρωσοφινλανδικού πολέμου, η Καθημερινή εξασφάλισε την αποκλειστικότητα της δημοσίευσης στην Ελλάδα ορισμένων άρθρων ενός εκ των πρωταγωνιστών του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, του Ντέιβιντ Λόιντ Τζορτζ. Ο «πρωθυπουργός του πρώτου ευρωπαϊκού πολέμου», παρατηρώντας την κλιμακούμενη ένταση στις χώρες της Ευρώπης, εξέθεσε τις απόψεις και τις προβλέψεις του για τη νέα κατάσταση σε αυτά τα κείμενα, τα οποία φιλοξενούνταν στην Καθημερινή υπό τον γενικό τίτλο «Ξέναι συνεργασίαι», από τον Δεκέμβριο του 1939 έως και τον Μάιο του 1940, μία μέρα πριν από την εισβολή της Γερμανίας στη Γαλλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο.
Ο Λόιντ Τζορτζ αναφέρεται με κριτική διάθεση στη στάση της Μεγάλης Βρετανίας και των ΗΠΑ στον νέο πόλεμο, στα προβλήματα του Γ’ Ράιχ, στην πολιτική κατάσταση στη Γαλλία και την Αγγλία, στις σχέσεις Γερμανίας-Συμμάχων αλλά και Γερμανίας-ΕΣΣΔ, καθώς και στη σημασία της εμπλοκής των χωρών της Σκανδιναβικής Χερσονήσου στον πόλεμο. Από την επίθεση της ΕΣΣΔ στη Φινλανδία, η οποία, κατά τη γνώμη του, σηματοδοτεί το ότι «η σημερινή γενεά θα αντικρύση πράγματι ένα νέον αρμαγεδδώνα», τον οικονομικό πόλεμο της Μεγάλης Βρετανίας και των Συμμάχων, μέχρι τις εχθροπραξίες στη Δανία και τη Νορβηγία, ο Βρετανός πρωθυπουργός, έχοντας την εμπειρία του προηγούμενου πολέμου, διερωτάται «τίνος θα είναι άραγε η σειρά;».
Η Φινλανδία και ο πόλεμος
H αρπαγή της Φινλανδίας προεκάλεσεν αίσθημα μεγαλυτέρας αγανακτήσεως παρ’ όσον η εις την Πολωνίαν εισβολή. Η συμπάθεια των Δυτικών Δυνάμεων απεξενώθη λόγω του δολίου τρόπου με τον οποίον ο πολωνικός στρατιωτικός σύνδεσμος κατέλαβε την λιθουανικήν πόλιν Βίλνα από την ασθενεστέραν γείτονά της, και της επαισχύντου διαγωγής την οποίαν η Πολωνία επέδειξεν έναντι της Τσεχοσλοβακίας όταν η τελευταία εσφαγιάσθη υπό των Γερμανών. Και όχι μόνον οι Πολωνοί δεν την εβοήθησαν αλλ’ επέμειναν να λάβουν εν από τα ευχυμότερα τεμάχια του πτώματος τούτου. Όλα αυτά εψύχραναν τον ενθουσιασμόν υπέρ της κυβερνήσεως του Σμίγκλυ Ριτζ.
Αντιθέτως ουδείς να μεμφθή την Φινλανδίαν διά τον τρόπον με τον οποίον υπερησπίσθη την τιμήν της. Επολέμησε γενναίως διά την ελευθερίαν και την ανεξαρτησίαν της, ουδέποτε όμως επεθύμησε τα εδάφη και την ελευθερίαν των γειτόνων της. Αυτός είναι ο λόγος διά τον οποίον η συμπάθεια υπέρ της πασχούσης σήμερον Φινλανδίας δεν περιωρίσθη μόνον μεταξύ του αγγλικού και του γαλλικού λαού.
Η Φινλανδία επολέμησε γενναίως διά την ελευθερίαν και την ανεξαρτησίαν της, ουδέποτε όμως επεθύμησε τα εδάφη και την ελευθερίαν των γειτόνων της.
Επεξετάθη και εις την Ιταλίαν. Η αυλαία του πυρός ήρθη, και δεν δυνάμεθα ούτε να ίδωμεν ούτε να ακούσωμεν τι γίνεται εντός της Γερμανίας. Αλλ’ η σιωπή των γερμανικών ραδιοφωνικών σταθμών είναι χαρακτηριστική. Οι Γερμανοί δεν δύνανται να συμπαθούν την δημιουργηθείσαν κατάστασιν εις τα βόρεια σύνορά των. Κατά την διάρκειαν του πολέμου του 1914 η Φινλανδία ήτο γερμανόφιλος διότι διέκειτο εχθρικώς εναντίον της Ρωσσίας και εστήριζε τας ελπίδας της απελευθερώσεώς της επί της γερμανικής νίκης. Οι Γερμανοί έστειλαν τότε στρατόν εις βοήθειάν της, και διά της γερμανικής βοηθείας κατώρθωσεν αύτη να νικήση επανειλημμένως τον ερυθρόν στρατόν. Κατά βάθος οι Γερμανοί γνωρίζουν ότι η σοβιετική εισβολή εις την Φινλανδίαν είναι ουσιαστικώς ενέργεια στρεφομένη εναντίον της Γερμανίας.
