Το 44 π.Χ., στον εορτασμό των Λουπερκάλια, ο Ιούλιος Καίσαρας, καθισμένος σε μια επιχρυσωμένη καρέκλα, αρνήθηκε δημόσια το διάδημα της βασιλείας που του πρόσφερε ο Αντώνιος. Παρ’ όλα αυτά, ο ίδιος ασκούσε ήδη την εξουσία ως δικτάτορας: έναν χρόνο πριν, ύστερα από την επικράτησή του στον εμφύλιο πόλεμο, είχε επιλέξει να είναι ισόβιος δικτάτορας και πρόξενος για δέκα χρόνια. Ως εκ τούτου, η συγκεκριμένη χειρονομία θεωρήθηκε από μια μεγάλη μερίδα Ρωμαίων υποκριτική.
Λίγες ημέρες αργότερα, ένα ακόμη περιστατικό θα επιβεβαίωνε την άποψη ότι ο Καίσαρας είχε φιλοδοξία να στεφθεί βασιλιάς (rex), παρά την άρνησή του να δεχτεί το στέμμα που του πρόσφερε ο Αντώνιος. Όταν διαπιστώθηκε ότι είχαν τοποθετηθεί βασιλικά διαδήματα στα αγάλματά του, αφαιρέθηκαν από τους tribuni plebis, τους αξιωματούχους του λαού, με αποτέλεσμα ένας από τους δράστες να οδηγηθεί σε δίκη. Με τις κατηγορίες ότι πρόσβαλαν την αξιοπρέπειά του, ο Καίσαρας τους απέλυσε, παρότι, κατά τον Αππιανό, το αξίωμα των tribuni plebis ήταν ιερό και απαράβατο σύμφωνα με τον νόμο. Συνεπώς, η απόλυσή τους παραβίασε αυτό το έως τότε αποδεκτό πλαίσιο, ενώ παράλληλα κατέδειξε στους συντηρητικούς στη Γερουσία ότι ο Καίσαρας απειλούσε τα δικά τους παραδοσιακά δικαιώματα και προνόμια.
Η συμμετοχή του Μάρκου Βρούτου στη συνωμοσία κατά του Καίσαρα υπήρξε καθοριστική. Ο ίδιος είχε διοριστεί αστικός νομάρχης για το έτος εκείνο, έχοντας κερδίσει χάρη για τη ζωή του από τον Καίσαρα στον εμφύλιο πόλεμο. Για αρκετούς, επειδή θεωρούνταν απόγονος του Βρούτου ο οποίος, κατά τον Λίβιο, είχε εκδιώξει τον τελευταίο βασιλιά της Ρώμης και είχε εγκαθιδρύσει τη Δημοκρατία μισόν αιώνα νωρίτερα, αναμενόταν ότι θα την έσωζε ακόμη μία φορά. Στην πραγματικότητα, όμως, οι λόγοι που τον παρακίνησαν να συμμετάσχει φαίνεται να ήταν περισσότερο προσωπικοί καθώς, σύμφωνα με τον Σουητώνιο, η μητέρα του Σερβιλία ήταν ερωμένη του Καίσαρα, ενώ υπήρχε η υποψία ότι και η κόρη της, Ιουνία Τέρτια, ετεροθαλής αδερφή του Βρούτου και σύζυγος του Γάιου Κάσιου Λογγίνου, είχε αποπλανηθεί από τον Καίσαρα. Ταυτόχρονα, θείος του ήταν ο Κάτων ο νεότερος, ηγέτης των Αρίστων (Optimates), των συντηρητικών πατρικίων που υποστήριζαν τις παραδόσεις της Δημοκρατίας.
Σε κάθε περίπτωση, η δολοφονία έπρεπε να γίνει άμεσα, καθώς ο Καίσαρας επρόκειτο να φύγει από τη Ρώμη για να εκδικηθεί τον θάνατο του Κράσσου από τους Πάρθους. Η εκστρατεία αυτή όχι μόνο θα τον απομάκρυνε από τη Ρώμη και τους συνωμότες, αλλά το πιο πιθανό ήταν να επιστρέψει ακόμα πιο ισχυρός.
Ο ίδιος είχε ορισμένες υποψίες και αντιλαμβανόταν κάποια δυσοίωνα στοιχεία. Ο Πλούταρχος, για παράδειγμα, αναφέρει ότι το βράδυ πριν από τη δολοφονία του, κατά το δείπνο του με τον Λέπιδο, όταν η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από το ποιο θα ήταν το καλύτερο είδος θανάτου για έναν άντρα, ο Καίσαρας απάντησε πως Θα ήταν ο ξαφνικός και απροσδόκητος θάνατος. Αργότερα το ίδιο βράδυ, λέγεται πως η σύζυγός του, Καλπουρνία, ονειρεύτηκε το σώμα του να καλύπτεται με αίμα και προσπάθησε να τον εμποδίσει να φύγει από το σπίτι. Τελικά ο Καίσαρας επέλεξε να παρευρεθεί στη συνεδρίαση της Γερουσίας στις 15 Μαρτίου, καθώς διαφορετικά θα απογοήτευε όσους ήταν ήδη εκεί και τον περίμεναν, και θα έδειχνε περαιτέρω ασέβεια.
Καθώς πήρε τη θέση του, οι συνωμότες συγκεντρώθηκαν γύρω του με πρόσχημα την υποβολή ενός αιτήματος. Αυτή ήταν η ευκαιρία τους. Ξεκίνησαν να τον μαχαιρώνουν μέχρι που έπεσε στο έδαφος. Μολονότι ο Σουητώνιος καταγράφει ότι ο Καίσαρας πέθανε «χωρίς λέξη», άλλοι συγγραφείς έχουν γράψει ότι ο Βρούτος κατηγορήθηκε στα ελληνικά με τις λέξεις: «Και συ, τέκνον;»
Η κατάσταση γρήγορα θα γινόταν έκρυθμη. Ο αριθμός των νεκρών θα πολλαπλασιαζόταν, με τους συνωμότες να καταδικάζονται σε θάνατο σύμφωνα με το νόμο του Πέδιου (ανιψιού του Καίσαρα).
Η Ρώμη δεν θα γνώριζε την ειρήνη για αρκετά χρόνια ύστερα από τη δολοφονία, και τελικά θα άλλαζε οριστικά σελίδα. Η Αυτοκρατορική περίοδος, που οιωνός της είχε υπάρξει η δικτατορία του Καίσαρα, ξεκινούσε με τον Αύγουστο να είναι ο πρώτος που θα ανέβαινε στον θρόνο.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
