Οντας πρωθυπουργός της Βρετανίας από τον Μάιο του 1940 έως τον Ιούλιο του 1945 και έχοντας συμβάλει καταλυτικά στη νίκη των Συμμάχων έναντι του Άξονα, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ χαρακτηρίστηκε μετά τη λήξη του πολέμου «Πατέρας της νίκης». Δύο ραδιοφωνικά μηνύματά του τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 1939 αποπνέουν την αποφασιστικότητα της Βρετανίας να αντιταχθεί στη ναζιστική απειλή, την ενότητα κυβέρνησης, αντιπολίτευσης και λαού, και την πεποίθηση ότι το κοινό μέτωπο Βρετανίας-Γαλλίας μπορεί να αναχαιτίσει τη γερμανική επέλαση.
Όταν εκφώνησε το τρίτο ραδιοφωνικό μήνυμα ήταν ήδη πρωθυπουργός. Μάλιστα ανέλαβε αυτήν τη θέση σε μια καμπή του πολέμου: ο γερμανικός στρατός εισέβαλε στο Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο, ενώ η Γαλλία κατέρρεε και μετά από λίγο συνθηκολόγησε. Η ομιλία του στη Βουλή των Κοινοτήτων, όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του, ήταν ιστορική: «Λέγω εις την Βουλήν […] ότι ουδέν έχω να προσφέρω ειμή εργασίαν μέχρις αίματος, δάκρυα και ιδρώτα. […] Αν ερωτηθώ ποία είναι η πολιτική μας, λέγω ότι είναι να διεξαγάγωμεν τον πόλεμον, τον πόλεμον κατά ξηράν, κατά θάλασσαν και εις τον αέρα, τον πόλεμον με όλα τα μέσα τα οποία διαθέτομεν και με όλην την δύναμιν την οποίαν ο Θεός μάς έδωσε, και να διεξαγάγωμεν τον πόλεμον κατά μιας τερατώδους τυραννίας. […] Αν ερωτηθώ ποίος είναι ο σκοπός μας, δύναμαι να δώσω την απάντησιν
με μίαν λέξιν: Είναι η Νίκη, η νίκη αντί πάσης θυσίας […]».
Ο ραδιοφωνικός λόγος του κ. Τσώρτσιλ
Τώρα αρχίσαμεν. Εισήλθομεν εις τον δρόμον και προχωρούμεν. Τώρα με την βοήθειαν του Θεού και με την πεποίθησιν ότι υπερασπίζομεν τον πολιτισμόν και την ελευθερίαν προχωρούμεν, προχωρούμεν μέχρις ότου φθάσωμεν εις το τέλος του δρόμου μας.
Σοβαρά γεγονότα συνέβησαν κατά το διάστημα τούτο. Τα κυριώτερα δε εξ αυτών είναι τρία. Πρώτο εκυριεύθη η Πολωνία από δύο μεγάλας Δυνάμεις, αι οποίαι την εκράτουν δεσμίαν επί εκατόν πεντήκοντα έτη, χωρίς όμως να δύνανται να την κατακτήσουν και καταβάλουν το φρόνημα του λαού. Η ηρωική άμυνα της Βαρσοβίας απέδειξεν ότι η πολωνική ψυχή δεν θνήσκει. Δεύτερον η Ρωσσία μάς έδωκε να εννοήσωμεν ότι η δύναμίς της συνίσταται εις το να ακολουθή αιματόβρεκτον πολιτικήν χάριν εγωιστικών σκοπών. Επεθυμούμεν όπως τα ρωσσικά στρατεύματα παρετάσσοντο εις την γραμμήν ως φίλοι και σύμμαχοι της Πολωνίας και όχι ως επιδρομείς. Αλλ’ ήτο ανάγκη να πράξη τούτο η Ρωσσία διά την ασφάλειάν της εναντίον της εθνικοσοσιαλιστικής απειλής και να δημιουργήση ανατολικόν μέτωπον, το οποίον η ναζιστική Γερμανία δεν τολμά να το προσβάλη. Όταν ο Ρίμπεντροπ εκλήθη την παρελθούσαν εβδομάδα εις Μόσχαν επληροφορήθη και ηναγκάσθη να δεχθή το γεγονός, ότι τα σχέδια του εθνικοσοσιαλισμού επί των Βαλτικών κρατών και της Ουκρανίας πρέπει να θεωρηθούν ως εκλείψαντα.
Το εθνικόν συμφέρον των Ρώσσων συνέπιπτε με τα αγγλογαλλικά συμφέροντα. Εν τη πραγματικότητι δεν συμφέρει την Ρωσσίαν διά την ασφάλειάν της να επεκταθή η Γερμανία, και παρ’ όλην την σύγχυσιν και την αβεβαιότητα, η οποία κρατεί, δυνάμεθα να διακρίνωμεν καθαρά το κοινό συμφέρον, το οποίον έχουν η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσσία να εμποδίσουν τους εθνικοσοσιαλιστάς από του να μεταδώσουν τας φλόγας του πολέμου αλλαχού.