Κατά τον πόλεμον του 1914 η είσοδος των γερμανικών δυνάμεων εις την Φινλανδίαν τας έφερεν εις απόστασιν βολής από της ρωσσικής πρωτευούσης. Αι νήσοι της Φινλανδίας απέκλειον τελείως την Ρωσσίαν από της πλευράς αυτής. Τα προς ανατολάς σύνορα παρείχον εις τας γερμανικάς δυνάμεις την δυνατότητα να αποκόψουν τον μόνον προς βορράν ελεύθερον εκ των πάγων λιμένα της Ρωσσίας.
Πράγματι, όλαι αι προελάσεις των μπολσεβίκων εις τον σημερινόν πόλεμον απέβλεψαν εις την ενίσχυσιν της στρατηγικής θέσεως της Ρωσσίας έναντι της Γερμανίας. Τα στρατόπεδα του σοβιετικού στρατού τα εγκατεστημένα εις Εσθονίαν και Λεττονίαν, η κατοχή των νήσων και των ισθμών της Φινλανδίας, δεν ενδιαφέρουν –από στρατιωτικής ή ναυτικής απόψεως– τας Δυτικάς Δυνάμεις. Δεν δύνανται αύται να εισέλθουν εις την Βαλτικήν, η οποία δεν είναι τίποτε άλλο παρά γερμανική λίμνη.
Η είσοδος της Ρωσσίας και η εξασφάλισις στρατηγικών θέσεων εις την Φινλανδίαν είναι ζήτημα ζωτικόν διά την Ρωσσίαν. Διά τον λόγον ακριβώς αυτόν η ρωσσική κυβέρνησις κατέφυγεν εις τόσα τεχνάσματα, διά να εξασφαλίση οχυράς βάσεις επί των φινλανδικών ακτών. Ο Στάλιν δεν προσπαθεί να βοηθήση τον Χίτλερ, αλλά να εκμεταλλευθή τον πόλεμον τον οποίον διεξάγει ούτος εναντίον των Δυτικών Δυνάμεων, διά να εξασφαλίση τον μπολσεβικισμόν εναντίον μιας επιθετικής και νικηφόρου εις το μέλλον της Γερμανίας. Διά τον λόγον αυτόν η Γερμανία δεν πρέπει να διάκειται συμπαθώς έναντι των μέτρων τα οποία λαμβάνει ο Στάλιν, και τα οποία στρέφονται εναντίον της πολιτικής της εξαπλώσεως της Γερμανίας προς ανατολάς.
Ποία θα είναι η επίδρασις του κατά της Φινλανδίας πολέμου επί των μεταξύ της Ρωσσίας και Γερμανίας σχέσεων; Εάν τα πεντήκοντα ιταλικά αεροπλάνα επέταξαν υπέρ το γερμανικόν έδαφος διά να βοηθήσουν τους Φινλανδούς, ασφαλώς το τοιούτο θα έγινε κατόπιν συναινέσεως της γερμανικής κυβερνήσεως, πράγμα το οποίον ασφαλώς ο Στάλιν δεν θα ανέμενεν από την σύμμαχόν του. Ο Στάλιν δεν είναι από τους ανθρώπους οι οποίοι λησμονούν. Λέγεται, πράγματι, ότι ουδέποτε λησμονεί και συγχωρεί όσους τον θίξουν. Η μη φιλική αύτη ενέργεια της Γερμανίας δεν θα προαγάγη ασφαλώς την μεταξύ των δύο χωρών –Γερμανίας και Ρωσσίας– πορείαν των διαπραγματεύσεων διά την ανταλλαγήν των προϊόντων των.
Η Φινλανδία δεν είναι από τας χώρας εκείνας εις τας οποίας δύναται να εισβάλη κανείς ευκόλως. Ούτε είναι και χώρα η οποία δεν διαθέτει φυσικήν άμυναν.
Εις την Φινλανδίαν υπάρχουν ολίγαι πόλεις και κατωκημέναι περιοχαί αι οποίαι, δυστυχώς διά τους Φινλανδούς, είναι ευπρόσβλητοι. Άπαξ περιέλθουν αύται εις τας χείρας του κατακτητού, δεν θα υπάρξη άλλο σημείον εξορμήσεως δι’ αποτελεσματικήν αντίστασιν, ένας δε κλεφτοπόλεμος διεξαγόμενος μέσα εις την καρδίαν του πολικού χειμώνος ανάμεσα εις κεκαλυμμένας υπό των χιόνων εκτάσεις, τας λίμνας και τα δάση της φινλανδικής ενδοχώρας, ίσως να μην είναι τόσον ευχάριστος επιχείρησις διά τον ερυθρόν στρατόν, θα είναι όμως σκληρός διά τους γενναίους υπερασπιστάς της φινλανδικής ανεξαρτησίας.
