«Έχουμε δημιουργήσει μια κοινωνία βασισμένη στην επιστήμη και την τεχνολογία, στην οποία ουδείς καταλαβαίνει κάτι σχετικά με την επιστήμη και την τεχνολογία. Αυτό το εύφλεκτο μείγμα άγνοιας και δύναμης αργά ή γρήγορα θα ανατιναχτεί μπροστά μας». Αυτά τα λόγια χρησιμοποίησε ο διάσημος αστροφυσικός Καρλ Σέιγκαν σε μία από τις τελευταίες του συνεντεύξεις, το 1996, για να περιγράψει την επικίνδυνη άγνοια του κόσμου σχετικά με την επιστήμη και την τεχνολογία. Ο ίδιος, παρότι είχε αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής του στην εκλαϊκευμένη επιστήμη, προσπαθώντας να επικοινωνήσει τις γνώσεις του ανθρώπου για το σύμπαν και τον πλανήτη μας, έβλεπε πως ήταν πολλοί εκείνοι που εξακολουθούσαν να έχουν μια διαστρεβλωμένη εικόνα για τον κόσμο γύρω μας.
Ο Καρλ Σέιγκαν γεννήθηκε στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης τον Νοέμβριο του 1934. Γονείς του ήταν ο Σάμιουελ Σέιγκαν και η Ραχήλ Μόλυ Γκρούμπερ, άτομα της εργατικής τάξης της αμερικανικής μεγαλούπολης. Και οι δύο γονείς του είχαν εβραϊκή καταγωγή και ανήκαν στον κύκλο των μεταρρυθμιστών Εβραίων. Μεγαλώνοντας ο Καρλ έδειξε έντονο ενδιαφέρον για τη μελέτη της φύσης, της γης, του ήλιου, των άστρων, πλανητών. Οι γονείς του τον βοήθησαν να ικανοποιήσει την επιθυμία του για γνώση εκδίδοντάς του δανειστική κάρτα στην τοπική βιβλιοθήκη και αγοράζοντάς του βιβλία και διάφορα εργαλεία επιστήμης για παιδιά (σετ χημείας κ.λπ.). Το 1955 έλαβε το πτυχίο του στη Φυσική, το 1956 το μεταπτυχιακό του και το 1960 έγινε διδάκτορας στην Αστρονομία και την Αστροφυσική στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο.
Από το 1960 έως το 1962 εργάστηκε ως υπότροφος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ και από το 1962 έως το 1968 εντάχθηκε στο δυναμικό του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και του Παρατηρητήριου Αστροφυσικής Σμιθσόνιαν. Τα πρώιμα χρόνια της έρευνάς του επικεντρώθηκε στη μελέτη των συνθηκών που επικρατούσαν στους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, ιδιαίτερα στις ατμόσφαιρες της Αφροδίτης και του Δία. Επιπλέον, έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πιθανότητα ύπαρξης ζωής εκτός της Γης.
Ήδη από την περίοδο της συγγραφής της διδακτορικής του διατριβής, ο Σέιγκαν υπήρξε σύμβουλος της NASA συμβάλλοντας στην ευόδωση του εγχειρήματος της προσσελήνωσης με διαφόρους τρόπους. Ο Σέιγκαν ήταν μάλιστα εκείνος που επιμελήθηκε το πρώτο μήνυμα της ανθρωπότητας, το οποίο εστάλη στο διάστημα. Επρόκειτο για μια επίχρυση πλάκα, η οποία ήταν προσαρτημένη στα διαστημικά σκάφη Pioneer 10 και Pioneer 11. Μια βελτιωμένη εκδοχή αυτής της πλάκας τοποθετήθηκε στο σκάφος Voyager το 1977.
Ευρύτερα γνωστός έγινε ο Σέιγκαν από την ενασχόλησή του με την εκλαϊκευμένη επιστήμη, επενδύοντας μεγάλο μέρος της ζωής του στη βελτίωση της κατανόησης της επιστήμης από το κοινό και στην υπεράσπιση της ορθολογικής φύσης της. Το 1980 συνίδρυσε την Πλανητική Εταιρεία, έναν διεθνή μη κερδοσκοπικό οργανισμό για την εξερεύνηση του διαστήματος. Την ίδια χρονιά έφτασε στο απόγειο της δημοφιλίας του όντας ο εμπνευστής και ο κύριος αφηγητής της τηλεοπτικής σειράς δεκατριών επεισοδίων “Cosmos: A Personal Voyage”. Για δέκα χρόνια η σειρά του Σέιγκαν κατατασσόταν πρώτη σε τηλεθέαση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η επιτυχία της σειράς, όμως, ήταν διεθνής, καθότι προβλήθηκε σε 60 χώρες. Παράλληλα με την προβολή της σειράς, ο Σέιγκαν εξέδωσε το βιβλίο εκλαϊκευμένης επιστήμης Cosmos, το οποίο πολύ γρήγορα κατέστη μπεστ σέλερ στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ακολούθησαν πολλά άλλα βιβλία, συμπεριλαμβανομένων του μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας Contact (1985), το οποίο μεταφέρθηκε με επιτυχία στις κινηματογραφικές αίθουσες το 1997, και του Pale Blue Dot: A Vision of the Human Future in Space (1994).
Ο Καρλ Σέιγκαν έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 62 ετών στις 20 Δεκεμβρίου 1996 αφήνοντας πίσω του τεράστιο επιστημονικό έργο. Η συνεισφορά του στην κατανόηση των νόμων της φύσης και του σύμπαντος από το ευρύ κοινό θεωρείται εξαιρετικά σημαντική, καθότι ενέπνευσε πλήθος νέων να ασχοληθούν με την επιστήμη.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
