«Xθες την εσπέραν», έγραφε η Καθημερινή στο πρωτοσέλιδό της στις 31 Μαρτίου 1961, «ανηγγέλθη διά κοινού επισήμου ανακοινωθέντος, εκδοθέντος ταυτοχρόνως εν Αθήναις και Βρυξέλλαις, ότι εμονογραφήθη η συμφωνία συνδέσεως της Ελλάδος με την Ευρωπαϊκήν Οικονομικήν Κοινότητα (Κοινήν Αγοράν). Η μονογράφησις τερματίζει μακράς και δυσχερεστάτας διαπραγματεύσεις, η δε σύνδεσις της Ελλάδος χαρακτηρίζεται πανταχόθεν ως μέγα γεγονός και διά την ανάπτυξιν της ελληνικής οικονομίας, αλλά και διά την προσπάθειαν οικονομικής και πολιτικής ενοποιήσεως της Ευρώπης. Θ’ αποτελέση δε το πρότυπον διά την σύνδεσιν μετά της Ε.Ο.Κ. και άλλων χωρών ευρισκομένων εις επίπεδον οικονομικής αναπτύξεως ανάλογον προς το της Ελλάδος, όπως η Τουρκία, το Ισραήλ και άλλαι. Ειδικώτερον διά την Ελλάδα, η σύνδεσις αυτής με την Κοινήν Αγοράν σημαίνει την απαρχήν μιας νέας περιόδου εις την οικονομικήν της ιστορίαν, χαρακτηριζομένην από την προσπάθειαν επισπεύσεως, αναπτύξεως και εκβιομηχανίσεως της παραγωγής της, η οποία εντός 22 κατ’ ανώτατον όριον ετών οφείλει να έχη καλύψει την απόστασιν η οποία σήμερον την χωρίζει από το επίπεδον προόδου των εξ χωρών της Ε.Ο.».
Ήταν η αρχή μιας πορείας που έφερε τη σφραγίδα του Κωνσταντίνου Καραμανλή και καθόρισε το μέλλον της χώρας. Ήδη από την επίτευξη της Συμφωνίας, τόσο εκείνος όσο και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, και οι Ευρωπαίοι ηγέτες υπογράμμισαν την ιδιαίτερη σημασία της.
Αι δηλώσεις του πρωθυπουργού κ. Κ. Καραμανλή
Ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως κ. Καραμανλής, αναφερόμενος εις την είδησιν περί μονογραφής της συμφωνίας συνδέσεως της Ελλάδος μετά της Ε.Ο.Κ., εδήλωσε:
«Εκφράζω την ικανοποίησίν μου διότι, κατόπιν μακρών και δυσχερών διαπραγματεύσεων, εμονογραφήθη σήμερον εις Βρυξέλλας, η συμφωνία συνδέσεως της Ελλάδος μετά της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος. Επιθυμώ να εξάρω την σημασίαν του γεγονότος, διότι τούτο αποδεικνύει αφ’ ενός μεν την πολιτικήν βούλησιν των εξ χωρών της Ε.Ο.Κ. όπως προχωρήσουν προς την ευρωπαϊκήν ενότητα, αφ’ ετέρου δε την επιθυμίαν των, όπως αντιμετωπίσουν τα προβλήματα της Ελλάδος ως ευρωπαϊκής χώρας υπό ανάπτυξιν με μακράν παράδοσιν δεσμών μετά της Δυτικής Ευρώπης.
»Η σύνδεσις της Ελλάδος μετά της Ε.Ο.Κ. αποτελεί σταθμόν προς την διαδικασίαν, η οποία οδηγεί εις εξύψωσιν των συνθηκών διαβιώσεως του ελληνικού λαού και εις βαθμιαίαν εξομοίωσιν τούτου προς τας συνθήκας των προηγμένων χωρών της Δυτικής Ευρώπης, μετά των οποίων τίθενται τα θεμέλια μιας γονίμου συνεργασίας. Διά τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα διευρύνονται αι δυνατότητες επί μιας αγοράς 160 εκατομμυρίων ανθρώπων. Η ελληνική βιομηχανία και βιοτεχνία θα δυνηθούν επίσης να απολαύσουν τα πλεονεκτήματα μιας τοιαύτης ευρείας αγοράς. Διά της μονογραφηθείσης συμφωνίας λαμβάνονται αι απαραίτητοι κατοχυρώσεις προς προστασίαν της ελληνικής παραγωγής κατά του ανταγωνισμού από τας οικονομικώς ισχυροτέρας ευρωπαϊκάς χώρας.
»Η Ελλάς, προσανατολιζομένη προς την υπό διαμόρφωσιν μεγάλην ευρωπαϊκήν οικονομικήν ενότητα, θα εξακολουθήση να διατηρή και να ευνοή την ανάπτυξιν των οικονομικών της σχέσεων με ολόκληρον τον κόσμον.
»Ο παραγωγικός κόσμος της χώρας και ολόκληρος ο ελληνικός λαός δέον να εντείνη την προσπάθειάν του, όπως, αξιοποιών τας δυνατότητας, αι οποίαι διά της συνδέσεως της Ελλάδος μετά της Ε.Ο.Κ. δημιουργούνται, επιτύχη ευχερέστερον και ταχύτερον την οικονομικήν του ανάπτυξιν».