Το μόνον ζήτημα το οποίον προβάλλει είναι εάν οι Ρώσσοι, γινόμενοι κύριοι των νήσων, των λιμένων και των επακτίων ορυχείων τα οποία εποφθαλμιούν, θα ενδιαφερθούν να καταλάβουν και την λοιπήν χώραν. Ισχυρίζονται, τουλάχιστον, ότι η ενέργειά των δεν πρέπει να αποδοθή εις οιανδήποτε εκ μέρους των φιλοδοξίαν καταλήψεως εδαφών, αλλά εις την ανάγκην εξασφαλίσεως στρατηγικών θέσεων εναντίον υποθετικών επιδρομέων.
Εάν η φινλανδική αντίστασις εξιχθή εις τα ύψη του ηρωισμού εκείνου ο οποίος έκαμε τα κατορθώματά των υπό τον Δρα Γουσταύον Αδόλφον να γνωσθούν εις ολόκληρον την Ευρώπην, τότε ο αγών υπέρ της ελευθερίας των εθνών εις την Ευρώπην ίσως ακολουθήση νέαν κατεύθυνσιν.
Είναι γεγονός ότι η σουηδική κυβέρνησις μετά μεγάλης δυσκολίας συγκρατεί την εκ μέρους του σουηδικού λαού εκφρασθείσαν αξίωσιν όπως σπεύση ούτος εις βοήθειαν των παλαιών εν όπλοις συντρόφων του. Εάν όμως οι Φινλανδοί συνεχίσουν την αντίστασίν των εις τας χιόνας, ουδεμία κυβέρνησις εν Σουηδία, οσονδήποτε ισχυρά και αν είναι αύτη, θα δυνηθή να αντιστή εναντίον της αξιώσεως του σουηδικού λαού. Αυτή είναι μία πιθανή εξέλιξις της καταστάσεως, και εάν η Σουηδία παρασυρθή εις τον πόλεμον δυσκόλως η Νορβηγία θα δυνηθή να παραμείνη εκτός της συρράξεως. Το τοιούτον ασφαλώς θα φέρη εις δύσκολον θέσιν την Γερμανίαν.
Και η Μ. Βρεταννία και η Γαλλία; Δεν υπάρχει Γραμμή Μαζινώ εις την Βόρειον θάλασσαν. Αυταί είναι μερικαί από τας προβλέψεις –δυνατάς, δεν λέγω πιθανάς– διά την εξέλιξιν του υπέρ της ανεξαρτησίας φινλανδικού αγώνος. Το πλείστον όμως, αν μη το παν, εξαρτάται από την ικανότητα των Φινλανδών να ανθέξουν μέχρι της προσεχούς ανοίξεως.
Ποίαι είναι αι πιθανότητες εξελίξεώς του; Εάν, όπως πολλοί διορατικοί άνδρες φοβούνται, η πυρκαϊά του πολέμου εξαπλωθή και εις άλλα τμήματα της Ευρώπης και κατόπιν διά του Καυκάσου εις την Ασίαν, η σημερινή γενεά θα αντικρύση πράγματι ένα νέον αρμαγεδδώνα.
Η Καθημερινή, 20 Δεκεμβρίου 1939
Η επέκτασις του πολέμου
Εκείνος ο οποίος δύναται να είπη τι συμβαίνει εις τον ευρωπαϊκόν πόλεμον, ακόμη δε περισσότερον εκείνος ο οποίος δύνανται να προείπη ποίαν τροπήν θα λάβη ούτος κατά το τρέχον έτος, πρέπει να είναι καλός προφήτης. Αι διαδόσεις και τα ανακοινωθέντα σχετικώς με ό,τι έχει λάβει χώραν εις την θάλασσαν, αλληλοσυγκρούονται. Αφ’ ενός είναι αι λεπτομερείς ανακοινώσεις περί καταβυθίσεως εμπορικών σκαφών και βλαβών τας οποίας επροξένησεν εις τα πολεμικά μας η γερμανική αεροπορία, αφ’ ετέρου δε κατηγορηματικαί διαψεύσεις και ισχυρισμοί περί του αντιθέτου.
Πλέον σημαντικαί διαψεύσεις και ισχυρισμοί περί του αντιθέτου. Πλέον σημαντικαί ακόμη είναι αι αλληλοσυγκρουόμεναι επίσης διαδόσεις όσον αφορά το αποτέλεσμα των διπλωματικών ζυμώσεων μεταξύ της Ρωσσίας και της Γερμανίας –της Ιταλίας και της Γερμανίας– της Γερμανίας καθώς επίσης και των Σκανδιναυϊκών κρατών. Είναι αληθές ότι η ρωσσική φιλία προς την Γερμανίαν αρχίζει να ψυχραίνεται και ότι αι συνομιλίαι του Μπρέννερ δεν ήσαν τίποτε κατ’ ουσίαν; Ότι επίσης αι Σκανδιναυϊκαί χώραι διατίθενται πλέον εχθρικώς προς την Γερμανίαν, και προτίθενται να ελαττώσουν τας προς αυτήν παρεχομένας ποσότητας σιδηρομεταλλεύματος και ότι οι ουδέτεροι στρέφονται προς τους Συμμάχους σκοπεύοντες να τους πωλήσουν ζωτικάς ύλας τας οποίας η Γερμανία εφαντάζετο ότι τα εν λόγω κράτη προώριζον δι’ αυτήν;
Εάν εγνώριζε κανείς την ορθήν απάντησιν εις όλα αυτά τα ερωτήματα, θα ήτο ευκολώτερον να προείπη την πορείαν και την έκβασιν αυτού του καταπληκτικού αγώνος.
