Στις 24 Φεβρουαρίου 1582, ανακοινώθηκε επίσημα από τον πάπα Γρηγόριο ΙΓ΄ το Γρηγοριανό Ημερολόγιο, το ημερολόγιο που χρησιμοποιείται στις ημέρες μας.
Υπήρχαν δύο λόγοι που ώθησαν στην καθιέρωσή του.
Πρώτον, το Ιουλιανό Ημερολόγιο είχε υποθέσει λανθασμένα ότι το μέσο ηλιακό έτος είναι ακριβώς 365,25 ημέρες, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται ο αριθμός των δίσεκτων ετών και να υπάρχει μια μετατόπιση του ημερολογίου σε σχέση με τις ισημερίες. Οι υπερβολικές δίσεκτες ημέρες είχαν προκαλέσει τέτοια μετατόπιση, ώστε η εαρινή ισημερία να εμφανίζεται πολύ πριν από την ονομαστική ημερομηνία της 21ης Μαρτίου, μιας σημαντικής ημερομηνίας για το χριστιανικό ημερολόγιο. Δεύτερον, αστρονομικά, τα νέα φεγγάρια εμφανίζονταν τέσσερις ημέρες πριν από τις υπολογισμένες ημερομηνίες.
Και οι δύο παράγοντες δυσχέραιναν τον υπολογισμό της ημέρας του Πάσχα. Επομένως, ήταν αναγκαίο να δημιουργηθεί ένα πιο ακριβές ημερολόγιο, το οποίο θα εξασφάλιζε ότι η εαρινή ισημερία θα βρισκόταν κοντά στις 21 Μαρτίου, όπου δηλαδή βρισκόταν και κατά τη Σύνοδο της Νίκαιας, το 325 μ.Χ., και ταυτοχρόνως ότι η 14η ημέρα της σελήνης θα αντιστοιχούσε με την πραγματική πανσέληνο.
Οι εργασίες για την αναπροσαρμογή του ημερολογίου ξεκίνησαν με το Συμβούλιο του Τρέντο, το 1563. Το 1577 εστάλη μια σύνοψη, ένα compendium, σε ειδικούς, συμπεριλαμβανομένων των Giambattista Benedetti και Giuseppe Moleto, οι οποίοι πίστευαν ότι το Πάσχα θα έπρεπε να υπολογιστεί βάσει των αληθινών κινήσεων του Ήλιου και της Σελήνης. Εν τέλει, η πρόταση που εγκρίθηκε ήταν μια τροποποίηση εκείνης που είχε υποβάλει ο Καλαβριανός γιατρός Aloysius Lilius, και περιλάμβανε τη μείωση του αριθμού των δίσεκτων ετών σε τέσσερις αιώνες από 100 σε 97. Το νέο ημερολόγιο ήταν πιο ακριβές και είχε επιτύχει τη λύση των δύο σημαντικών προβλημάτων που παρουσίαζε το Ιουλιανό.
Η ανακοίνωσή του πραγματοποιήθηκε με την παπική βούλα Inter gravissimas στις 24 Φεβρουαρίου 1582. Σύμφωνα με το κείμενο, σκοπός της αλλαγής ήταν να «αποκαταστήσει» και όχι να «μεταρρυθμίσει» το ημερολόγιο, ώστε τα εποχιακά γεγονότα, τα οποία κρίνονται ως κρίσιμα για τον υπολογισμό των ημερομηνιών του Πάσχα, να επανέλθουν στις «κατάλληλες θέσεις» τους και να αποτραπεί η μετακίνησή τους ξανά.
Έναν μήνα αργότερα, ο πάπας, με συνοπτική δήλωση στις 3 Απριλίου 1582, θα παραχωρούσε στον Antoni Lilio το αποκλειστικό δικαίωμα να δημοσιεύει το νέο, πιο ακριβές ημερολόγιο για μια περίοδο δέκα ετών. Η ζήτηση του νέου ημερολογίου, όμως, θα ήταν τόσο μεγάλη, ώστε τελικά θα αναγκαζόταν να άρει το αποκλειστικό δικαίωμα μόλις τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους.
Το Γρηγοριανό Ημερολόγιο, όπως ήταν φυσικό, υιοθετήθηκε αμέσως από τις καθολικές χώρες της Ευρώπης και τις υπερπόντιες κτήσεις τους. Κατά τους επόμενους τρεις αιώνες, τα προτεσταντικά και ορθόδοξα κράτη σταδιακά θα οδηγούνταν και αυτά στην υιοθέτησή του, με την Ελλάδα να την πραγματοποιεί –για πολιτική χρήση– μόλις το 1923, με αποτέλεσμα εκείνη τη χρονιά να «εξαφανιστούν» 13 ημέρες μεταξύ της 16ης και της 28ης Φεβρουαρίου, ώστε να επιτευχθεί η μετάβαση.
Ωστόσο, το Γρηγοριανό Ημερολόγιο έχει υιοθετηθεί και από πολλά μη δυτικά κράτη ήδη από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα – Ιαπωνία (1873), Αίγυπτος (1875), Κορέα (1896). Πλέον, τα κράτη που δεν το χρησιμοποιούν, ούτε για πολιτικούς σκοπούς, είναι μόνο τέσσερα.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