Τρίτον σπουδαίον γεγονός ήτο ότι ο υποβρυχιακός πόλεμος απεδείχθη ως τόσον ανεπιτυχής. […]
Μεγάλη στρατιωτική δύναμις έφθασεν ήδη εις την Γαλλίαν και προπαρασκευάζονται ακόμη και άλλαι Δυνάμεις, αι οποίαι, όπως εις τον Μέγαν Πόλεμον, θα παραταχθούν εις την γραμμήν με τον στρατόν της γαλλικής Δημοκρατίας, διά να συμμετάσχουν εις τον αγώνα και αντεπεξέλθουν κατά του εχθρού. Ίσως ημείς οι κατοικούντες εν Αγγλία να έχωμεν να υποστώμεν πολλά δεινά από αέρος. Θα λάβωμεν τα μέτρα μας και δεν πρέπει ποτέ να λησμονώμεν ότι κυριαρχούμεν εις τας θαλάσσας και ότι θα δυνηθώμεν να φέρωμεν εις την Ευρώπην όλας τας δυνάμεις τας οποίας θα μας προμηθεύσουν ο Καναδάς και αι άλλαι κτήσεις μας.
Η κυβέρνησις έδωκεν οδηγίας, όπως οι πάντες προπαρασκευασθούν διά πόλεμον τριών τουλάχιστον ετών. Τούτο δεν σημαίνει ότι η νίκη δεν είναι δυνατόν να έλθη και ταχύτερον. Πόσον δε ταχύτερα είναι δυνατόν να επέλθη εξαρτάται εκ του κατά πόσον ο Χίτλερ και οι μετ’ αυτού θα δύνανται να περισφίγγουν ακόμη τον πειθήνιον γερμανικόν λαόν. Ο Χίτλερ είχε τον λόγον διά να ορίση πότε θα ήρχιζεν ο πόλεμος. Αλλά τον λόγον διά το πότε θα τελειώση δεν τον έχει ούτε αυτός ούτε οι διάδοχοί του. Ο Χίτλερ ήρχισε τον πόλεμον, όταν αυτός τον ήθελε, αλλά ημείς θα τον τελειώσωμεν μόνον όταν πεισθώμεν ότι εξέλιπε πλέον η κακοποιός δύναμις. Όπως είπεν ο κ. Τσάμπερλαιν, σκοπός μας είναι να απολυτρώσωμεν την Ευρώπη από τον διαρκή και πάντοτε ανεγεννώμενον φόβον της γερμανικής επιθέσεως, όπως σκοπός μας είναι να βοηθήσωμεν τους λαούς της Ευρώπης να διατηρήσουν την ανεξαρτησίαν των και τας ελευθερίας των. Αυτός είναι ο σκοπός διά τον οποίον μάχεται ο αγγλικός και ο γαλλικός λαός, διά να καταπνίξη τον δεσποτισμόν. Ασφαλώς θα υποφέρωμεν πολύ, διότι πολύν καιρόν επεριμέναμεν να ίδωμεν μήπως ήτο δυνατόν να ζήσωμεν ειρηνικόν βίον.
Η απέχθειά μας προς τον πόλεμον εθεωρείτο ως δειλία, η επιθυμία μας όπως είδωμεν έναν κόσμον αφωπλισμένον παρερμηνεύετο ως απόδειξις της παρακμής μας. Ιδού τώρα ότι ηρχίσαμεν…
Η Μεγ. Βρεταννία και η Γαλλία ας μη λησμονώμεν ότι έχουν πληθυσμόν 85.000.000 ψυχών εν Ευρώπη μόνον. Βαδίζουν ηνωμέναι προς τον σκοπόν των και έχουν πεποίθησιν εις το καθήκον των. Ο εθνικοσοσιαλισμός δεν επιβάλλει τας θελήσεις του παρά εις 85.000.000 ανθρώπων εκ των οποίων τα δέκα εξ είναι νεωστί κατακτηθέντες λαοί, Τσέχοι, Σλοβάκοι και Αυστριακοί, οι οποίοι δεν θέλουν τον ζυγόν του. Διαθέτομεν τους ωκεανούς, και όλην την δύναμιν την οποίαν δυνάμεθα να αντλήσωμεν εκ των υπερποντίων τμημάτων του κόσμου.
Διαθέτομεν τους ωκεανούς, και όλην την δύναμιν την οποίαν δυνάμεθα να αντλήσωμεν εκ των υπερποντίων τμημάτων του κόσμου.
Ευρίσκομαι πάλιν σήμερον εις την αυτήν θέσιν, εις την οποίαν ευρισκόμην προ 25 ετών, κατέχων πάλιν το αυτό αξίωμα. Πόσο διαφορετικά όμως είναι τα πράγματα εν συγκρίσει προς τον Οκτώβριο του 1914. Το γαλλικόν μέτωπον τότε και με την αγγλικήν βοήθειαν εφαίνετο ότι ήτο έτοιμον να διασπασθή υπό τον τρομερόν όγκον του γερμανικού ιμπεριαλισμού. Η Ρωσσία είχε καταβληθή εις το Τάννεμπεργκ και ολόκληρος η δύναμις της Αυστροουγγαρίας είχεν ριφθή εναντίον μας. Τότε είχαμεν νύκτα και ημέραν να πολεμώμεν διά να δίδωμεν ναυμαχίας αποφασιστικάς με ισχυρόν γερμανικόν στόλον. Δεν υποτιμώ το τι έχομεν σήμερον ενώπιόν μας, αλλά δεν δύναμαι να αμφιβάλλω ότι η δύναμίς μας είναι τόση και η υπόθεσις την οποίαν επιδιώκομεν είναι τόσον ηθική, ώστε να μας δίδη και άλλας δυνάμεις – διά να καταρρίψωμεν πάντα φραγμόν, ο οποίος εγείρεται εις τον σκοπόν της τελικής μας νίκης. Τότε θα είπωμεν τους λόγους του Άγγλου πολιτικού του παρελθόντος αιώνος: «Επί τέλους μετά τον καπνόν επί του πεδίου των μαχών διελύθη και η τρομερά σκιά, η οποία εβάρυνεν εφ’ ολοκλήρου της Ηπείρου».
