Ο Άλφρεντ Νόμπελ γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1833 στη Στοκχόλμη των Ηνωμένων Βασιλείων της Σουηδίας και της Νορβηγίας. Ήταν το τρίτο παιδί της πολυμελούς οικογένειας του Ιμάνουελ και της Καρολίνας Νόμπελ. Μεγάλο μέρος της παιδικής και εφηβικής του ηλικίας το πέρασε στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας, όπου δραστηριοποιείτο επιχειρηματικά ο πατέρας του. Στη Ρωσία ο Νόμπελ πραγματοποίησε σπουδές στη Χημεία, επιστήμη στην οποία διέπρεψε τα επόμενα χρόνια.
Ο Άλφρεντ άρχισε σύντομα να πειραματίζεται με εκρηκτικά σε ένα μικρό εργαστήριο στο κτήμα του πατέρα του. Το 1862 κατασκεύασε ένα μικρό εργοστάσιο για την παραγωγή νιτρογλυκερίνης και ταυτόχρονα ξεκίνησε την έρευνά του για την ανακάλυψη ενός τρόπου με τον οποίο θα εξασφαλιζόταν η ελεγχόμενη έκρηξη του εκρηκτικού. Το 1863 εφηύρε έναν πρακτικό πυροκροτητή αποτελούμενο από ένα ξύλινο βύσμα, το οποίο εισάγεται σε ένα μεγαλύτερο φορτίο νιτρογλυκερίνης που συγκρατείται σε ένα μεταλλικό δοχείο. Η έκρηξη του μικρού φορτίου πυρίτιδας του βύσματος χρησιμεύει για να πυροδοτήσει το πολύ πιο ισχυρό φορτίο της υγρής νιτρογλυκερίνης. Αυτός ο πυροκροτητής σηματοδότησε την αρχή της φήμης του Νόμπελ ως εφευρέτη. Εκτός από τα εκρηκτικά, όμως, ο Νόμπελ έκανε πολλές άλλες εφευρέσεις, κατοχυρώνοντας συνολικά περισσότερες από 350 πατέντες σε διάφορες χώρες.
Χάρη στις εφευρέσεις του, ο Νόμπελ απέκτησε τεράστια περιουσία. Εξαιτίας όμως του γεγονότος ότι πολλές από τις εφευρέσεις του χρησιμοποιήθηκαν στη βιομηχανία όπλων, ο Νόμπελ έλαβε το προσωνύμιο «έμπορος του θανάτου». Στις 27 Νοεμβρίου 1895, ο Άλφρεντ Νόμπελ υπέγραψε την τελευταία του διαθήκη, στην οποία ανέφερε πως θα διέθετε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του στη θέσπιση ενός νέου θεσμού, των Βραβείων Νόμπελ. Τα Βραβεία ήταν πέντε (Φυσική, Χημεία, Φυσιολογία-Ιατρική, Λογοτεχνία και Ειρήνη) και θα απονέμονταν σε ετήσια βάση σε διαπρέψαντες ανθρώπους ή οργανισμούς ανεξαρτήτως της εθνικότητάς τους. Ο Νόμπελ έφυγε από τη ζωή έναν χρόνο αργότερα, στις 10 Δεκεμβρίου 1896. Προς τιμήν του, η τελετή απονομής των Βραβείων Νόμπελ διεξάγεται κάθε χρόνο στις 10 Δεκεμβρίου. Η πρώτη απονομή των βραβείων έγινε το 1901
Οι μοναδικοί Έλληνες, στους οποίους έχει απονεμηθεί μέχρι στιγμής το Βραβείο Νόμπελ, είναι οι Γιώργος Σεφέρης και Οδυσσέας Ελύτης, εκ των μεγάλων ποιητών της «γενιάς του ’30». Ο Σεφέρης βραβεύτηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1963 και ο Οδυσσέας Ελύτης το 1979.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