Ο πρωθυπουργός τον απεκάλεσε οικονομικόν πόλεμον. Και είναι πράγματι τοιούτος. Αι διπλωματικαί συνεννοήσεις, ακόμη δε και τα πολεμικά, τα καταδρομικά και τα υποβρύχια, όλα εξαρτώνται από τον οικονομικόν παράγοντα. Αι μόναι ουσιαστικαί επιθέσεις τας οποίας ενήργησαν τα αεροπλάνα, αποτελούν μέρος του οικονομικού πολέμου. Οιανδήποτε όμως στιγμήν, αυτοί οι οικονομικοί ελιγμοί, διπλωματικοί και ναυτικοί, δυνατόν να οδηγήσουν προς πλέον αιματηρά γεγονότα. Εάν η πίεσις του βρεταννικού ναυτικού αποκόψη τον εις νορβηγικόν και σουηδικόν σιδηρομετάλλευμα και εις άλλα είδη ανεφοδιασμόν της γερμανικής βιομηχανίας, ποία θα είναι η εθνικοσοσιαλιστική αντίδρασις;
Ο Γκαίριγκ εις λόγον του τον οποίον διέκρινε το οργίλον ύφος, ετόνισε σαφώς ότι η Γερμανία εννοεί να κτυπήση με όλην την δύναμίν της «προς δυσμάς». Τι να προοιωνίζεται η απειλή αύτη;
Μήπως πρόκειται να γίνη επίθεσις εναντίον της γραμμής Μαζινώ; Μήπως πρόκειται να γίνη εισβολή εις το Βέλγιον, την Ολλανδίαν ή την Δανίαν; Εάν συμβή εν εξ όλων αυτών, τότε ολόκληρος ο χαρακτήρ του πολέμου θα μετεβάλλετο. Ποταμοί αιμάτων θα έρρεον, και το πυρ εξ ουρανού θα μετέβαλλε τας πόλεις της Ευρώπης εις Σόδομα και Γόμορρα.
Πολλά πράγματα θα εξαρτηθούν από την στάσιν των Βορείων ουδετέρων κρατών. Οι Γερμανοί αρχηγοί δεν είναι ποτέ δυνατόν να αναλογισθούν όλην αυτήν την σφαγήν και την καταστροφήν με ηρεμίαν, διότι η Γερμανία θα είχε και αυτή το μερίδιόν της εις την μέλλουσαν να επακολουθήση φοβεράν καταστροφήν, και ο κίνδυνος μιας εκ μέρους της ολοκληρωτικής αποτυχίας θα συνεπήγετο την άμεσον καταστροφήν της. Πρέπει όμως να έχη αύτη το σιδηρομετάλλευμά της. Χωρίς αυτό δεν ημπορεί να πολεμήση.
Διά τον λόγον αυτόν θα ριψοκινδυνεύση ενεργούσα τεραστίαν επίθεσιν από ξηράς, θαλάσσης και αέρος, προτού δεχθή να υποβληθή εις την ταπείνωσιν της αποχωρήσεως χωρίς να καταφέρη αύτη εν κτύπημα.
Δεν αμφιβάλλω καθόλου ότι η Μ. Βρεταννία θα χρησιμοποιήση όλην της την δύναμιν όπως αποκόψη την μεταφοράν σκανδιναυϊκού σιδηρομεταλλεύματος εις την Γερμανίαν. Δύναται η τελευταία να αποφύγη τον βρεταννικόν αποκλεισμόν διά μεθόδων αι οποίαι δεν θα συνεπάγωνται τεραστίας εκτάσεως επιχειρήσεις εις το Δυτικόν μέτωπον ή και την Σκανδιναυΐαν; Εάν δεν δυνηθή, τότε πρέπει να αναμείνωμεν πόλεμον τοιούτον οποίον ο κόσμος ούτε είδε ούτε και υπέστη μέχρι σήμερον.
Αι ίδιαι γενικαί απόψεις ισχύουν και όσον αφορά την κατάστασιν εις άλλας περιοχάς της Ευρώπης. Οι Σύμμαχοι εννοούν να στερήσουν την Γερμανίαν των πηγών του ανεφοδιασμού της. Εάν αποτύχωμεν ν’ αποκόψωμεν τον εις τρόφιμα, μεταλλεύματα και πετρέλαια ανεφοδιασμόν της Γερμανίας ο αναληφθείς αποκλεισμός θα αποβή ανωφελής.
Ο πόλεμος θα ηδύνατο να εξακολουθήση επί έτη, και θα απέληγεν εις την οικονομικήν καταστροφήν όλων των εμπολέμων και εις ανεπανορθώτους ζημίας διά τους πλείστους εκ των ουδετέρων.
Η Καθημερινή, 10 Απριλίου 1940
Ο πόλεμος στη Νορβηγία
Η εθνικοσοσιαλιστική δύναμις ομοιάζει προς μεγάλην άρκτον αντιμετωπίζουσαν εν απελπισία τούς εναντίον της επιτιθεμένους, τρίζουσαν τους οδόντας της, και αμειλίκτως πλήττουσαν τον ένα μετά τον άλλον, όλους εκείνους τους οποίους φθάνει το πέλμα της.