Η Καθημερινή, 3 Οκτωβρίου 1939
Η πολιτική της Μεγάλης Βρεταννίας
Η Μ. Βρεταννία κατέβαλε πάσαν προσπάθειαν διά να αποφύγη την σημερινήν σύρραξιν. Εφθάσαμεν μέχρι του να προβώμεν εις υποχωρήσεις εις τας οποίας ουδέποτε η Μ. Βρεταννία θα προέβαινεν αν δεν την ώθει η επιθυμία τής διατηρήσεως της ειρήνης. Παρ’ όλα αυτά όμως ευρισκόμεθα σήμερον εις εμπόλεμον κατάστασιν. Η απόφασίς μας είναι να πολεμήσωμεν και θα συνεχίσωμεν τον πόλεμον μέχρις ότου καταβάλωμεν τον αντίπαλον. Θα επιμείνωμεν όσον δυνάμεθα περισσότερον –και τα μέσα τα οποία διαθέτομεν βαίνουν ολοέν αυξανόμενα– μέχρις ότου ο αντίπαλος αποκάμει.
Γνωρίζετε ότι δεν ήμην πάντοτε σύμφωνος με τον κ. Τσάμπερλαιν, μολονότι προσωπικώς είμεθα πάντοτε φίλοι. Δύναμαι όμως να σας είπω ότι ο πρωθυπουργός, του οποίου είναι γνωστός ο ισχυρός χαρακτήρ, θα αγωνισθή διά την νίκην με την ιδίαν επιμονήν με την οποίαν ηγωνίσθη διά την ειρήνην. Δύνασθε να θεωρήσητε ως απολύτως βέβαιον ότι εν από τα δύο θα συμβή: Ή θα καταστραφή παν ό,τι αποτελεί τον λόγον της υπάρξεως της Μ. Βρεταννίας και της Γαλλίας εν τω κόσμω ή θα συντριβή το ναζιστικόν καθεστώς του Χίτλερ και θα παύση να υφίσταται η συνεχής απειλή, την οποίαν ημπορείτε να ονομάσητε όπως θέλετε: γερμανικήν ή πρωσσικήν, εναντίον της Ευρώπης. Ούτως τίθεται το ζήτημα και καθείς πρέπει να συνηθίση να αντιμετωπίζη αυτήν την πραγματικότηταν.
Όσον αφορά τας απειλάς της ναζιστικής Κυβερνήσεως, έχω να είπω ότι αν αι λέξεις ήτο δυνατόν να φονεύσουν, έπρεπε να είμεθα ήδη νεκροί αλλά δεν συγκινούν αι απειλαί και δεν πρόκειται να μας παγώσουν το αίμα. Η αλήθεια είναι ότι διακρίνομεν ενδείξεις ασθενείας εις τους εχθρούς μας. Δεν υποτιμώμεν διόλου την δύναμίν των ούτε την πανουργίαν των. Ευρισκόμεθα εις κατάστασιν πολύ διαφορετικήν εκείνης η οποία επεκράτει προ δέκα εβδομάδων. Είμεθα πολύ καλύτερον παρεσκευασμένοι όπως υποστώμεν τας χειροτέρας πανουργίας του Χίτλερ και των Ούννων. Αι δυνάμεις μας διά τον αγώνα εναντίον των υποβρυχίων, ετριπλασιάσθησαν. Η αεροπορία μας είναι κατά πολύ ισχυροτέρα. Ο στρατός μας, ολοέν αυξάνεται και βελτιούται. Η αντιαεροπορική μας άμυνα είναι πολύ καλυτέρα παρ’ ό,τι ήτο εις τας αρχάς του πολέμου. Τα υποβρύχια του εχθρού δεν μας καταλαμβάνουν πλέον εξ απροόπτου. […]
Η υπεροχή της αεροπορίας μας εν συγκρίσει προς την εχθρικήν έχει διαπιστωθή τόσον ως προς το ανθρώπινον υλικόν όσο και ως προς το άψυχον. Τα αεροπλάνα μας κατέρριψαν 15 γερμανικά καταδιωκτικά χωρίς να απολεσθή κανέν ιδικόν μας εις τας αερομαχίας αυτάς. Δέον να σημειωθή ότι η ομίχλη και αι θύελλαι του χειμώνος καλύπτουν την νήσον μας και καθιστούν δυσχερεστέραν την επίθεσιν και δυσχερέστερον επίσης τον βομβαρδισμόν τον αποβλέποντα εις στρατιωτικούς σκοπούς.
