Η Ελλάδα βίωνε μια περίοδο βαθιάς πολιτικής κρίσης το φθινόπωρο του 1915. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος παραιτήθηκε από πρωθυπουργός μετά την άρνηση του βασιλιά Κωνσταντίνου να δεχθεί τις κυβερνητικές επιλογές σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Επρόκειτο για μια διαμάχη ανάμεσα στους δύο άνδρες που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 1915, όταν ο βασιλιάς δεν ενέκρινε την πρόταση του Βενιζέλου να συμμετάσχει η Ελλάδα στις πολεμικές επιχειρήσεις του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο πλευρό των δυνάμεων της Αντάντ. Στις εκλογές του Μαΐου, το Κόμμα Φιλελευθέρων επικράτησε με μεγάλη πλειοψηφία, γεγονός το οποίο ο Βενιζέλος εξέλαβε ως έγκριση της πολιτικής του από τον ελληνικό λαό. Μετά τη δεύτερη παραίτηση Βενιζέλου τον Σεπτέμβριο, την πρωθυπουργία ανέλαβε πρώτα ο Αλέξανδρος Ζαΐμης και στη συνέχεια ο Στέφανος Σκουλούδης, ο οποίος προκήρυξε νέες εκλογές για τον Δεκέμβριο.
Οι Φιλελεύθεροι αποφάσισαν να απόσχουν από αυτές τις εκλογές, θεωρώντας πως η διεξαγωγή τους ήταν άνευ ουσίας, εφόσον ο λαός είχε εκφράσει ξεκάθαρα την προτίμησή του για τη διακυβέρνηση της χώρας από τον Βενιζέλο. Στις εκλογές του Δεκεμβρίου 1915 ο πρώην πρωθυπουργός Γεώργιος Θεοτόκης εξελέγη πανηγυρικά βουλευτής. Αισθανόμενος, όμως, πως η διαφαινόμενη νίκη των αντιβενιζελικών δυνάμεων δεν επρόκειτο να ηρεμήσει την πολιτική ένταση, ο πολύπειρος πολιτικός έγραψε στον αδερφό του Μίκιο στα τέλη Νοεμβρίου: «Οι εκλογές αυτές είναι οι ευκολότερες της σταδιοδρομίας μου, αφού δεν έχουμε αντίπαλο. Ομως φοβούμαι πως είναι η αφετηρία συμφορών. Ξέρεις πόσο εμπιστεύομαι τα προαισθήματά μου και πολλές νύχτες δε με παίρνει ο ύπνος, γιατί με βασανίζει αγωνία για τις μελλοντικές εξελίξεις» (Γεώργιος Ι. Ράλλης, Γεώργιος Θεοτόκης. Ο πολιτικός του μέτρου, Ιδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, Αθήνα 2006, σελ. 335-336).
Οι εκλογές του Δεκεμβρίου 1915 ήταν οι τελευταίες στις οποίες συμμετείχε ο Κερκυραίος πολιτικός. Αναλαμβάνοντας την πρωθυπουργία τέσσερις φορές μεταξύ του 1899 και του 1909, ο Θεοτόκης είχε συνδέσει το όνομά του με την ανόρθωση της Ελλάδας μετά τη χρεοκοπία του 1893 και την τραγική ήττα στον πόλεμο του 1897. Επί της πρωθυπουργίας του πραγματοποιήθηκε η αναδιοργάνωση του στρατού και του ναυτικού της χώρας, η οποία συνέβαλε καθοριστικά στη νίκη των ελληνικών όπλων στους Βαλκανικούς Πολέμους των ετών 1912-1913. Εκτός αυτών, μερίμνησε για τη διάσωση του Ελληνισμού της Μακεδονίας ενισχύοντας τον Μακεδονικό Αγώνα, ο οποίος είχε λάβει ένοπλη μορφή το 1904.
Στα μέσα Ιανουαρίου του 1916, ο Θεοτόκης αρρώστησε βαριά με πνευμονία. Η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε ραγδαία και το πρωί της Τρίτης 25 Ιανουαρίου (12 Ιανουαρίου με το Ιουλιανό Ημερολόγιο) άφησε την τελευταία του πνοή στο σπίτι του στην Αθήνα. Αναγνωρίζοντας την προσφορά του στην πατρίδα, το βασιλικό ζεύγος, Κωνσταντίνος και Σοφία, παρευρέθη στις 14/27 Ιανουαρίου στη νεκρώσιμη ακολουθία στη Μητρόπολη Αθηνών. Εκεί παρευρέθησαν ακόμη ο πρόεδρος της Βουλής Κωνσταντίνος Ζαβιτσιάνος, ο Ανδρέας Μιχαλακόπουλος, στενός συνεργάτης του Βενιζέλου, πλήθος βουλευτών και πολιτικών παραγόντων της χώρας. Η σορός του Θεοτόκη μεταφέρθηκε στη γενέτειρά του, την Κέρκυρα, με το καταδρομικό «Ελλη», επί του οποίου επέβαινε ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης. Σύμφωνα με επιθυμία του, ο Γεώργιος Θεοτόκης ετάφη στον ιδιωτικό ναό της οικογένειάς του στο χωριό Δουκάδες της βόρειας Κέρκυρας.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