Τώρα είναι η σειρά της Δανίας και της Νορβηγίας. Δι’ ενός ταχυτάτου πλήγματος η Δανία υπετάγη και η Νορβηγία υπέστη βαρύν κλονισμόν. Η Δανία με το πεδινόν έδαφός της, το οποίον υπερασπίζει ολιγάριθμος στρατός, και αυτός ουχί καλώς γυμνασμένος δεν είναι εις θέσιν να προτάξη άμυναν εναντίον ενός τεραστίου και καλώς εξωπλισμένου στρατού τοιούτου όπως εκείνος τον οποίον θα ηδύνατο να ρίψη η Γερμανία εναντίον των ανισχύρων αμυντικών έργων της. Εάν οι Σύμμαχοι δεν της παρείχαν άμεσον βοήθειαν, η αντίστασις θα κατέληγεν εις ανωφελή σφαγήν. Η υποταγή ήτο η μόνη διέξοδος διά να τύχη αύτη τοιαύτης μεταχειρίσεως την οποίαν παρέχει μία ξένη κατοχή. Διά την Νορβηγίαν όμως το πράγμα διέφερε. Είναι αύτη χώρα δυναμένη να αμυνθή πολύ καλύτερον διότι διαθέτει τα υψηλά της όρη, τας στενάς φάραγγάς της, τους κουραστικούς της δρόμους και τας σιδηροδρομικάς της συγκοινωνίας, τα απειράριθμα φιόρδ της και τα μακρά θαλάσσια σύνορά της, προσιτά εις τον στόλον μας. Η Γερμανία θα ηδύνατο να ρίψη όγκον στρατευμάτων, τανκς και πυροβόλων εις την Δανίαν.
Είναι η Νορβηγία δυναμένη να αμυνθή πολύ καλύτερον διότι διαθέτει τα υψηλά της όρη, τας στενάς φάραγγάς της, τους κουραστικούς της δρόμους και τας σιδηροδρομικάς της συγκοινωνίας, τα απειράριθμα φιόρδ της και τα μακρά θαλάσσια σύνορά της.
Εις την Νορβηγίαν θα ήμεθα υποχρεωμένοι να φθάσωμεν διά θαλάσσης τη βοηθεία του συμμαχικού στόλου. Θα ενόμιζε κανείς ότι μία απόβασις θα ηδύνατο να συναντήση αντίστασιν ή και να επιβραδυνθή επί πολύ διά να δώση την δυνατότητα εις τας αδρανείς κυβερνήσεις της Μ. Βρεταννίας και της Γαλλίας να στείλουν τα πολεμικά των και την αεροπορίαν των προς τον σκοπόν όπως εκδιώξουν τας μικράς δυνάμεις του εισβολέως. Όταν έγινεν η εισβολή ο στόλος μας απησχολείτο με την τοποθέτησιν ναρκών εις τα χωρικά ύδατα της Νορβηγίας, εις τας θαλασσίας οδούς διά των οποίων διέρχονται τα γερμανικά πλοία επιστρέφοντα από το Νάρβικ εις την Βαλτικήν. Και εν τούτοις τα γερμανικά πλοία κατείχον σημαντικούς λιμένας –συμπεριλαμβανομένου και του Νάρβικ– εις αυτάς ακριβώς τας διαβάσεις, ενώ τα βρεταννικά πολεμικά ήσαν απησχολημένα με την τοποθέτησιν ναρκών. Είναι ανεξήγητον τούτο, εκτός εάν υποθέση κανείς ότι εστήναμεν επιδεξίως παγίδας διά τους Γερμανούς εντός της οποίας δυνάμεθα να συλλάβωμεν τας μικράς φρουράς τας τοποθετημένας εις αυτούς τους λιμένας, μαζί με τα πλοία τα οποία τας μετέφεραν ή τας συνώδευσαν εκεί.
Υποτίθεται ότι υπάρχει κάπου συμμαχικόν εκστρατευτικόν σώμα έτοιμον να εκκινήση διά το Νάρβικ εις οιανδήποτε στιγμήν. Είναι πλήρως εξωπλισμένον με πυροβολικόν, τανκς, αεροπλάνα και πολεμεφόδια. Το σώμα τούτο ωργανώθη και συνεκεντρώθη προς τον σκοπόν όπως βοηθήση τους Φινλανδούς. Εάν είναι δυνατόν να αποσταλή τούτο αμέσως οι Γερμανοί εισβολείς είναι δυνατόν ακόμη να εγκαταλειφθούν εις το Όσλο, το Μπέργκεν, το Τρόντγιεμ και το Νάρβικ. Μήπως διελύθη τούτο; Μήπως τα οπλιταγωγά είναι απησχολημένα αλλού; Εάν συμβαίνη το τοιούτο θα δαπανηθή πολύτιμος χρόνος διά την προετοιμασίαν άλλου εκστρατευτικού σώματος. Εν τω μεταξύ η Δανία υπετάγη εις τον κατακτητήν και κατόπιν τούτου δεν υπάρχει ασφαλές μέρος προς απόβασιν εις τας δανικάς ακτάς όπου θα ήτο δυνατόν να αποβιβασθή τούτο. Είναι δυνατόν να υποθέση κανείς ότι καθ’ όσον αφορά την Νορβηγίαν οι Γερμανοί, όντες έτοιμοι, ενισχύουν τον στρατόν της εισβολής ανά πάσαν στιγμήν, αλλά με τας επισφαλείς θαλασσίας συγκοινωνίας των θα συναντήσουν μεγάλας δυσχερείας εις την αποστολήν ενισχύσεων αι οποίαι θα καταστήσουν ικανόν τον στρατόν ο οποίος εισέβαλε να αντιστή εις συνδυασμένην επίθεσιν ισχυρού συμμαχικού στρατού κατά μέτωπον και νορβηγικού εκ των νώτων.