Το επίσημον κοινόν ανακοινωθέν το οποίον εδημοσιεύθη ταυτοχρόνως εις Αθήνας και Βρυξέλλας, έχει ως εξής:
Αι από έτους και πλέον διεξαγόμεναι διαπραγματεύσεις μεταξύ της ελληνικής Κυβερνήσεως και της εκτελεστικής επιτροπής της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος προς τον σκοπόν συνδέσεως της Ελλάδος μετά της Κοινής Αγοράς, ετερματίσθησαν.
Σήμερον Πέμπτην 30ήν Μαρτίου, εις την έδραν της εκτελεστικής επιτροπής εν Βρυξέλλαις, ο κ. Ι. Ραίϋ, μέλος της εκτελεστικής επιτροπής και πρόεδρος της Ομάδος των Εξωτερικών Σχέσεων, μετά των κ.κ. Γκύντερ Ζέλιγκερ, γενικού διευθυντού, και Ζαν Ντενιώ, διευθυντού, αντιστοίχως προέδρου και αντιπροέδρου της αντιπροσωπείας της εκτελεστικής επιτροπής της Κοινότητος, αφ’ ενός, και αφ’ ετέρου ο κ. Ι. Πεσμαζόγλου, πληρεξούσιος υπουργός, πρόεδρος της ελληνικής αντιπροσωπείας, μεταξύ των κ.κ. Α. Σγουρδαίου, πληρεξουσίου υπουργού, διευθυντού των οικονομικών υποθέσεων του υπουργείου Εξωτερικών, κ. Θ. Χρηστίδη, πληρεξουσίου υπουργού, αρχηγού της μονίμου αντιπροσωπείας παρά τη Κοινότητι, κ. Ι. Κομίτσα, γενικού διευθυντού του υπουργείου Εμπορίου, μετά των εκατέρωθεν συνεργατών, υπέγραψαν το σχέδιον της συμφωνίας.
Η συμφωνία προβλέπει την σύνδεσιν της Ελλάδος μετά της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος, συμφώνως προς το άρθρον 238 της Συνθήκης της Ρώμης. Η σύνδεσις αύτη πραγματοποιείται υπό μορφήν τελωνειακής ενώσεως μεταξύ της Ελλάδος και της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος, προβλεπομένης προς τούτο μεταβατικής περιόδου. Η συμφωνία περιλαμβάνει αριθμόν συνημμένων πρωτοκόλλων, των οποίων σκοπός είναι η αντιμετώπισις των ειδικών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας.
Τέλος, προβλέπει χρηματοδοτικήν βοήθειαν προς ενίσχυσιν της Ελλάδος διά την επιτάχυνσιν της οικονομικής της αναπτύξεως και την ταχυτέραν δυνατήν εξύψωσιν του βιοτικού επιπέδου του ελληνικού λαού.
Η σύνδεσις διαμορφούται κατά τρόπον ώστε να καταστή δυνατόν μεταγενεστέρως εις την Ελλάδα, και όταν η πρόοδος της οικονομίας της το επιτρέψη, να καταστή πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος, αναλαμβάνουσα όλας τας εκ της συνθήκης της Ρώμης υποχρεώσεις.
Απαιτούνται και περαιτέρω διαδικασίαι προ της ενάρξεως εφαρμογής της συμφωνίας. Από ελληνικής πλευράς, αύτη δέον να εγκριθή υπό της Βασιλικής Ελληνικής Κυβερνήσεως και εν συνεχεία να κυρωθή υπό της Βουλής των Ελλήνων. Από της πλευράς της Κοινότητος πρέπει η Ευρωπαϊκή Κοινοβουλευτική Συνέλευσις να γνωμοδοτήση επί της συμφωνίας, να ληφθή οριστική απόφασις υπό του Συμβουλίου των υπουργών της Κοινότητος και εν συνεχεία η συμφωνία να κυρωθή υπό των εξ Κοινοβουλίων των χωρών-μελών, εξ αιτίας του ότι το περιεχόμενον αυτής, πέραν των υποχρεώσεων της Κοινότητος, περιλαμβάνει και υποχρεώσεις των επί μέρους χωρών-μελών.
Αι δύο αντιπροσωπείαι εξέφρασαν την ικανοποίησίν των διά το ευτυχές αποτέλεσμα των προσπαθειών των. Εξεδήλωσαν την ελπίδα ότι τα μεταγενέστερα στάδια της διαδικασίας θα ολοκληρωθούν εντός των προσεχών μηνών, ίνα ούτω καταστή δυνατή ταχεία έναρξις εφαρμογής της συμφωνίας.