Εσημειώσαμεν ωσαύτως προόδους εις το επίπεδον της επιστήμης της εφηρμοσμένης εις τον πόλεμον. Και αι πρόοδοι αυταί καθίστανται μεγαλύτεραι κάθε παρερχομένην εβδομάδα. Αν παρέλθη ο χειμών χωρίς να συμβή κανέν άξιον λόγου πολεμικόν γεγονός, θα δυνάμεθα να είπωμεν ότι έχομεν κερδίσει την πρώτην εκστρατείαν του πολέμου αυτού και θα δυνηθώμεν να τεθώμεν επί τον έργον την άνοιξιν περισσότερον ισχυροί και καλύτερον οργανωμένοι από κάθε άλλην φοράν. Ας υπομείνωμεν λοιπόν τας στερήσεις και τας μικράς δοκιμασίας. […]
Ο Γκαίμπελς είπεν ότι η ναζιστική Γερμανία φείδεται της Αγγλίας διότι διαπνέεται από φιλάνθρωπα αισθήματα. Πράγματι, είναι φιλάνθρωποι όταν έχουν να κάνουν με ισχυρούς. Όταν όμως αναλογιζώμεθα τας κτηνώδεις αγριότητάς των της Πολωνίας, δεν αισθανόμεθα καμμίαν διάθεσιν να τους ζητήσωμεν να συμπεριφερθούν με παρόμοιον «πολιτισμένον» τρόπον και απέναντί μας. Όπως και αν έχη το πράγμα, θα εκτελέσωμεν το καθήκον μας εφ’ όσον μάς μένει δύναμις και ζωή. […]
Η σοβιετική Κυβέρνησις εκπροσωπουμένη από τον επιβλητικόν Στάλιν έθεσε τελειωτικόν τέρμα εις τας τάσεις της ναζιστικής επεκτάσεως προς ανατολάς. Ενώ το αριστερόν πόδι της ρωσσικής άρκτου απομακρύνει την Γερμανίαν από τον Εύξεινον το δεξιόν της πόδι αμφισβητεί από την Γερμανίαν τον έλεγχον της Βαλτικής. Η ιστορία θα ομιλήση διά τα γεγονότα αυτά, δι’ ημάς όμως τα πράγματα παρουσιάζονται πολύ καθαρά. Η Γερμανία του ναζισμού αποκρούεται εξ ανατολών και πρέπει να κατακτήση την Βρεταννικήν Αυτοκρατορίαν και την Γαλλικήν Δημοκρατίαν άλλως θα απολεσθή η ιδία.
Οι άνθρωποι του ναζιστικού καθεστώτος, αφού κατεπάτησαν και ελεηλάτησαν την Αυστρίαν, την Τσεχοσλοβακίαν και την Πολωνίαν, στρέφονται τώρα προς την Ολλανδίαν και το Βέλγιον, χώρας παλαιού πολιτισμού αι οποίαι δεν βλάπτουν κανένα. Αποφεύγουν να έλθουν εις επαφήν με τον αγγλικόν στόλον, ο οποίος αναμένει την επίθεσίν των εις το Φεθ οφ Φορθ. Διστάζουν προ του χαλυβδίνου μετώπου του γαλλικού στρατού. Αλλά οι νεαροί κληρωτοί των, υποτακτικοί πάντοτε, συσσωρεύονται εις τα σύνορα της Ολλανδίας και του Βελγίου. Εις τα δύο αυτά κράτη το ναζιστικόν καθεστώς παρέσχε προσφάτως ακόμη τας πλέον πανηγυρικάς εγγυήσεις. Κανείς συνεπώς δεν εκπλήσσεται διά την μεγάλην ανησυχίαν την οποίαν δεικνύουν οι Βέλγοι και οι Ολλανδοί. Κανείς δεν πιστεύει ούτε μίαν λέξιν από όσα λέγουν ο Χίτλερ και το ναζιστικό κόμμα, και διά τούτο πρέπει να θεωρήσωμεν την κατάστασιν ως σοβαράν.
Δεν θέλω να κάμω τον προφήτην. Θα είπω μόνον ότι η τύχη της Ολλανδίας και του Βελγίου όπως και η τύχη της Πολωνίας, της Τσεχοσλοβακίας και της Αυστρίας θα αποφασισθή από την νίκην της βρεταννικής αυτοκρατορίας και της γαλλικής δημοκρατίας. Αν μας κατακτήσει ο ναζισμός, θα υποδουλωθούν όλοι εις την Ευρώπην, και αι Ηνωμέναι Πολιτείαι θα μείνουν μόναι διά να υπερασπίσουν τα ανθρώπινα δίκαια. Εάν δεν συντριβώμεν ημείς, όλαι αι άλλαι χώραι της Ευρώπης θα σωθούν και θα επανεύρουν την ελευθερίαν των.
Αν μας κατακτήσει ο ναζισμός, θα υποδουλωθούν όλοι εις την Ευρώπην, και αι Ηνωμέναι Πολιτείαι θα μείνουν μόναι διά να υπερασπίσουν τα ανθρώπινα δίκαια.