Υπάρχει μία απόψις της εις την Νορβηγίαν εισβολής, η έκβασις της οποίας ίσως να ασκήση σημαντικήν, αν μη αποφασιστικήν, επίδρασιν επί των τυχών του πολέμου. Ο αγών ούτος ίσως αποφασίση περί της ικανότητος των αεροπορικών δυνάμεων των αντιπάλων. Η αεροπορία μέχρι τούδε συνέβαλε μεγάλως εις την γερμανικήν επιτυχίαν εν Νορβηγία. Εβοήθησε το γερμανικόν ναυτικόν εις το Όσλο, διά να αποβιβάση στρατεύματα εις την ξηράν, τρομοκρατήσασα τους κατοίκους του Όσλο διά της υπεράνω της πόλεως πτήσεως πολυαρίθμων βομβαρδιστικών αεροπλάνων, όπως ακριβώς έκαμε και εις την Πολωνίαν και εις την Φινλανδίαν η Ρωσσία.
Την 9ην Απριλίου αι αεροπορικαί δυνάμεις των αντιπάλων συνήψαν την πρώτην πραγματικήν μάχην, η οποία έγινε ποτέ μεταξύ των στόλων και μεγάλων εναερίων δυνάμεων. Τα βρεταννικά πολεμικά ενήργησαν επίθεσιν εναντίον του Μπέργκεν μετά την κατάληψιν τούτου υπό των Γερμανών, και τα βρεταννικά αεροπλάνα επετέθησαν αποτελεσματικώς εναντίον των γερμανικών καταδρομικών. Μέγας αριθμός αεροπλάνων ήλθεν εις βοήθειαν των Γερμανών και τότε έλαβε χώραν φοβερός αγών μεταξύ ουρανού και θαλάσσης. Οι Άγγλοι ισχυρίζονται ότι εβύθισαν πολλά γερμανικά πλοία. Αφ’ ετέρου οι Γερμανοί ισχυρίζονται ότι επροξένησαν σοβαράς ζημίας εις δύο βρεταννικά καταδρομικά, το τοιούτον όμως το διαψεύδει κατηγορηματικώς το βρεταννικόν Ναυαρχείον. Η σπουδαιότης της επιχειρήσεως αυτής έγκειται εις το γεγονός ότι αύτη είναι η πρώτη σοβαρά μάχη μεταξύ ναυτικής και αεροπορικής δυνάμεως διά προκαθωρισμένον αντικειμενικόν σκοπόν επί της ξηράς. Αλλά εξακολουθεί ακόμη να διεξάγεται αγρία μάχη τόσον εις τον αέρα όσον και εις την θάλασσαν. Ίσως να δοκιμασθή πολλάκις ακόμη η δύναμις των αντιπάλων προτού εκκαθαρισθή αυτό το νορβηγικόν επεισόδιον.
Το τοιούτο θα ασκήση επίδρασιν επί των αποπειρών των Συμμάχων –αι οποίαι θα είναι αναπόφευκτοι– όπως αποβιβάσουν στρατεύματα εις ακτήν την οποίαν υπερασπίζει εχθρική δύναμις. Οι Γερμανοί είναι προφανές ότι σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν πλήρως την εις τον αέρα υπεροχήν των διά να εξουδετερώσουν όλας τας προσπαθείας των Συμμάχων όπως αποβιβάσουν μεγάλας δυνάμεις διά να βοηθήσουν τους Νορβηγούς εις την υπεράσπισιν της ελευθερίας των.
Το αποτέλεσμα της πρώτης φάσεως του αγώνος υπήρξε μέχρι τούδε αμφίρροπον. Ίσως όμως ο αγών να επαναληφθή με περισσοτέρας και ισχυροτέρας δυνάμεις.
Ποίαν επίδρασιν θα ασκήσουν επί της πορείας του πολέμου η κατάληψις της Δανίας και η εισβολή εις την Νορβηγίαν; Διά να απαντήση κανείς εις το ερώτημα τούτο πρέπει να διαμορφώση κάποιαν αντίληψιν ως προς τα ελατήρια τα οποία ενέπνευσαν τους Γερμανούς ηγέτας διά να αναλάβουν αυτάς τας δύο δραματικάς και τολμηράς επιχειρήσεις. Όσον αφορά την Δανίαν είναι προφανές ότι η κατάκτησις της μικράς αλλά από στρατηγικής απόψεως σπουδαίας χώρας, παρέχει πλεονεκτήματα εις την Γερμανίαν. Θα την καταστήση ικανήν να κλείση ερμητικώς το στόμιον το οποίον φέρει προς την Βαλτικήν διά να κτυπήση τα γερμανικά πλοία. Θα αποβή αύτη –η Βαλτική– ο πραγματικός γερμανικός ωκεανός.