Η Καθημερινή, 31 Μαρτίου 1961
Η θέσις της Ελλάδος
Ανέκαθεν αι Γεωγραφίαι εις την σελίδαν που αναφέρουν τας χώρας της Ευρώπης, συγκαταλέγουν εις αυτάς την Ελλάδα. Ανέκαθεν αι Ιστορίαι, εκεί που περιγράφουν πώς εδημιουργήθη ο ευρωπαϊκός πολιτισμός, η δημοκρατία, η δικαιοσύνη, η έννοια του κράτους και πώς ήνθησεν η Τέχνη, σημειώνουν, ότι όλων αυτών «κοιτίς» είναι η Ελλάς. Εν τούτοις και οι Ευρωπαίοι δεν επίστευον αληθινά, ότι η σημερινή Ελλάς ήτο Ευρώπη και, το χειρότερον, εμείς οι ίδιοι, οι Έλληνες δεν ελογαριάζαμε την Ελλάδα ως Ευρώπην. Όταν εταξιδεύαμε προς δυσμάς ελέγομεν ότι «πηγαίνομε στην Ευρώπη». Και διά να φύγωμεν από εδώ και να περάσωμε εις την άλλην όχθην –εις το Μπρίντεζι– δεν επαίρναμε μαζί μας δραχμάς. Το νόμισμά μας δεν «επερνούσε». Έπρεπε να έχωμε δολλάρια, στερλίνας ή, έστω, λιρέττας. Χθες, μόλις προ μερικών δεκάδων ετών, μας εχρειάζετο ειδική άδεια της Κοινωνίας των Εθνών διά να δανεισθώμεν δέκα πτωχά εκατομμύρια δολλάρια…
Την Παρασκευήν ήλθον εις τας Αθήνας ο πρωθυπουργός και ο υπουργός των Εξωτερικών της Γαλλίας. Διά πρώτην φοράν επεσκέφθη επισήμως την Ελλάδα Γάλλος πρωθυπουργός. Χθες και σήμερον είναι εδώ, μαζί μας, οι υπουργοί των Εξωτερικών των υπολοίπων πέντε χωρών της Δυτικής Ευρώπης διά να υπογράψουν την σύνδεσίν μας μαζί των – την πραγματικήν αναγνώρισιν της Ελλάδος ως μέρους όχι μόνον γεωγραφικού της Ευρώπης. Από καιρού όλαι αι χώραι μάς ανοίγουν πιστώσεις. Ο πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας είπεν εις τον πρωθυπουργόν κ. Ντεμπρέ να διαμηνύση εις τον κ. Καραμανλήν, ότι «η Γαλλία θα ευρεθή παρά το πλευρόν της Ελλάδος εις ό,τι της χρειασθή». Προ τινός καιρού η ισχυροτέρα δημοκρατική χώρα του Κόσμου, η Αμερική, έδωσεν ομοίας διαβεβαιώσεις. Και όσοι Έλληνες ταξιδεύουν τώρα εις το εξωτερικόν ημπορούν να βγάλουν από την τσέπην των ελληνικά χαρτονομίσματα και να πληρώσουν το ξενοδοχείον των, όπως εάν επλήρωναν με δολλάρια. Μεθαύριον θα μας επισκεφθή ο Άγγλος υφυπουργός Εξωτερικών κ. Χηθ, διά να ανταλλάξη μαζί μας σκέψεις επί διεθνών και οικονομικών ζητημάτων.
Δύσκολον δεν είναι να αντιληφθή κανείς, ότι όλα αυτά – αι επισκέψεις των ξένων επισήμων, το ενδιαφέρον των διά την Ελλάδα, διά την ανάπτυξιν της Οικονομίας της και του βιοτικού της επιπέδου, αι πιστώσεις των και, προ πάντων, η σύνδεσίς μας με την Ευρωπαϊκήν Κοινήν Αγοράν, σημαίνουν ότι η διεθνής θέσις μας έχει μεταβληθή∙ ότι απολαύομεν σεβασμού και ότι όχι μόνον δεν είμεθα διεθνώς απομονωμένοι αλλ’ έχομεν περισσότερους φίλους από όσους είχομεν ποτέ. Η Ελλάδα του 1961 δεν επιθυμεί να είναι «τρομερά» εις τους εχθρούς της, αλλά θέλει να είναι σεβαστή και από τους φίλους της και από τους εχθρούς της, και τούτο το έχει επιτύχει. Η πολιτική της σταθερότης, η εσωτερική της τάξις, η ειλικρινής της προσπάθεια διά να βελτιώση το οικονομικόν και το πολιτιστικό της επίπεδον, το ότι εσοβαρεύθη και ωρίμασεν ως πολιτειακός οργανισμός είναι κύριοι παράγοντες διά τους οποίους έχει επέλθη αυτή η μεταβολή. Δίκαιον και έντιμον θα ήτο όσοι ασκούν την κριτικήν να είπουν και μίαν λέξιν επαίνου δι’ εκείνους οι οποίοι κατά τα τελευταία αυτά χρόνια καθωδήγησαν τον τόπον εις τον καλόν δρόμον… Αλλ’ αυτό δεν είναι τώρα το ζήτημα. Το ζήτημα σήμερον είναι άλλο: πώς θα διασφαλισθή ό,τι τόσον δυσκόλως και διά πρώτην φοράν εις την ιστορίαν του τόπου απεκτήθη. Και πώς θα σταθεροποιηθή και πώς θα βελτιωθή. Διότι η διεθνής θέσις της Ελλάδος την οποίαν χαρακτηρίζει η σύνδεσίς της με την Κοινήν Αγοράν και αι επισκέψεις τόσων ξένων προσωπικοτήτων εις τας Αθήνας, διότι η προς τα άνω τάσις του εθνικού εισοδήματος, διότι η ισχύς της Δραχμής, όλα αυτά, είναι νέα και ευαίσθητα εις ένα κακόν και σκληρόν άνεμον, και διά να ανθέξουν, απαιτούν την συνεχή στοργήν και μέριμνάν μας – την μέριμναν όχι μόνον των κυβερνώντων αλλά κάθε πολίτου.