Η γνώμη μου είναι ότι η Γερμανία η οποία μάς επιτίθεται σήμερον έχει σκελετόν πολύ ολιγώτερον στερεόν, παρά η Γερμανία η οποία μάς εζήτησεν ανακωχήν προ 21 ετών. Όλος ο κόσμος είναι εναντίον του Χίτλερ. Όταν εκλείψη τελειωτικώς η απαισία κυριαρχία του ναζισμού, τότε θα καταστή δυνατόν να επικρατήση πραγματική αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων όλων των χωρών. Δεν θα μας εχρειάζετο μεγαλυτέρα αλληλεγγύη αν ήμεθα υποχρεωμένοι να βαδίσωμεν όλοι ομού διά μέσου του πυρός.
Η Καθημερινή, 14 Νοεμβρίου 1939
Απολογισμός θριάμβων
Εκρατήσαμεν τον αγώνα και αντιμετωπίσαμεν δύο δικτάτορας εις στιγμήν καθ’ ην ούτοι εφαίνοντο ότι ευρίσκονται εις τον κολοφώνα του θριάμβου των, καταδείξαντες ότι είμεθα ικανοί ν’ αντισταθώμεν εναντίον αυτών μόνοι.
Παρήλθον πέντε μήνες και πλέον, αφ’ ότου ωμίλησα διά τελευταίαν φοράν από ραδιοφώνου προς το αγγλικόν έθνος και την Αυτοκρατορίαν. Εις καιρούς πολέμου το χρονικόν αυτό διάστημα είναι αρκετόν διά πολλά πράγματα, καθ’ όσον το αξίωμα: «έργα και όχι λόγια» είναι καλόν, αλλά καλόν επίσης είναι να βλέπη κανείς γύρω από καιρού εις καιρόν και να εμψυχώνεται. Αι υποθέσεις μας ασφαλώς ηυδόκησαν προς διαφόρους κατευθύνσεις, κατά την διάρκειαν των τεσσάρων ή πέντε τελευταίων μηνών και ηυδοκίμησαν πολύ περισσότερον παρ’ όσον θα ετολμώμεν να πιστεύωμεν. Μετά τας βαρείας ήττας της γερμανικής αεροπορίας υπό των καταδιωκτικών μας κατ’ Αύγουστον και Σεπτέμβριον, ο Χίτλερ δεν ετόλμησε ν’ αποπειραθή να εισβάλη εις την νήσον αυτήν, μολονότι είχεν ανάγκην να πράξη τούτο και μολονότι είχε προβή εις ευρείας προετοιμασίας. Αφού είδεν ότι εναυάγησε το μεγαλειώδες αυτό σχέδιόν του, επεζήτησε να κάμψη το ηθικόν του αγγλικού έθνους, διά βομβαρδισμών πρώτον κατά του Λονδίνου και κατόπιν κατά των μεγαλουπόλεών μας. Απεδείχθη ήδη, προς θαυμασμόν όλου του κόσμου και των φίλων μας εις τας Ηνωμένας Πολιτείας, ότι το είδος αυτού του εκβιασμού, διά φόνων και τρομοκρατικών μεθόδων, αντί να εξασθενήση το ηθικόν του αγγλικού έθνους, το ανεπτέρωσε τουναντίον και ανέλαμψεν εις αυτού φωτεινοτέρα η παγκόσμιος δας, η οποία εφώτισε ποτέ οιοδήποτε σύγχρονον έθνος. Ολόκληρος η αγγλική Αυτοκρατορία κατέστη υπερήφανος διά την μητρόπολιν και οι λαοί αυτής ποθούν να προσέλθουν ενταύθα και αγωνισθούν μαζύ μας αποστέλλοντες ολοέν πολυαριθμοτέρας δυνάμεις. […]
Καθ’ όλην την διάρκειαν των μαύρων αυτών μηνών του χειμώνος ο εχθρός είχε την δύναμιν να ρίπτη τρεις ή τέσσαρας τόννους βομβών επάνω μας διά κάθε τόννον τον οποίον ηδυνάμεθα να ανταποστείλωμεν ημείς προς την Γερμανίαν. Λαμβάνομεν μέτρα τοιαύτα, ώστε σήμερον τα πράγματα ν’ αλλάξουν μάλλον, αλλ’ εν τω μεταξύ το Λονδίνον και αι μεγαλουπόλεις μας θα έχουν να υποστούν το σφυροκόπημα. Τούτο μού ενθυμίζει τους Άγγλους στρατιώτας του Ουατερλώ. Οι σημερινοί δεν είναι όπως εκείνοι να φορούν ερυθρά χιτώνια. Είναι απλοί Άγγλοι, Σκώτοι και Ουαλλοί, άνδρες, γυναίκες και παιδία, οι οποίοι ίστανται στερρώς ηνωμένοι μεταξύ των, εν γνώσει του ότι η δόξα των θα είναι όπως η δόξα εκείνων και η νίκη των θα είναι μεγαλυτέρα από την περίφημον νίκην του Ουατερλώ. […]
Παρήλθον ήδη τα δύο τρίτα του χειμώνος και καμμιά επιδημία δεν ενέσκηψεν, ούτε παρουσιάσθη έντασις εις ασθενείας, παρά τας προχείρους συνθήκας υπό τας οποίας διαιτώνται οι άνθρωποι εις τα καταφύγια. Έπαινος δέον ν’ απονεμηθή εις τας ιατρικάς και υγειονομικάς αρχάς και εις το υπουργείον της Υγιεινής. Διήλθομεν σχεδόν το πλείστον του χειμώνος, αι ημέραι αρχίζουν να μεγαλώνουν, η αγγλική αεροπορία μεγαλώνει και ασφαλώς είναι ήδη κυρίαρχος του ουρανού κατά την διάρκειαν της ημέρας. Αι επιθέσεις πιθανόν να γίνουν οξύτεραι, αλλά δεν θα είναι αποτελεσματικώτεραι. Θ’ αντιμετωπισθούν με τας υπηρεσίας όλων των ειδών ηνωμένας περισσότερον. Αν λοιπόν η πρώτη μας νίκη ήτο η απόκρουσις του εισβολέως, η δευτέρα μας ήτο το ότι εματαιώσαμεν τας τρομοκρατικάς του πράξεις και τα βασανιστήρια εναντίον του λαού μας εν Αγγλία.
