Οι δεκαετίες του 1960 και 1970 ήταν κομβικές για την προώθηση των φεμινιστικών αιτημάτων και αποτέλεσαν σημείο καμπής για την προστασία των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων των γυναικών στις ΗΠΑ. Το 1960, ο αμερικανικός Οργανισμός Ελέγχου Φαρμάκων και Τροφίμων ενέκρινε την κυκλοφορία των αντισυλληπτικών χαπιών, διαμορφώνοντας το κλίμα για τις σημαντικότατες αλλαγές που θα έμελλε να ακολουθήσουν την επόμενη δεκαετία, με αποκορύφωμα την εκδίκαση της περίφημης υπόθεσης Roe v. Wade από το Ανώτατο Δικαστήριο.
Στην υπόθεση Roe v. Wade πρωταγωνιστεί μια νεαρή έγκυος γυναίκα η οποία αναφέρεται με το ψευδώνυμο Τζέιν Ρόου (Roe) στα δικαστικά έγγραφα. Στην πραγματικότητα, το όνομά της ήταν Νόρμα ΜακΚόρβεϊ. Το 1970, θέλησε να κάνει άμβλωση στο Τέξας, όπου οι περιοριστικοί νόμοι ποινικοποιούσαν τη διαδικασία, εκτός αν κινδύνευε η ζωή της μητέρας. Μην μπορώντας να επιτύχει νόμιμη άμβλωση, η ΜακΚόρβεϊ κατέθεσε αγωγή κατά του Χένρι Γουέιντ (Wade), εισαγγελέα της κομητείας του Ντάλας, αμφισβητώντας τη συνταγματικότητα των νόμων περί αμβλώσεων της πολιτείας.
Η υπόθεση διήλθε από το αμερικανικό νομικό σύστημα έως ότου έφτασε στο Ανώτατο Δικαστήριο, όπου οι συνήγοροι της ΜακΚόρβεϊ, Σάρα Γουέντιγκτον και Λίντα Κόφι, ανέλαβαν την υπεράσπιση της υπόθεσης. Η νομική μάχη επικεντρώθηκε στο δικαίωμα της γυναίκας στην ιδιωτική ζωή, μια έννοια που απορρέει από τη ρήτρα της δέουσας (νομικής) διαδικασίας (due process) της 14ης Τροπολογίας του αμερικανικού Συντάγματος.
Με μια ιστορική απόφαση 7 προς 2, το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάνθηκε υπέρ της Ρόου, υποστηρίζοντας ότι το δικαίωμα μιας γυναίκας να επιλέξει να τερματίσει μια εγκυμοσύνη εμπίπτει στο συνταγματικό δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή. Το δικαστήριο καθιέρωσε ένα πλαίσιο τριών τριμήνων για την εξισορρόπηση του συμφέροντος του κράτους να προστατεύει την προγεννητική ζωή με το δικαίωμα της γυναίκας να επιλέγει. Κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου, η απόφαση για άμβλωση επαφίεται στη γυναίκα και τον γιατρό της. Στο δεύτερο τρίμηνο, το κράτος μπορούσε να ρυθμίσει την άμβλωση για την προστασία της υγείας της μητέρας. Στο τρίτο τρίμηνο, το κράτος μπορούσε να ρυθμίζει ή να απαγορεύει την άμβλωση, εκτός εάν ήταν απαραίτητη για τη διατήρηση της ζωής ή της υγείας της μητέρας.
Η απόφαση νομιμοποίησε ουσιαστικά τις αμβλώσεις σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες, αμφισβητώντας το συνονθύλευμα των πολιτειακών νόμων που προηγουμένως ποινικοποιούσαν ή περιόριζαν σοβαρά την πρόσβαση στη διαδικασία. Η υπόθεση Roe v. Wade δημιούργησε ένα προηγούμενο που αναγνώρισε ως θεμελιώδες συνταγματικό δικαίωμα την αυτονομία της γυναίκας σε ό,τι αφορά τις αναπαραγωγικές της επιλογές.
Παρότι η υπόθεση Roe v. Wade αποτέλεσε καμπή για τα αναπαραγωγικά δικαιώματα, δεν κατέστειλε τις αντιπαραθέσεις γύρω από τις αμβλώσεις. Η απόφαση αντιμετώπισε σφοδρές αντιδράσεις από ακτιβιστές και πολιτικούς κατά των αμβλώσεων, οι οποίοι προσπάθησαν να ανατρέψουν ή να περιορίσουν τον αντίκτυπό της. Το νομικό τοπίο διαμορφώθηκε από μεταγενέστερες υποθέσεις, όπως η υπόθεση Planned Parenthood v. Casey το 1992, η οποία επιβεβαίωσε τις κεντρικές αρχές της απόφασης Roe v. Wade, αλλά επέτρεψε στις πολιτείες μεγαλύτερα περιθώρια στη ρύθμιση των αμβλώσεων.
Η υπόθεση Roe v. Wade πυροδότησε έναν ευρύτερο κοινωνικό διάλογο σχετικά με τα αναπαραγωγικά δικαιώματα, την αυτονομία των γυναικών και τον ρόλο της κυβέρνησης στις προσωπικές αποφάσεις. Η απόφαση αποτέλεσε τόσο σημείο συσπείρωσης για τους υποστηρικτές των δικαιωμάτων των γυναικών όσο και «μαγνήτη» για τους πολέμιους των αμβλώσεων. Με την πάροδο των ετών, η υπόθεση διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του πολιτικού τοπίου, επηρεάζοντας τη συμπεριφορά των Αμερικανών ψηφοφόρων και προκαλώντας συνεχείς νομικές μάχες.
Τελικώς, στις 24 Ιουνίου 2022, μετά από 50 σχεδόν χρόνια ισχύος, το Ανώτατο Δικαστήριο ανέτρεψε την ιστορική απόφαση κρίνοντας ότι δεν υπάρχει πλέον ομοσπονδιακό δικαίωμα για άμβλωση και αφήνοντας τη νομιμοποίηση ή μη της έκτρωσης στη διακριτική ευχέρεια των νομοθετών της εκάστοτε πολιτείας. Έτσι, πολλές πολιτείες έχουν εισάγει νέους περιορισμούς ή ακόμη και πλήρεις απαγορεύσεις, εγείροντας σοβαρές ανησυχίες για την προστασία του δικαιώματος της σωματικής αυτονομίας των γυναικών. Μέχρι στιγμής, οι αμβλώσεις απαγορεύονται σε κάθε περίπτωση στην Αλαμπάμα, το Αρκάνσας, το Άινταχο, την Ιντιάνα, το Κεντάκι, τη Λουιζιάνα, το Μισισίπι, το Μιζούρι, τη Βόρεια Ντακότα, την Οκλαχόμα, τη Νότια Ντακότα, το Τενεσί, το Τέξας και τη Δυτική Βιρτζίνια.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