Τι πρέπει να γίνη; Πρέπει να εκτιμηθή το επίτευγμα και να μην αφεθή η τύχη του εις τα κομματικά πάθη, εις αυτά, τα οποία πολλάκις κατά την παλαιάν και την νεωτέραν εποχήν κατέστρεψαν τον τόπον μας. Κυβερνήται και κυβερνώμενοι και αντιπολιτευόμενοι πρέπει να μη χάσωμεν από την παρακολούθησίν μας την ανάγκην να σταθεροποιήσωμεν την σημερινήν μας θέσιν. Και η μεν Κυβέρνησις έχει, βεβαίως, ειδικόν περί τούτου ενδιαφέρον και συμφέρον, διότι διεκδικεί την τιμήν ότι επέτυχε την θέσιν την σημερινήν της Ελλάδος. Αλλά και η αντιπολίτευσις πρέπει να συνειδητοποιήση την ιδίαν ανάγκην – διότι, αν ποτέ κυβερνήση την Ελλάδα, δεν θα αρχίση από το μηδέν και από το χάος… Εν τω μεταξύ ας χαρώμεν την στιγμήν, ότι η Ευρώπη, η ελευθέρα Ευρώπη, η Αγγλία και πέραν αυτής η μεγάλη Αμερική ενδιαφέρονται διά την Ελλάδα όχι όπως άλλοτε διά τον «πτωχόν συγγενή», αλλά διά την νέαν κοινωνίαν η οποία απέδειξεν, ότι θέλει και ότι ημπορεί και την ιδικήν της μοίραν να βελτιώση και των άλλων τας τύχας να επηρεάση.
Η Καθημερινή, 9 Ιουλίου 1961
Η τελετή υπογραφής Συνδέσεως της Ελλάδος με την Ευρωπαϊκήν Κοινότητα
Η ιστορικής διά την Ελλάδα σημασίας τελετή υπογραφής της συμφωνίας διά την σύνδεσιν της χώρας με την Ευρωπαϊκήν Οικονομικήν Κοινότητα, έγινε την 11.30 πρωϊνήν της Κυριακής εις την αίθουσαν των Τροπαίων των Παλαιών Ανακτόρων, παρουσία πολλών διεθνών προσωπικοτήτων.
Εις την μεγάλην τράπεζαν, έλαβον θέσιν κατά σειράν και υπέγραψαν τα κείμενα της συμφωνίας: Ο υπουργός των Εξωτερικών κ. Αβέρωφ, ο υπουργός Συντονισμού κ. Αρ. Πρωτοπαπαδάκης, ο αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως κ. Κανελλόπουλος, υπογράψας και πρώτος την συμφωνίαν, ο αντιπρόεδρος της βελγικής Κυβερνήσεως και υπουργός Εξωτερικών κ. Σπάακ, ο πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΟΚ και αντικαγκελλάριος, υπουργός Οικονομικών Υποθέσεων της ομοσπόνδου Γερμανικής Δημοκρατίας κ. Έρχαρτ, ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας κ. Κουβ ντε Μυρβίλ, ο ενταύθα πρεσβευτής της Γερμανίας κ. Ζέελος, ο υπουργός Βιομηχανίας και Εμπορίου της Ιταλίας κ. Εμίλιο Κολόμπο, ο αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως και υπουργός των Εξωτερικών του Λουξεμβούργου κ. Σάους και ο υφυπουργός Εξωτερικών της Ολλανδίας κ. Βαν Χούτεν. Έκλειον δε το έτερον άκρον της τραπέζης οι κ.κ. Χαλστάϊν και Ραίϋ, πρόεδρος ο πρώτος και μέλος ο δεύτερος της παρά τω συμβουλίω της Ε.Ο.Κ. επιτροπής η οποία διεξήγαγε τας διαπραγματεύσεις συνδέσεως της Ελλάδος με την Κοινήν Αγοράν.
Το εκδοθέν επί τη υπογραφή της συμφωνίας συνδέσεως της Ελλάδος μετά της Κοινής Αγοράς ανακοινωθέν, έχει ως εξής: Την 9ην Ιουλίου 1961 υπεγράφη εν Αθήναις συμφωνία συνδέσεως της Ελλάδος μετά της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος. […]
Η τελετή της υπογραφής έλαβε χώραν εις την αίθουσαν των Τροπαίων του μεγάρου της ελληνικής Βουλής, παρίσταντο δε ο κ. Βάλτερ Χαλστάϊν, πρόεδρος της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος, και ο κ. Ζαν Ραίϋ, μέλος της Επιτροπής, ο οποίος διεπραγματεύθη από της πλευράς της Κοινότητος την συμφωνίαν, ως επίσης και πολυάριθμοι άλλαι πολιτικαί και διπλωματικαί προσωπικότητες της Ελλάδος και των κρατών-μελών.
Επί τη ευκαιρία ταύτη εξεφωνήθησαν λόγοι υπό των κ.κ. Π. Κανελλοπούλου, αντιπροέδρου της ελληνικής Κυβερνήσεως, Λούντβιχ Έρχαρτ, προέδρου του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος, και Βάλτερ Χαλστάϊν, προέδρου της Επιτροπής. Τα κείμενα των λόγων τούτων δίδονται εν παραρτήματι. Η ελληνική Κυβέρνησις, αι Κυβερνήσεις των χωρών-μελών και τα ανώτατα όργανα της ΕΟΚ εξέφρασαν την ικανοποίησίν των επί τη υπογραφή της συμφωνίας ταύτης, η οποία από της πλευράς της Κοινότητος θα υποβληθή εις την Ευρωπαϊκήν Κοινοβουλευτικήν Συνέλευσιν προς γνωμοδότησιν.