Αν λοιπόν η πρώτη μας νίκη ήτο η απόκρουσις του εισβολέως, η δευτέρα μας ήτο το ότι εματαιώσαμεν τας τρομοκρατικάς του πράξεις και τα βασανιστήρια εναντίον του λαού μας εν Αγγλία.
Εν τω μεταξύ συνέβη εις τον έξω κόσμον ένα καταπληκτικόν γεγονός τον Οκτώβριον. Ο ένας από τους δύο δικτάτορας, ο δόλιος, ο αναίσθητος και έχων μαύρην την καρδίαν Ιταλός, ο οποίος επεζήτησε να προσπορισθή ευθηνόν κέρδος διά την Αυτοκρατορίαν του, πλήττων εκ των νώτων την πεσούσαν Γαλλίαν, προεκάλεσε νέαν ταραχήν. Χωρίς την παραμικροτέραν πρόκλησιν, κινούμενος από το ελατήριον της ακορέστου δίψης προς απόκτησιν δυνάμεως και ωθούμενος από κτηνώδη πλεονεξίαν, ο Μουσσολίνι επετέθη κατά της Ελλάδος και εισέβαλεν εις αυτήν, χωρίς να κατορθώση άλλο τι παρά ν’ απωθηθή κατά τον εξευτελιστικώτερον τρόπον υπό του ηρωϊκού ελληνικού στρατού, ο οποίος έκαμε ν’ αναλάμψη προ των ομμάτων μας η αίγλη της κλασικής εποχής, η οποία περιβάλλει την χώραν του.
Ενώ ο Μουσσολίνι συνεστρέφετο υπό το ανηλεές μαστίγωμα το οποίον κατέφερον οι Έλληνες εν Αλβανία, οι στρατηγοί Ουέιβελ και Ουΐλσων, εις τους οποίους είχεν ανατεθή η άμυνα της Αιγύπτου και της Διώρυγος του Σουέζ, συμφώνως προς τας υποχρεώσεις τας οποίας είχομεν αναλάβει εκ της Συνθήκης και των οποίων το έργον εφαίνετο άλλοτε τόσον δύσκολον, είχον λάβει μεγάλας ενισχύσεις εις άνδρας, πυροβόλα, εφόδια και προ πάντων εις τανκς, τα οποία απεστέλλομεν από την νήσον αυτήν παρά την απειλήν της εισβολής, καθώς και πολυάριθμα στρατεύματα από τας Ινδίας, την Αυστραλίαν και την Νέαν Ζηλανδίαν.
Ήρχισε τότε η σειρά των νικών εις την Λιβύην, αι οποίαι συνέτριψαν ανεπανορθώτως την ιταλικήν στρατιωτικήν δύναμιν εις την Αφρικανικήν Ήπειρον. Έχομεν λοιπόν εν Λιβύη το τρίτον αξιοσημείωτον γεγονός, επί του οποίου δυνάμεθα να ενδιατρίψωμεν μετά τινός ικανοποιήσεως. […]
Η περιφανής και αποφασιστική νίκη εις το Σίντι Μπαράνι, με τας δεκάδας χιλιάδας αιχμαλώτων, απέδειξεν ότι είμεθα ικανοί να χειρισθώμεν την δύναμιν των όπλων απέναντι του εχθρού, ο οποίος εκόμπαζε και εκομπορρημόνει διά το σφρίγος του και τας στρατιωτικάς του αρετάς. Ήτο φανερόν ότι όλαι αι ιταλικαί δυνάμεις εις Ανατολικήν Λιβύην διετέλουν πλέον εν μεγάλω κινδύνω. Δεν ήτο δυνατόν ευκόλως να υποχωρήσουν κατά μήκος της παραλιακής οδού, χωρίς να διατρέξουν τον κίνδυνον να εμπέσουν εις τας θωρακισμένας μεραρχίας μας, αι οποίαι ήσαν παρατεταγμέναι εις μεγάλην έκτασιν εν τη ερήμω, αφού είχον εξορμήσει, παρασύρουσαι τα πάντα. Ο Ουέιβελ καθώς και όλοι οι στρατιωτικοί μας αρχηγοί και οι ενθουσιώδεις σύμμαχοί μας, οι άνδρες οι οποίοι αποτελούν τον αυτοκρατορικόν στρατόν, Άγγλοι, Αυστραλοί και Ινδοί, εύρον την ευκαιρίαν την οποίαν ανέμενον.
