«Κάποια φορά, μεσάνυχτα, ενώ μελετούσα/ κατάκοπος κι αδύναμος ένα παλιό βιβλίο/ μιας επιστήμης άγνωστης, άκουσα έναν κρότο/ σαν να χτυπούσε σιγανά κανείς στην ξώπορτά μου./ “Κανένας ξένος” σκέφτηκα “οπού χτυπά την πόρτα,/ τούτο θα είναι μοναχά και όχι τίποτ’ άλλο”».
Με αυτήν τη στροφή ξεκινούσε ένα ποίημα υπό τον τίτλο «Το Κοράκι», το οποίο θα αντίκριζαν οι αναγνώστες της New York Evening Mirror, στις 29 Ιανουαρίου 1845. Ο δημιουργός του υπέγραφε ως Εντγκαρ Αλαν Πόε και επρόκειτο να καθιερωθεί ως ένας από τους διασημότερους ρομαντικούς συγγραφείς της γοτθικής λογοτεχνίας.
Στην πραγματικότητα, ο Πόε αντιμετώπισε κάποιες δυσκολίες όταν επιχείρησε να δημοσιεύσει το ποίημά του. Αρχικά, προσέγγισε τον Τζορτζ Ρεξ Γκράχαμ, φίλο και παλιό εργοδότη του, ο οποίος διηύθυνε το περιοδικό Graham’s Magazine στη Φιλαδέλφεια. Το ποίημα, το οποίο μπορεί να μη βρισκόταν ακόμα στην τελική μορφή του, δεν εντυπωσίασε τον Γκράχαμ: έδωσε 15 δολάρια στον Πόε, αλλά δεν δημοσίευσε το «Κοράκι». Ο συγγραφέας όμως δεν έμεινε άπραγος και πούλησε το ποίημα έναντι 9 δολαρίων στο The American Review, όπου δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο με το ψευδώνυμο Κουάρλς (ως αναφορά στον Άγγλο ποιητή Φράνσις Κουάρλς).
Η πρώτη επώνυμη δημοσίευση του «Κορακιού» στην Evening Mirror, πολύ γρήγορα έκανε άλλα λογοτεχνικά περιοδικά σε όλη τη χώρα να σπεύσουν να φιλοξενήσουν κι εκείνα το ποίημα στις σελίδες τους. Άλλωστε, ο Ναθάνιελ Πάρκερ Γουίλις, αρχισυντάκτης της Evening Mirror, το προλόγισε χαρακτηρίζοντάς το «αξεπέραστο στην αγγλική ποίηση ως προς τη λεπτή σύλληψη, την αριστοτεχνική ευφυΐα του στίχου και τη συνεπή, διατηρητική φανταστική ανύψωση» και προειδοποιώντας ότι «θα μείνει στη μνήμη όλων όσοι το διαβάσουν». Σύντομα, ποιητής και ποίημα άρχιζαν να ταυτίζονται στο μυαλό των αναγνωστών, σε σημείο που πολλοί προσφωνούσαν τον Πόε ως «το κοράκι».
Πάντως, ο ίδιος ο Πόε επωφελήθηκε από τη δημοσιότητα που απέκτησε εκείνος και το έργο του και τον επόμενο χρόνο, το 1846, εξέδωσε ένα δοκίμιο με τον τίτλο «Η Φιλοσοφία της Σύνθεσης», στο οποίο εξήγησε τον τρόπο με τον οποίο συνέθεσε το «Κοράκι»: «Είχα φτάσει τώρα στη σύλληψη ενός Κορακιού, δυσοίωνου πουλιού, το οποίο μονότονα θα επαναλαμβάνει τη λέξη “Nevermore” (=ποτέ πια) στο τέλος κάθε στροφής ενός ποιήματος με μελαγχολικό τόνο και με έκταση περίπου εκατό στίχων. Μην ξεχνώντας ποτέ τον σκοπό – την τελειότητα δηλαδή ή τελειοποίηση όλων των σημείων, ρώτησα τον εαυτό μου: “Απ’ όλα τα μελαγχολικά θέματα ποιο είναι σύμφωνα με τη γενική αντίληψη της ανθρωπότητας, το πιο μελαγχολικό;”. Ο θάνατος ήταν η πρόδηλη απάντηση. “Και πότε”, είπα, “είναι αυτό το πιο μελαγχολικό απ’ τα θέματα, πιο ποιητικό;”. Απ’ όσα ως τώρα αρκετά εξέθεσα, η απάντηση είναι κι εδώ καθαρή. “Όταν συνδέεται πολύ στενά με την Ομορφιά: ο θάνατος, λοιπόν, μιας ωραίας γυναίκας είναι αναμφισβήτητα το ποιητικότερο θέμα στον κόσμο και, το ίδιο, είναι έξω από κάθε αμφιβολία πως τα λόγια που καλύτερα αρμόζουν σ’ ένα τέτοιο θέμα, είναι τα γλυκόλογα ενός ορφανεμένου εραστή”».
Πράγματι, ο Πόε επέλεξε το θέμα του θανάτου μιας όμορφης γυναίκας και της απελπισίας του αγαπημένου της. Το ποίημα περιγράφει την επίσκεψη, κάποιο μυστήριου ομιλούντος κορακιού σε έναν παράφορα ερωτευμένο άνδρα, ο οποίος θρηνεί τον χαμό της αγαπημένης του Ελεονόρας (Lenore). Οι αναγνώστες γινόμαστε μάρτυρες της αργής διολίσθησης του άνδρα στην τρέλα: παρατηρεί το κοράκι, το οποίο κάθεται σε μια προτομή της Αθηνάς Παλλάδας, και του μιλά. Το πουλί φαίνεται να υποκινεί περαιτέρω την απελπισία του νέου, με τη συνεχή επανάληψη της φράσης «Ποτέ πια» («Nevermore»).
Οι κραυγές του κορακιού αντηχούν ακόμη και σήμερα στην παγκόσμια λογοτεχνία, καθώς το έργο του Πόε συνεχίζει να εμπνέει και να επηρεάζει πολλούς συγγραφείς και ποιητές (και όχι μόνο). Ο Σαρλ Μπωντλαίρ, ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ και ο Μορίς Μορέλ είναι μερικοί μόνο από αυτούς.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