Η συμφωνία συνδέσεως σκοπόν έχει να ενισχύση τους πολιτικούς και πνευματικούς δεσμούς, οι οποίοι εκ παραδόσεως ήνωναν την Ελλάδα μετά των εξ χωρών-μελών της Κοινότητος διά της δημιουργίας νέων οικονομικών δεσμών, οι οποίοι θα συμπληρώσουν την ένωσιν ταύτην. Η συμφωνία αποτελεί επίσης αναγνώρισιν της πολιτικής και γεωγραφικής σημασίας της Ελλάδος εις τον ελεύθερον κόσμον, ως και της επιτευχθείσης προόδου εις την σταθεροποίησιν και ανάπτυξιν της ελληνικής οικονομίας και την ανύψωσιν του επιπέδου διαβιώσεως του ελληνικού λαού.
Η συμφωνία συνδέσεως σκοπόν έχει να ενισχύση τους πολιτικούς και πνευματικούς δεσμούς, οι οποίοι εκ παραδόσεως ήνωναν την Ελλάδα μετά των εξ χωρών-μελών της Κοινότητος.
Η σύνδεσις της Ελλάδος μετά της Κοινότητος αποτελεί, εξ άλλου, αναγνώρισιν της αρχής ότι η ατλαντική αλληλεγγύη δεν πρέπει να είναι μόνον πολιτική και στρατιωτική, αλλά να στηρίζεται και επί στενής οικονομικής αλληλεγγύης, η οποία και είναι μία εκ των βάσεων επί των οποίων πρέπει να θεμελιωθή η αλληλεγγύη του δυτικού κόσμου.
Η συμφωνία συνδέσεως –η οποία είναι και η πρώτη η οποία συνάπτεται μεταξύ της Κοινότητος και μίας τρίτης χώρας– αποτελεί συγκεκριμένην εκδήλωσιν της επανειλημμένως εκφρασθείσης αποφάσεως της Κοινότητος να εφαρμόση ανοικτής και ελευθέρας μορφής εξωτερικήν πολιτικήν, η οποία να καθιστά δυνατήν την δημιουργίαν των βάσεων διά την στενήν και γόνιμον συνεργασίαν μετά των χωρών, αι οποίαι είναι διατεθειμέναι να αποδεχθούν τας αρχάς και τους κανόνας της Συνθήκης της Ρώμης. Εκφράζει επίσης την βούλησιν της Κοινότητος να υποστηρίξη τας προσπαθείας φίλων χωρών να φθάσουν εις το επίπεδον της οικονομικής και κοινωνικής αναπτύξεως, το οποίον η ιδία έχει επιτύχει.
Η γενική διάρθρωσις της συμφωνίας συνδέσεως δέον να εξετασθή εν συναρτήσει προς τους ανωτέρω γενικούς αντικειμενικούς σκοπούς. Η συμφωνία αποβλέπει, εν πρώτοις, εις την δημιουργίαν τελωνειακής ενώσεως μεταξύ της Κοινότητος και της Ελλάδος. Η τελωνειακή αύτη ένωσις καλύπτει το σύνολον των συναλλαγών. Η συμφωνία προβλέπει δασμολογικόν αφοπλισμόν διά το μεγαλύτερον μέρος των συναλλαγών εντός περιόδου 12 ετών, διά το σύνολον δε εντός περιόδου 22 ετών, ως και την αποδοχήν εκ μέρους της Ελλάδος του κοινού εξωτερικού δασμολογίου.
Προσδιορίζει επίσης τον ρυθμόν της προοδευτικής καταργήσεως των ποσοτικών περιορισμών. Εξ άλλου, ειδικόν καθεστώς προβλέπεται διά τα γεωργικά προϊόντα με βάσιν την εναρμόνισιν της αγροτικής πολιτικής της Ελλάδος και της Κοινότητος.
Η επιλογή της τελωνειακής ενώσεως ως πλαισίου διά την σύνδεσιν προσδιωρίσθη από την επιδίωξιν όπως το καθεστώς της συνδέσεως προσεγγίζη, κατά το μέτρον του δυνατού, το καθεστώς της Συνθήκης της Ρώμης, υπό μορφήν σύμφωνον προς τας διατάξεις του ΓΚΑΤΤ. Υπό το πνεύμα τούτο η συμφωνία δεν περιορίζεται εις την δημιουργίαν τελωνειακής ενώσεως, αλλά καλύπτει το πλείστον των λοιπών πεδίων της Συνθήκης της Ρώμης, ως η ελευθέρα κυκλοφορία προσώπων, υπηρεσιών και κεφαλαίων, το δικαίωμα εγκαταστάσεως, αι μεταφοραί, οι κανόνες ανταγωνισμού, ο συντονισμός της οικονομικής και εμπορικής πολιτικής κλπ.
Εξ άλλου, η συμφωνία συνδέσεως διεμορφώθη με γνώμονα την προοπτικήν της μελλοντικής πλήρους εντάξεως της Ελλάδος εις την Κοινότητα.
Κατά την διαμόρφωσιν του ενιαίου τούτου συνόλου διατάξεων, οι διαπραγματευταί έλαβον βεβαίως υπ’ όψιν τας ιδιοτυπίας της ελληνικής οικονομίας. Ούτω, ελαστικώτεραι διατάξεις εγένοντο δεκταί ως προς την διάρκειαν της μεταβατικής περιόδου, ελήφθησαν δε και ωρισμένα ειδικά μέτρα υπερβαίνοντα τας εντός του πλαισίου της Συνθήκης της Ρώμης ισχύουσας υποχρεώσεις.
