Ξεχωριστό ενδιαφέρον στην ιστορία της αρχαίας Ρώμης έχει η μελέτη της επέκτασής της στις περιοχές εκτός της ιταλικής χερσονήσου. Μέσα σε περίπου 120 χρόνια, οι Ρωμαίοι κατάφεραν να αναδειχθούν από τη μεγαλύτερη δύναμη της Ιταλίας σε κυρίαρχη δύναμη ολόκληρης της Μεσογείου. Οι ίδιοι οι Ρωμαίοι ισχυρίζονταν πως οι πόλεμοι που διεξήγαν ήταν δίκαιοι, τονίζοντας πως κύρια αιτία για το ξέσπασμά τους ήταν η επιθετική διάθεση των εχθρών τους. Κατά τον 19ο αιώνα, κυριαρχούσε η ιδέα μεταξύ των μελετητών της ρωμαϊκής ιστορίας πως οι Ρωμαίοι επέκτειναν τις κτήσεις τους όχι τόσο εξαιτίας του ενδιαφέροντός τους για νέες κατακτήσεις όσο από την επιθυμία τους να μην έχουν ανοικτά προβλήματα και ενεργές συγκρούσεις με τα γειτονικά τους κράτη. Οπωσδήποτε, όμως, στην επεκτατική πολιτική της Ρώμης κατά τον 3ο και 2 αι. π.Χ. διαδραμάτισε κάποιον ρόλο η επιθυμία των στρατιωτών για λάφυρα και των στρατηγών για δόξα.
Σύμφωνα με την παράδοση, η Καρχηδόνα ιδρύθηκε το 814 π.Χ. από Φοίνικες εμπόρους. Με το πέρασμα των ετών, εξελίχθηκε σε υπολογίσιμη ναυτική δύναμη, κύρια πηγή πλούτου της οποίας ήταν το εμπόριο. Τον 3ο αι. π.Χ. η σφαίρα επιρροής της Καρχηδόνας εκτεινόταν έως και τη Σικελία. Μετά την υποταγή της ιταλικής χερσονήσου, η ακτίνα της επιρροής της Ρώμης γειτνίαζε με εκείνη της Καρχηδόνας. Η σύγκρουση των δύο ισχυρών δυνάμεων της περιοχής δεν φαινόταν αναπόφευκτη, δεδομένων των προηγούμενων καλών σχέσεών τους.
Αφορμή για την πολεμική αναμέτρηση της Ρώμης με την Καρχηδόνα υπήρξε η σύγκρουση των δύο στη Μεσσήνη της βόρειας Σικελίας. Οι Καρχηδόνιοι είχαν μεταβεί στη Μεσσήνη για να αντιμετωπίσουν τον Ιέρωνα των Συρακουσών έπειτα από πρόσκληση των Μαμερτίνων, οι οποίοι κατείχαν την πόλη. Κάποιοι από τους Μαμερτίνους, όμως, δεν επιθυμούσαν να λάβουν την υποστήριξη της Καρχηδόνας και απευθύνθηκαν στη Ρώμη.
Στη Ρώμη υπήρχε έντονη ανησυχία για την έναρξη ενός πολέμου με την Καρχηδόνα. Παρότι ακούστηκαν και φωνές, οι οποίες τόνιζαν πως μια αναμέτρηση με την ισχυρή πόλη της βόρειας Αφρικής δεν ήταν αναγκαίο να πραγματοποιηθεί με αφορμή τη Μεσσήνη, επικράτησε η φιλοπόλεμη άποψη. Ορισμένοι έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου για τη Ρώμη υποστηρίζοντας πως, αν η Καρχηδόνα αποκτούσε τον έλεγχο της Σικελίας, επόμενος στόχος της θα ήταν η Ιταλία. Επρόκειτο στην ουσία για έναν προληπτικό πόλεμο, στόχος του οποίου ήταν να υποταχθεί ο αντίπαλος προτού καν εκδηλώσει τις επεκτατικές του τάσεις.
Το 264 π.Χ. η Ρώμη απέστειλε εκστρατευτικό σώμα στη Μεσσήνη, πραγματοποιώντας τον πρώτο υπερπόντιο πόλεμό της. Σύντομα κυριάρχησαν στην ανατολική Σικελία, έχοντας με το μέρος τους τον Ιέρωνα των Συρακουσών, ο οποίος αρχικά είχε ταχθεί στο πλευρό των Καρχηδονίων. Το 257 π.Χ. οι Ρωμαίοι έφεραν τον πόλεμο στο πεδίο ισχύος των αντιπάλων τους. Δημιούργησαν ισχυρό στόλο με σκοπό να εισβάλουν στη βόρεια Αφρική και να υποτάξουν τους αντιπάλους τους. Κατάφεραν να φέρουν στα μέτρα τους τις αναμετρήσεις στη θάλασσα προσθέτοντας έναν μηχανισμό (corvus) στα πλοία τους, ο οποίος τους επέτρεπε να επιβιβάζονται στα εχθρικά πλοία και να τα καταλαμβάνουν.
Παρότι η τύχη δεν τους ευνόησε, οι Ρωμαίοι κατασκεύασαν ουκ ολίγες φορές νέο στόλο επιδεικνύοντας πρωτοφανή επιμονή και προσήλωση στον στόχο τους να υποτάξουν την Καρχηδόνα. Το 242 π.Χ. επανήλθαν στη θάλασσα με νέο στόλο διακοσίων πλοίων. Οι Καρχηδόνιοι, εξαντλημένοι από την εικοσαετή σύγκρουση, παρέταξαν έναν στόλο εκατόν εβδομήντα πλοίων, τα οποία ήταν υποστελεχωμένα με ανεκπαίδευτο προσωπικό. Η νίκη των Ρωμαίων στις 10 Μαρτίου 241 π.Χ. ήταν συντριπτική. Οι Καρχηδόνιοι έστειλαν αντιπροσωπεία στη Ρώμη για την υπογραφή ειρήνης. Σύμφωνα με τους όρους της ειρήνης, οι Καρχηδόνιοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Σικελία και να καταβάλουν υψηλή αποζημίωση στη Ρώμη. Ο Α΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος έληξε, όχι όμως και η σύγκρουση των δύο ισχυρών δυνάμεων της Κεντρικής και της Δυτικής Μεσογείου.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