Τας ημέρας εκείνας έλαβα το θάρρος να επιστήσω την προσοχήν του Ουέιβελ επί των λόγων του Κυρίου μας, ως τους αναφέρει, καθώς όλοι υμείς γνωρίζετε ή έπρεπε να γνωρίζετε, ο Ευαγγελιστής Ματθαίος: «Ζητήτε και δοθήσεται υμίν, αιτείτε και ευρήσετε, κρούσατε και ανοιγήσεται υμίν».
Ο στρατός του Νείλου εζήτησε και εδόθη αυτώ, ητήσατο και εύρεν, έκρουσε και ηνεώχθη αυτώ. Εν διαστήματι οκτώ μόλις εβδομάδων εκστρατείας, η οποία θα πρέπει να μελετηθή ως πρότυπον στρατιωτικής τέχνης, επετελέσθη προέλασις πλέον των 400 μιλλίων. Ολόκληρος ο στρατός της Ανατολής –ο στρατός ο διαφημισθείς ως υπερβαίνων τους 150.000 άνδρας– ηχμαλωτίσθη ή κατεστράφη. Ολόκληρος η Κυρηναϊκή επαρχία, όση περίπου η Αγγλία και η Ουαλλία, κατεκτήθη. Αι δυστυχισμέναι αραβικαί φυλαί, αι οποίαι υπέφερον από την κτηνώδη ιταλικήν διοίκησιν, ηλευθερώθησαν. Οι επιζήσαντες Βεδουΐνοι είδον τέλος τούς δυνάστας των φεύγοντας εν αταξία ή οδηγουμένους ως αιχμαλώτους πολέμου εις ατελευτήτους σειράς. Η Αίγυπτος και η διώρυξ του Σουέζ είναι ασφαλείς και ο λιμήν και η αεροπορική βάσις της Βεγγάζης αποτελούν στρατηγικόν σημείον υψίστης σημασίας διά τον όλον πόλεμον εις την Ανατολικήν Μεσόγειον. […]
Τα γεγονότα της Λιβύης είναι ένα μόνον κεφάλαιον της υποθέσεως. Είναι ένα μόνον κεφάλαιον της ιστορίας της παρακμής και της πτώσεως της Ιταλικής Αυτοκρατορίας, η οποία δεν θα έχη πλέον εις το μέλλον ένα Γίββωνα, ο οποίος να την περιγράψη τόσον εκτενώς, όσον περιέγραψεν ο ιστορικός ούτος την Ρωμαϊκήν Αυτοκρατορίαν. […]
Δυνάμεθα να είμεθα βέβαιοι ότι ο πόλεμος θα εισέλθη εις φάσιν μεγάλης σφοδρότητος. Ο Μουσσολίνι ωπισθοχώρησεν εις την Αλβανίαν, αλλ’ οι Γερμανοί απερρόφησαν την Ουγγαρίαν και ενέβαλον την Ρουμανίαν εις τρομερούς εσωτερικούς σπασμούς, ευρισκόμενοι ήδη εις την Μαύρην Θάλασσαν.
Σημαντικός γερμανικός στρατός και αεροπορικαί δυνάμεις εσχηματίστησαν εν Ρουμανία και αι κεραίαι των εισέδυσαν εις την Βουλγαρίαν με την συγκατάθεσιν, ως πρέπει να υποθέσωμεν, της βουλγαρικής κυβερνήσεως. Αεροδρόμια κατελήφθησαν υπό γερμανικού τεχνικού προσωπικού, εις τρόπον ώστε η γερμανική αεροπορία να δύναται να εισέλθη εν δράσει από την Βουλγαρίαν. Πολλαί προπαρασκευαί εγένοντο διά κίνησιν γερμανικών στρατευμάτων εντός της Βουλγαρίας ή διά μέσου αυτής, και ίσως να ήρχισεν ήδη η προς νότον κίνησις. Εάν όλοι οι βαλκανικοί λαοί συσσωματωθούν και ενεργήσουν από κοινού, βοηθούμενοι από την Αγγλίαν και την Τουρκίαν, θα παρέλθουν πολλοί μήνες προτού η γερμανική αεροπορία δυνηθή να συγκεντρωθή εις την νοτιοανατολικήν Ευρώπην και κατά το διάστημα των μηνών τούτων πολλά θα ηδύναντο να συμβούν. Πολλά θα συμβούν ασφαλώς εφ’ όσον το μέτρον της παροχής της αμερικανικής βοηθείας γίνη αποτελεσματικόν, εφ’ όσον η αεροπορική μας ισχύς αυξήση και εφ’ όσον θ’ αποβώμεν έθνος καλώς ωπλισμένον και οι στρατοί μας αυξηθούν εις δύναμιν εν Ανατολή. Τίποτε δεν είναι θετικώτερον παρ’ όσον το ότι εάν αι χώραι της νοτιοανατολικής Ευρώπης αφεθούν να κατατμηθούν μία μία, θα συμμερισθούν την τύχην της Δανίας, της Ολλανδίας και του Βελγίου και κανείς δεν θα δύναται να είπη πόσος χρόνος θα παρέλθη διά να ηχήση η ώρα της απελευθερώσεως. […]