Παρά ταύτα, εκ των διαπραγματεύσεων προέκυψαν ότι ήτο δυνατή η επίλυσις όλων των δυσχερειών χωρίς να θιγούν αι βασικαί αρχαί της Συνθήκης της Ρώμης. Κατεδείχθη επίσης ότι αι αρχαί αυταί, μακράν του να αντικατοπτρίζουν αποκλειστικώς τα συμφέροντα των εξ χωρών-μελών της Κοινής Αγοράς, είναι επιδεκτικαί τροποποιήσεων και προσαρμογών, ανταποκρινομένων προς τα ειδικά συμφέροντα ετέρων χωρών, αι οποίαι επιθυμούν να προσεγγίσουν την Κοινότητα, συνιστούν δε ένα σύνολον βασικών διατάξεων ικανών να επιλύσουν το γενικόν πρόβλημα της οικονομικής συνεργασίας εν Ευρώπη.
Εξ άλλου, προς τον σκοπόν της συμπληρώσεως του ενιαίου τούτου συνόλου οικονομικών ρυθμίσεων και διά να δυνηθή η Ελλάς να επιτύχη προοδευτικώς επίπεδον οικονομικής και κοινωνικής αναπτύξεως ανάλογον προς το της Κοινότητος, προβλέπεται η παροχή οικονομικής βοηθείας ποσού 125 εκατ. δολλαρίων διά μίαν περίοδον 5 ετών από της ενάρξεως ισχύος της συμφωνίας.
Τέλος, προς τον σκοπόν όπως εξασφαλισθή η καλή λειτουργία της συνδέσεως, η συμφωνία προβλέπει την συγκρότησιν Συμβουλίου της συνδέσεως, αποτελουμένου εξ αντιπροσώπων αφ’ ενός μεν της Ελλάδος και αφ’ ετέρου της Κοινότητος. Το συμβούλιον θα έχη την εξουσίαν, επί τη βάσει της αρχής της ισοτιμίας των συμμετεχόντων μερών, να λαμβάνη αποφάσεις και να απευθύνη συστάσεις..
Ευθύς μετά την υπογραφήν των κειμένων των συμφωνιών, ο αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως κ. Π. Κανελλόπουλος, απευθυνόμενος προς τους ξένους επισήμους, εξεφώνησε γαλλιστί τον ακόλουθον λόγον:
Κύριοι,
Θα υπογράψωμεν σήμερον συμφωνίαν, η οποία έχει θεμελιώδη χαρακτήρα διά την Ελλάδα, αλλά και γενικωτέραν σημασίαν διά την Ευρώπην. Η συνθήκη συνδέσεως της Ελλάδος με την μεγάλην Ευρωπαϊκήν Κοινότητα είναι πρωτίστως πράξις πολιτική. Δεν υπάρχει γεγονός ουσιώδες εις την ιστορίαν των ανθρωπίνων κοινωνιών, το οποίον να μη είναι αμέσως ή εμμέσως πολιτικόν. Ο πολιτικός παράγων της ιστορίας έχει άλλοτε υπερτιμηθή και άλλοτε υποτιμηθή. Ο Θουκυδίδης τον υπερετίμησεν ίσως, όχι όμως και αδικαιολογήτως, εάν λάβωμεν υπ’ όψιν την εποχήν εις την οποίαν έζησε. Τότε, ακριβώς, εδοκιμάζετο το πρώτον η πολιτική ως πράξις συλλογική της κοινότητος του λαού, ως πράξις δημοκρατική. Ο ιστορικός υλισμός, αντιθέτως, υπετίμησε την πολιτικήν. Δυσκόλως θα ήτο δυνατόν σήμερον αυτοί ούτοι οι οπαδοί του να εμμείνουν με τρόπον ορθόδοξον εις την θέσιν αυτήν. Εάν επετεύχθη η συγκρότησις της οικονομικής κοινότητος η οποία καθιερώθη εν Ρώμη, και εάν ηδυνήθημεν να φθάσωμεν εις την σήμερον πραγματοποιουμένην σύνδεσιν της Ελλάδος,
χώρας διανυούσης το στάδιον της αναπτύξεως, με τας οικονομικώς ισχυράς χώρας, τας οποίας εκπροσωπείτε, τα δύο αυτά γεγονότα πρέπει να αποδοθούν πρωτίστως εις την πολιτικήν βούλησιν, η οποία κινεί όλους μας προς την δημιουργίαν της ευρωπαϊκής ενότητος.
των Ιπποτών στη Χάγη, την 1η Δεκεμβρίου 1969 (AP Photo/Michel Lipchitz).
Τα οικονομικά ελατήρια εχώριζον τας ευρωπαϊκάς χώρας κατά τα πρώτα στάδια της αστικής και τεχνικής επαναστάσεως και θα ήτο δυνατόν και σήμερον να ματαιώσουν τα βήματα προς την ευρωπαϊκήν ενότητα. Αλλά η ηθική βούλησις –και η πολιτική είναι κατ’ εξοχήν πράξις ηθικής– επεκράτησε και επικρατεί. Αυτό αποτελεί εγγύησιν διά το μέλλον της Ευρώπης και ολοκλήρου του ελευθέρου κόσμου.