Όσον αφορά την Δανίαν είναι προφανές ότι η κατάκτησις της μικράς αλλά από στρατηγικής απόψεως σπουδαίας χώρας, παρέχει πλεονεκτήματα εις την Γερμανίαν.
Το δεύτερον όφελος το οποίον οι Γερμανοί ελπίζουν να αποκομίσουν είναι ότι τουλάχιστον θα τριπλασιάσουν το μέτωπόν των εις την Βόρειον θάλασσαν. Εις τον υποβρυχιακόν, τον εναέριον, και τον πόλεμον των ναρκών τον οποίον διεξάγουν εναντίον των αγγλικών πλοίων αι δανικαί ακταί θα παίζουν από τούδε και εις το εξής τον ρόλον τον οποίον έπαιζαν αι βελγικαί ακταί κατά τον τελευταίον πόλεμον. Το τρίτον όφελος είναι ότι αι δανικαί ακταί θα παίζουν σπουδαιότατον ρόλον εις οιανδήποτε πίεσιν, ηθικήν ή στρατιωτικήν την οποίαν η Γερμανία δυνατόν να κρίνη αναγκαίαν όπως εξασκήση επί της Σουηδίας. Και εάν παρίστατο ανάγκη να γίνη εισβολή εις την Νορβηγίαν θα ήτο απαραίτητον όπως αι δανικαί ακταί αι συνορεύουσαι προς τον Καττεγάτην και τον Σκαγερράκην ευρίσκωνται εις χείρας των Γερμανών. Δεν είναι όμως απίθανον ότι ο αποφασιστικός παράγων εις την γερμανικήν αυτήν επιχείρησιν να υπήρξεν η επείγουσα ανάγκη εξασφαλίσεως του δανικού λίπους, του χοιρείου κρέατος και του βουτύρου, αποκλειστικώς διά τας γερμανικάς αγοράς. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η μονοπώλησις των δανικών προϊόντων θα μετριάση τας συνεπείας του αποκλεισμού. Από της απόψεως αυτής η κατάληψις της Δανίας είναι σοβαρόν πλήγμα κατά του σχεδίου των Συμμάχων όπως εξαναγκάσουν διά του αποκλεισμού την Γερμανίαν να υποχωρήση.
Η εναντίον της Νορβηγίας επιδρομή είναι πλέον δυσεξήγητος. Διά να κατορθώσουν οι Γερμανοί να εισβάλουν εις την Νορβηγίαν, θα ακολουθήσουν θαλασσίαν οδόν άκρως επισφαλή. Δυσκόλως θα ηδύναντο να αποβιβάσουν επαρκείς δυνάμεις διά να κατακτήσουν μίαν χώραν έχουσαν τόσον μήκος και την οποίαν υπερασπίζει ένας γενναίος λαός – και ως γνωστόν, οι ορεσίβιοι υπερασπίζουν πάντοτε τα βουνά των με πείσμα. Μικρά αποσπάσματα ίσως να κατελάμβανον δύο-τρεις πόλεις ευρισκομένας εις αναπεπταμένον πεδίον, δι’ αιφνιδιαστικής επιθέσεως, εάν όμως δεν ενισχυθούν αμέσως οι επιδρομείς δεν θα δυνηθούν να διατηρήσουν τα καταληφθέντα σημεία. Ενισχύσεις δεν δύνανται να σταλούν παρά μόνον διά των θαλασσίων οδών αι οποίαι ευρίσκονται υπό το πυρ των τηλεβόλων του συμμαχικού στόλου.
Δι’ αυτό δεν δύναμαι να εννοήσω τον σκοπόν αυτής της καταδήλως τολμηράς περιπετείας. Ακόμη και εάν ολόκληρος η Νορβηγία από του Βορείου Ακρωτηρίου μέχρι του Σκαγερράκη κατελαμβάνετο υπό ισχυρών γερμανικών δυνάμεων, δεν θα επροστάτευε τα πλοία των εις τα χωρικά ύδατα εναντίον των επιθέσεων του συμμαχικού στόλου. Και αυτό το Νάρβικ ακόμη είναι αδύνατον να κρατηθή ως γερμανική βάσις εάν δεν σταλούν εις αυτό μεγάλαι ενισχύσεις, και τάχιστα μάλιστα. Μία μόνον εξήγησις υπάρχει, και αυτή είναι ότι οι Γερμανοί σκοπεύουν να καταλάβουν και την Σουηδίαν επίσης και να αποβιβάσουν στρατεύματα επί του σουηδικού εδάφους, και να τα στείλουν διά των στενωπών εις την Νορβηγίαν. Η επιχείρησις αύτη δεν θα είναι εύκολος, εάν λάβη κανείς υπ’ όψει του ότι τα όρη τα οποία χωρίζουν τας δύο χώρας τα υπερασπίζουν αποφασιστικοί και ανδρείοι άνδρες. Επί του παρόντος φαίνεται ότι το μόνον αποτέλεσμα αυτής της βεβιασμένως σχεδιασθείσης επιδρομής θα είναι να ριφθή η Νορβηγία, ίσως δε και η Σουηδία εις τας αγκάλας των Συμμάχων.
