Στις 9 Ιανουαρίου 1431, την ώρα που μαινόταν ο αγγλογαλλικός Εκατονταετής Πόλεμος, οι Βρετανοί είχαν έναν λόγο να χαίρονται: ξεκινούσε η δίκη της Ιωάννας της Λωρραίνης, της επικεφαλής των γαλλικών δυνάμεων, την οποία είχαν αιχμαλωτίσει στις 30 Μαΐου του προηγούμενου χρόνου κατά την πολιορκία της Κομπιέν.
Γεννημένη σε μια αγροτική οικογένεια στο χωριό Ντομρεμί, η Ιωάννα άρχισε να βλέπει οράματα και να ακούει θεϊκές φωνές σε νεαρή ηλικία. Αυτά τα οράματά της την έκαναν να πιστέψει ότι είχε ως θεϊκή αποστολή να υποστηρίξει τον Κάρολο Ζ΄, τον Δελφίνο της Γαλλίας, και να τον στέψει ως νόμιμο, μοναδικό βασιλιά της χώρας (τον θρόνο διεκδικούσε και ο Ερρίκος ΣΤ’, βασιλιάς της Αγγλίας).
Έτσι, σε ηλικία 17 ετών, η Ιωάννα, ντυμένη με ανδρικά ρούχα και μετά από πολλές προσπάθειες, κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη κάποιων αξιωματικών και στη συνέχεια και του ίδιου του βασιλιά. Απέδειξε τις ηγετικές της ικανότητες στη μάχη –αλλά και επιβεβαίωσε ένα από τα οράματά της– στην πολιορκία της Ορλεάνης το 1429. Ήταν ίσως η πιο αξιοσημείωτη νίκη της, καθώς αποτέλεσε ένα σημείο καμπής που τόνωσε το ηθικό των Γάλλων και άνοιξε τον δρόμο για τη στέψη του Καρόλου Ζ΄. Η νεαρή χωριατοπούλα είχε γίνει σύμβολο ελπίδας και έμπνευσης για τις πολιορκημένες γαλλικές δυνάμεις. Τον Ιούλιο του 1429, ο Κάρολος μπήκε νικηφόρος στη Ρεμς και στέφθηκε βασιλιάς.
Ωστόσο, η επιτυχία της Ιωάννας προσέλκυσε και εχθρούς, ιδίως μεταξύ των Άγγλων και των Βουργουνδών συμμάχων τους. Καθώς οι Άγγλοι προσπαθούσαν να ανακτήσουν τον έλεγχο μετά τις γαλλικές νίκες, η τύχη της «Παρθένου της Ορλεάνης», όπως έμεινε γνωστή, έμοιαζε να στερεύει.
Στις 23 Μαΐου 1430, η Ιωάννα μετέβη στην Κομπιέν, την οποία πολιορκούσαν τα γαλλικά στρατεύματα, με σκοπό να βοηθήσει. Μετά από ενέδρα, όμως, αιχμαλωτίστηκε από Βουργουνδούς και πωλήθηκε στους Άγγλους, οι οποίοι ήλπιζαν να τη χρησιμοποιήσουν ως πιόνι για να υπονομεύσουν τη νομιμότητα της διακυβέρνησης του Καρόλου Ζ΄.
Η Ιωάννα υποστήριζε πάντα ότι τα θεϊκά οράματά της καθοδηγούσαν τις πράξεις της.
Κατηγορώντας την ως αιρετική και ως βλάσφημη (επειδή ντυνόταν με ανδρικά ρούχα), οι Άγγλοι μπορούσαν να αμφισβητήσουν τη νομιμότητα της στέψης του Καρόλου: ο βασιλιάς βασίστηκε στα διαβολικά οράματα μιας αιρετικής και όχι στο θέλημα του Θεού (ισχυρισμό που άλλωστε δεν μπορούσαν να μην αμφισβητήσουν, εφόσον διεκδικούσαν και εκείνοι τον ίδιο θρόνο).
Έτσι, οργανώθηκε μια δίκη στη Ρουέν, με τον επίσκοπο Πιέρ Κοσόν, ένθερμο υποστηρικτή του αγγλικού αγώνα, να προεδρεύει της διαδικασίας. Η δίκη, που διεξαγόταν από εκκλησιαστικό δικαστήριο, αλλά είχε πολιτικά κίνητρα, αποτελούσε εν συνόλω μια φανερή προσπάθεια να δυσφημιστεί η Ιωάννα, τόσο στρατιωτικά όσο και πνευματικά. Οι κατηγορίες περί αιρετισμού και μαγείας είχαν στόχο να αμαυρώσουν τη φήμη της και να μειώσουν την επίδρασή της στην πολεμική προσπάθεια. Το δικαστήριο έκανε ό,τι μπορούσε προκειμένου να παρουσιάσει την Ιωάννα ως απειλή για την καθεστηκυία τάξη και ως εργαλείο του διαβόλου – ακόμη και να παραποιήσει τα πρακτικά της δίκης, τις καταθέσεις της ίδιας της Ιωάννας και διάφορων μαρτύρων.
Ωστόσο, η υπόθεση ήταν προδεδικασμένη. Η Ιωάννα της Λωρραίνης καταδικάστηκε σε θάνατο ως αιρετική, επειδή φορούσε ανδρικά ρούχα και τάχα απαρνιόταν κάθε χαρακτηριστικό του φύλου της.
Κάηκε στην πυρά στις 30 Μαΐου 1431. Παρά τη στόχευση των Άγγλων να αποθαρρύνουν τους Γάλλους στερώντας τους την ηρωίδα τους, το μαρτύριο της Ιωάννας ενίσχυσε την αποφασιστικότητα εκείνων που είχαν συσπειρωθεί πίσω από τη σημαία της. Η Ιωάννα της Λωρραίνης έγινε σύμβολο της αντίστασης και έμπνευση για τις μελλοντικές γενιές, ακόμη και σύμβολο της Γαλλικής Επανάστασης.
Μετά τον πόλεμο, ο Κάρολος Ζ΄ συνέχισε να βασιλεύει, εδραιώνοντας τη θέση του ως αδιαμφισβήτητος βασιλιάς. Ο Εκατονταετής Πόλεμος έληξε τελικά το 1453, με τους Γάλλους να ανακτούν τα εδάφη τους. Δεκαετίες μετά το θάνατό της, η μνήμη της Ιωάννας αποκαταστάθηκε. Το 1456, μια επαναληπτική δίκη που διεξήχθη από την Καθολική Εκκλησία την κήρυξε αθώα για τις κατηγορίες που είχαν απαγγελθεί εναντίον της κατά τη διάρκεια της δίκης στη Ρουέν. Αυτή η μεταθανάτια αθώωση αναγνώρισε την αδικία που είχε γίνει σε βάρος μιας θαρραλέας νεαρής γυναίκας η οποία είχε διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στα ταραχώδη γεγονότα του Εκατονταετούς Πολέμου.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