Η σήμερον υπογραφομένη συμφωνία δημιουργεί την βάσιν της βαθμιαίας οικονομικής ενώσεως της Ελλάδος προς τας εξ χώρας σας, αι οποίαι ευρίσκονται από απόψεως οικονομικής, κοινωνικής και επιστημονικής προόδου, εις την πρωτοπορίαν της ανθρωπότητος. Ο ελληνικός λαός γνωρίζει τι σημαίνει τούτο. Γνωρίζει, ότι οφείλει να καταβάλη μεγάλην προσπάθειαν διά να ανέλθη το ταχύτερον εις το επίπεδον της οικονομικής προόδου, η οποία θα καταστήση την σημερινήν πράξιν ωφέλιμον και εις τον εαυτόν του, αλλά και εις εκείνους τους λαούς, οι οποίοι έλαβον την απόφασιν να συνδεθούν μετ’ αυτού. Ήδη τα βήματα, τα οποία επραγματοποίησεν ο ελληνικός λαός κατά τα τελευταία έτη προς την κατεύθυνσιν της οικονομικής του αναπτύξεως, είναι σημαντικά. Θα καταστούν έτι αποφασιστικώτερα εις το μέλλον. Και εις τούτο θα συμβάλη ιδιαιτέρως, ως πηγή εμπνεύσεως και ως κατευθυντήριος γραμμή, η σημερινή συμφωνία. […]
Ήδη, εφθάσαμε εις το τέλος [σ. των διαπραγματεύσεων]. Αλλά η υπογραφομένη συμφωνία θα με διέκοπτε, εάν είχε φωνήν, και θα επαναλάμβανε τον στίχον του ποιητού: «εις το τέλος μου είναι η αρχή μου». Το ευτυχές τέλος των διαπραγματεύσεων είναι η μεγάλη και δύσκολος αρχή. Η Ελλάς θα πράξη παν ό,τι είναι αναγκαίον διά να ανταποκριθή εις τας νέας ιστορικάς ευθύνας της, βεβαία ότι και αι χώραι σας θα ανταποκριθούν πλήρως εις την μεγάλην αποστολήν, την οποίαν ανέλαβον διά την συνθήκην της Ρώμης. Εισερχόμεθα εις νέαν εποχήν, η οποία απαιτεί από τα κράτη, μεγάλα και μικρά, νέας μεθόδους ιστορικής δράσεως, άρα και νέαν νοοτροπίαν. Ευτυχώς η δημοκρατία –και αυτός είναι ο τίτλος, ο οποίος εξασφαλίζει εις αυτήν αιωνίαν νεότητα– έχει μεγάλην ικανότητα αναπροσαρμογής. Άλλοτε, ήτο δυνατή και νοητή μόνον εις τα όρια της πόλεως. Και εξεκίνησεν από την πόλιν αυτήν, η οποία έχει σήμερον την τιμήν να σας φιλοξενή. Σήμερον η δημοκρατία δεν περιορίζεται πλέον εις την πόλιν, αλλά τείνει να ταυτισθή προς την ανθρωπότητα, δεν γνωρίζει πλέον ούτε όρια γεωγραφικά, ούτε όρια εθνικά. Μεταξύ, όμως, της αρχαίας πόλεως ή των εθνικών κρατών του 19ου αιώνος, και της ανθρωπότητος υπάρχει, ως βαθμίς ενδιάμεσος, η Ευρώπη. Εις αυτήν καλείται η ιδέα της δημοκρατίας να δώση νέαν μορφήν υπερεθνικής αλληλεγγύης.
Η Καθημερινή, 11 Ιουλίου 1961
Ιστορικόν γεγονός
Ο πρόεδρος της Κυβερνήσεως κ. Καραμανλής, επί τη υπογραφή χθες την μεσημβρίαν της ιστορικής Συμφωνίας συνδέσεως της Ελλάδος με την Ευρωπαϊκήν Οικονομικήν Κοινότητα, γενομένη εν επισήμω τελετή εις την αίθουσαν Τροπαίων των Παλαιών Ανακτόρων, παρέθεσε προς τιμήν των μελών των αντιπροσωπειών της Ε.Ο.Κ. χθες την εσπέραν γεύμα εις τον Φαληρικόν Ιππόδρομον. […]
Το κείμενον του λόγου του κ. Καραμανλή έχει ως ακολούθως:
Κυρίαι και Κύριοι, εξ ονόματος του ελληνικού λαού απευθύνω εγκάρδιον χαιρετισμόν προς υμάς και δι’ υμών προς τους φίλους και συμμάχους λαούς τους οποίους εκπροσωπείτε.
Εις την συνείδησιν των Ελλήνων η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότης δεν συνιστά απλώς μίαν οικονομικήν κοινοπραξίαν, αλλά αποτελεί οντότητα με ευρυτέραν πολιτικήν αποστολήν και σημασίαν. Εάν πρώτοι επεδιώξαμεν την μετά της Κοινότητος σύνδεσίν μας, επράξαμεν τούτο εμπνεόμενοι από την πίστιν ότι η οικονομική ενοποίησις της Ευρώπης θα οδηγήση εις την ουσιαστικήν ευρωπαϊκήν ενότητα και δι’ αυτής εις την ενίσχυσιν της δημοκρατίας και της ειρήνης εις ολόκληρον τον κόσμον.
Οι ευρωπαϊκοί λαοί επλήρωσαν ακριβά εις αίμα και εις καταστροφάς τους εθνικούς και οικονομικούς ανταγωνισμούς των. Εχρειάσθησαν δοκιμασίαι αιώνων διά να συνειδητοποιήσουν την αλήθειαν ότι ουχί διά της κυριαρχίας του ενός επί των άλλων, αλλά διά της ισοτίμου συνεργασίας και της ενεργού αλληλεγγύης είναι δυνατόν να ασφαλισθή η επιβίωσις και η ευημερία της Ευρώπης. Την οδόν αυτήν, η οποία απετέλεσε το μέγιστον μάθημα της ιστορίας του αιώνος μας, ηκολούθησαν αι χώραι αι συμπήξασαι την ΕΟΚ.