Κανείς δεν δύναται να παραγνωρίση την σημασίαν της προειδοποιήσεως αυτής (σσ. αναφέρεται στην προειδοποίηση του Αυτοκρατορικού Επιτελείου ότι η Γερμανία θα δοκιμάσει να εισβάλει στη Βρετανία εις το προσεχές μέλλον). Φυσικά εργαζόμεθα νύκτα και ημέραν και έχομεν τα πάντα έτοιμα. Είμεθα σήμερον, εννοείται, ισχυρότεροι από όσον είμεθα πριν, ασυγκρίτως ισχυρότεροι από όσον είμεθα πριν, ασυγκρίτως ισχυρότεροι από όσον είμεθα τον Ιούλιον, τον Αύγουστον και τον Σεπτέμβριον. Ο στόλος μας είναι βαρύτερον εξωπλισμένος, οι στολίσκοι μας είναι πολυαριθμότεροι και εν γένει είμεθα σήμερον ισχυρότεροι εις τον αέρα, παρ’ όσον όταν συνετρίψαμεν την γερμανικήν επίθεσιν τον παρελθόν φθινόπωρον. Ο στρατός μας είναι πολυαριθμότερος με τελειότερα μηχανοκίνητα μέσα και καλύτερον ησκημένος παρ’ όσον ήτο τον Σεπτέμβριον. Υπεράνω όλων βασίζομαι εις τα τέσσαρα εκατομμύρια Άγγλων, οι οποίοι με τα όπλα εις τας χείρας, είναι έτοιμοι να νικήσουν ή ν’ αποθάνουν. Δεν είναι εύκολος στρατιωτική επιχείρησις η εισβολή εις την Αγγλίαν χωρίς κυριαρχίαν από αέρος και θαλάσσης. Το παρελθόν φθινόπωρον η εισβολή θα εγίνετο κατά το μάλλον και ήττον προχείρως και ο εχθρός υπελόγιζεν ότι θα ενεδίδομεν όταν η Γαλλία παρεδόθη.
Αλλά δεν υπεκύψαμεν και ανέβαλε διά να σκεφθή πάλιν την επιχείρησιν. Η εισβολή θα υποστηρίζεται τώρα από πολύ περισσότερα μηχανικά μέσα, τα οποία κατεσκευάσθησαν κατά την διάρκειαν του χειμώνος. Πρέπει να είμεθα έτοιμοι ν’ αντιμετωπίσωμεν επιθέσεις με ασφυξιογόνα, επιθέσεις με αλεξίπτωτα και άλλα έντεχνα μέσα, τα οποία μηχανεύεται ο εχθρός. Πιθανόν [σσ. ο εχθρός] να προκαλέση σάλον εις τα Βαλκάνια. Ν’ αποσπάση μεγάλας επαρχίας από την Ρωσσίαν, ακόμη και να βαδίση μέχρι των πυλών των Ινδιών. Θα διαδώση την σταυροφορίαν του ευρύτατα εις όλην την Ευρώπην και την Ασίαν, αλλά δεν θ’ αποτρέψη το τέλος το οποίον του επιφυλάσσεται. Κάθε μην, ο οποίος παρέρχεται, σημαίνει διά πολλάς υπερηφάνους και άλλοτε ευτυχείς χώρας, αι οποίαι κρατούνται ήδη υπό το πέλμα της βίας, ότι τα πράγματα δεν θα εξακολουθήσουν να βαίνουν όπως έβαινον μέχρι σήμερον.
Είμεθα σήμερον, εννοείται, ισχυρότεροι από όσον είμεθα πριν, ασυγκρίτως ισχυρότεροι από όσον είμεθα πριν, ασυγκρίτως ισχυρότεροι από όσον είμεθα τον Ιούλιον, τον Αύγουστον και τον Σεπτέμβριον.
Ποίαν απάντησιν να δώσω εν ονόματί σας προς τον μέγαν αυτόν άνδρα [σσ. αναφέρεται σε επιστολή που του απέστειλε ο Αμερικανός πρόεδρος], τον εκλεγέντα τρεις φοράς ηγέτην Έθνους 130.000.000. Ιδού η απάντησις την οποίαν θα δώσω εις τον κ. Ρούζβελτ: «Εμπιστευθήτε εις ημάς. Εναποθέσατε εις ημάς την πίστιν σας και τας καλάς σας ευχάς και όλα θα τελειώσουν καλώς. Δεν θα εγκαταλείψωμεν τον αγώνα, δεν θα ταλαντευθώμεν, ούτε θα εξασθενήσωμεν. Κανέν αιφνίδιον πλήγμα δεν θα μας εύρη ανετοίμους. Ούτε θα χαλαρώσωμεν προς στιγμήν την επαγρύπνησίν μας και καμμία πίστις δεν θα μας καταβάλη. Δώσατέ μας τα μέσα και τα πάντα θα τελειώσουν καλώς».
Η Καθημερινή, 10 Φεβρουαρίου 1941