Υπάρχει, φυσικά, και μία άλλη εξήγησις την οποίαν δεν πρέπει να παρίδωμεν – ότι οι Γερμανοί ίσως να στείνουν παγίδα εις τους Συμμάχους διά να τους φέρουν εις πεδίον μάχης το οποίον από πάσης απόψεως είναι ακατάλληλον διά τας κινήσεις και τους ελιγμούς μεγάλων δυνάμεων. Εάν η Νορβηγία επρόκειτο να καλέση εις βοήθειάν της τας συμμαχικάς δυνάμεις, τότε θα καθίστατο αύτη πραγματικόν θέατρον πολέμου. Η Σουηδία θα έπιπτεν αναποφεύκτως εις γερμανικάς χείρας, και οι Σύμμαχοι δεν θα ηδύναντο να νικήσουν παρά μόνον ενεργούντες τεραστίας εκτάσεως εφόδους εναντίον των ορεινών συνόρων τα οποία χωρίζουν τας δύο χώρας, Σουηδίαν και Νορβηγίαν. Πράγματι, τα συμμαχικά στρατεύματα θα ευρίσκοντο εις την θέσιν εις την οποίαν ευρέθησαν κατά τον τελευταίον πόλεμον, όταν αι Κεντρικαί Δυνάμεις κατέλαβον τους προμαχώνας των Βαλκανίων. Κρίνων από τα γεγονότα τα οποία είναι γνωστά σήμερον, δεν δύναμαι να εύρω άλλην λογικήν εξήγησιν της γερμανικής επιδρομής εναντίον της Νορβηγίας. Εάν δε η Γερμανία ηδύνατο να εξεύρη δικαιολογίαν διά την κατοχήν της Σουηδίας, το Νάρβικ δεν θα είχε καμμίαν σημασίαν διότι τα κυριώτερα μεταλλεία σιδήρου θα ήσαν εις γερμανικάς χείρας.
Η Καθημερινή, 18-19 Απριλίου 1940
Τίνος η σειρά;
Τίνος θα είναι άραγε η σειρά; Ο περισσότερος κόσμος παραδέχεται ότι οι εθνικοσοσιαλισταί θα επιτεθούν συντόμως εναντίον κάποιου από τους ουδετέρους, οι οποίοι ακόμη επιζούν. Ετοιμάζονται –οι εθνικοσοσιαλισταί– να κάμουν ένα άλμα. Προς ποίαν κατεύθυνσιν; Την Σουηδίαν, το Βέλγιον, την Ολλανδίαν και την Ελβετίαν. Εάν ηρωτάτο η δημοσία γνώμη της Μ. Βρεταννίας και της Γαλλίας, θα έδιδεν ομοφώνως την προτεραιότητα εις την Σουηδίαν. Κυκλοφορούν διαδόσεις περί μεγάλων συγκεντρώσεων στρατού και οπλιταγωγών εις λιμένας της Βαλτικής. Αι ανάγκαι τής εν Νορβηγία εκστρατείας δεικνύουν ότι εις το γερμανικόν παιγνίδι η Σουηδία θα είναι, κατά τα φαινόμενα, η χώρα η οποία θα υποστή την γερμανικήν εισβολήν, μετά την Νορβηγίαν. […]
Το σιδηρομετάλλευμα της Σουηδίας είναι απαραίτητον διά την γερμανικήν πολεμικήν βιομηχανίαν, καθώς και διά την γερμανικήν βιομηχανίαν γενικώς. Εάν η Γερμανία στερηθή τούτου τελείως, θα της είναι απολύτως αδύνατον να πληρώση αυτήν την έλλειψιν από οιανδήποτε άλλην πηγήν. Αι τεράστιαι προσπάθειαι τας οποίας η Γερμανία κατέβαλε μέχρι τούδε διά να περισυλλέξη και το παραμικρόν τεμάχιον αχρήστου σιδήρου και χάλυβος, αποδεικνύουν ότι φοβείται πως υπάρχει πιθανότης να σταματήση ο εις σιδηρομετάλλευμα ανεφοδιασμός της. […]
Το σιδηρομετάλλευμα της Σουηδίας είναι απαραίτητον διά την γερμανικήν πολεμικήν βιομηχανίαν.
Εν πάση περιπτώσει, εν πράγμα είναι βέβαιον. Ουδείς ενδοιασμός ως προς τα διεθνή νόμιμα και το διεθνές δίκαιον θα εμποδίση την γερμανικήν κυβέρνησιν από του να ενεργήση αύτη κατά τον τρόπον εκείνον ο οποίος θα την εξυπηρετήση κάλλιστα από στρατιωτικής απόψεως.
Η Καθημερινή, 9 Μαΐου 1940