Εις την Ρώμην, ετέθη ο θεμέλιος λίθος της νέας Ευρώπης. Επιτρέψατέ μου να είπω, χωρίς να υπερτιμώ την σημασίαν της χώρας μου, ότι και σήμερον εις τας Αθήνας σημειούται ένα γεγονός, το οποίον συμβάλλει ουσιωδώς εις την στερέωσιν του οικοδομήματος, το οποίον εθεμελιώθη εν Ρώμη. Σήμερον εισέρχεται εις την οικογένειαν των οικονομικώς ισχυρών χωρών, τας οποίας εκπροσωπείτε, χώρα διανύουσα το κρίσιμον στάδιον της αναπτύξεώς της. Το γεγονός τούτο διευρύνει τον χαρακτήρα της Κοινότητος και αποδεικνύει αίσθημα ευθύνης των οικονομικώς ισχυρών χωρών έναντι των προβλημάτων της εποχής μας. Είναι καιρός, πράγματι, να αποδειχθή ότι η Ελευθερία και η Δημοκρατία δεν αποτελούν εμπόδιον εις την οικονομικήν ανάπτυξιν και την αντιμετώπισιν των κοινωνικών προβλημάτων, των οικονομικώς ασθενεστέρων λαών.
Ο ελληνικός λαός, υπερνικήσας τας μεγάλας δυσχερείας του παρελθόντος, εξησφάλισε πολιτικήν σταθερότητα, επέτυχε πλήρη νομισματικήν εξυγίανσιν και εκινητοποίησεν όλας τας δυνάμεις του διά την οικονομικήν και κοινωνικήν του πρόοδον. Ήδη, διά της συνδέσεώς της με την ΕΟΚ, η ελληνική οικονομία εισέρχεται εις μίαν νέαν και αποφασιστικήν φάσιν της εξελίξεώς της. Γνωρίζουν οι Έλληνες ότι ο δρόμος θα είναι δύσκολος. Εις την ανοδικήν πορείαν, την οποίαν ακολουθεί σήμερον, θα χρειασθή να καταβάλη η Ελλάς προσθέτους προσπαθείας διά την αύξησιν της παραγωγής της και την προσαρμογήν αυτής εις τας ευρωπαϊκάς συνθήκας, προς εξασφάλισιν υγιούς συναγωνιστικότητος εις τον ευρύτερον χώρον μιας καταναλωτικής αγοράς 170 εκατομμυρίων ανθρώπων. Γνωρίζουν όμως επίσης ότι εις το τέρμα του δρόμου αυτού ευρίσκεται η οριστική έξοδος της χώρας μας από την υπανάπτυξιν και μία καλυτέρα αύριον δι’ ημάς και τα τέκνα μας.
Η υπογραφείσα σήμερον συμφωνία εξασφαλίζει τους καλυτέρους δυνατούς όρους διά την πραγματοποίησιν της συνδέσεως της Ελλάδος με την ΕΚΑ. Υπήρξε προϊόν μακράς και επιπόνου διαπραγματεύσεως. Αι ειδικαί συνθήκαι της ελληνικής οικονομίας επέβαλον εξαιρετικώς προσεκτικόν χειρισμόν, διότι έπρεπε να εξασφαλισθούν αι απαραίτητοι προϋποθέσεις και εγγυήσεις διά την ομαλήν αναδιάρθρωσιν της ελληνικής οικονομίας. Κατά τας διαπραγματεύσεις, προέκυψαν, βεβαίως, δυσκολίαι και διαφωνίαι. Οσάκις, όμως, αι διαφωνίαι και αντιθέσεις εφαίνοντο οδηγούσαι προς αδιέξοδον, επεκράτει τελικώς το πνεύμα της κατανοήσεως και της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Του πνεύματος τούτου πανηγυρικήν επιβεβαίωσιν αποτελεί η απόφασις των εξ Κυβερνήσεων όπως υπογραφή η συμφωνία εις τας Αθήνας και η σημερινή παρουσία όλων υμών εδώ. Η Ελλάς εκτιμά όλως ιδιαιτέρως το γεγονός αυτό. Προσλαμβάνει δε συμβολικόν χαρακτήρα η επιλογή της Ρώμης και των Αθηνών διά την υπογραφήν τών δύο βασικών συμφωνιών της Κοινότητος. Διότι από τας δύο αυτάς πόλεις προήλθεν η Ευρώπη, την οποίαν ζητούμεν σήμερον να στηρίξωμεν επί σταθερωτέρων βάσεων.
[…] Μία ενιαία και ισχυρά Ευρώπη θα αποτελέση εγγύησιν, όχι μόνον διά την ιδικήν της επιβίωσιν, αλλά και διά την επικράτησιν της ελευθερίας ανά τον κόσμον. Διότι εδώ, εις την Ευρώπην, θα κριθή τελικώς η τύχη του ελευθέρου ανθρώπου.
Διά να σωθή, όμως, θα πρέπει να ενισχύση, εκτός του υλικού, και τον ηθικόν του εξοπλισμόν διά της δικαιοσύνης και της ενεργού αλληλεγγύης. Η επέκτασις της ευημερίας ανά τον κόσμον είναι η σταθερωτέρα εγγύησις διά την ελευθερίαν και την ειρήνην.
Αυτό είναι το περιεχόμενον του μηνύματος το οποίον δικαιούμεθα να απευθύνωμεν σήμερον εξ Αθηνών προς όλους τους ελευθέρους ανθρώπους.
Η Καθημερινή, 11 Ιουλίου 1961
