Τον 16ο αιώνα, ύστερα από την εμφάνιση του προτεσταντισμού, στη Γαλλία ξέσπασαν θρησκευτικοί εμφύλιοι πόλεμοι. Το 1562 στην Οτ-Μαρν, ο Φρανσουά ντε Γκιζ, ένας πιστός καθολικός, διέταξε τα στρατεύματά του να επιτεθούν στους προτεστάντες οι οποίοι, σε αντίθεση με το Διάταγμα του Ιανουαρίου που τους έδινε την ελευθερία να κάνουν λατρευτικές τελετές έξω από τις πόλεις, ασκούσαν κανονικά τη θρησκεία τους στην πόλη. Οι επιθέσεις αυτές, όμως, θα είχαν επιπτώσεις σε ολόκληρο το βασίλειο. Από την πλευρά τους, οι προτεστάντες θα προσπαθούσαν να αποκτήσουν τον έλεγχο των μεγάλων γαλλικών πόλεων, με αποτέλεσμα η κατάσταση να παραμείνει τεταμένη ανάμεσα στις δύο πλευρές για έναν περίπου χρόνο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Λυών: οι προτεστάντες κατέλαβαν το δημαρχείο κατά τη διάρκεια της νύχτας της 29ης προς 30ή Απριλίου 1562 – μια ενέργεια η οποία και έμεινε γνωστή ως η λεηλασία της Λυών. Την περίοδο εκείνη, καταστράφηκαν καθολικοί ναοί καθώς και το Αββαείο του Ενέ, ενώ το κάστρο Πιερ-Σιζ, το οποίο ανήκε στον αρχιεπίσκοπο, κατασχέθηκε στις 7 Μαΐου 1562. Μόλις τον Μάρτιο του 1563, το Διάταγμα του Αμπουάζ θα κατόρθωνε να αποκαταστήσει την εύθραυστη ειρήνη στο βασίλειο της Γαλλίας – όχι όμως μακροπρόθεσμα.
Το 1567, η προτεσταντική πλευρά θα προχωρούσε σε νέες επιθετικές κινήσεις. Στις 28 Σεπτεμβρίου 1567, ο πρίγκιπας Λουδοβίκος ντε Κοντέ επιχείρησε να απαγάγει τον βασιλιά της Γαλλίας Κάρολο Θ΄ και τη βασιλική οικογένεια χωρίς όμως επιτυχία. Παράλληλα υπήρξαν προσπάθειες να καταληφθούν πόλεις όπου οι προτεστάντες ασκούσαν μεγάλη επιρροή. Ο δεύτερος θρησκευτικός πόλεμος της Γαλλίας ήταν γεγονός. Η κατάσταση θα παρέμενε έκρυθμη μέχρι τις 23 Μαρτίου 1568, οπότε και υπογράφτηκε η Συνθήκη του Λονζιμό. Με τη συγκεκριμένη Συνθήκη επιβεβαιώθηκαν οι ρήτρες που ορίζονταν στο Διάταγμα του Αμπουάζ.
Ωστόσο, ούτε και η ειρήνη του Λονζιμό δεν θα είχε ουσιαστική επιτυχία αφού παρέμεινε σε ισχύ μόνο πέντε μήνες. Οι καθολικοί θα αποφαίνονταν για άλλη μια φορά στο δικαστήριο. Ο καρδινάλιος Σαρλ ντε Λορέν ήταν επικεφαλής του βασιλικού συμβουλίου, καθώς ο Μισέλ ντε λ’Οπιτάλ είχε αποσυρθεί ύστερα από τις κατηγορίες της βασίλισσας για υποτίμηση του κινδύνου των Ουγενότων – των μελών της προτεσταντικής εκκλησίας στη Γαλλία της εποχής εκείνης. Στις επαρχίες, οι καθολικοί δημιούργησαν ενώσεις αυτοάμυνας. Στην Τουλούζη, ο εκπρόσωπος του βασιλιά, που είχε φέρει το διάταγμα της ειρήνης στο κοινοβούλιο, σκοτώθηκε. Παράλληλα, στις πόλεις από τις οποίες είχαν διαφύγει οι προτεστάντες, τα βασιλικά στρατεύματα δεν μπορούσαν να εισέλθουν.
Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση, η βασιλική εξουσία θα αποφάσιζε να βάλει τέλος στη θρησκευτική ανοχή. Οι αποφάσεις του Σεν Μορ, τον Σεπτέμβριο του 1568, ανακαλούσαν επίσημα το διάταγμα του Λονζιμό και αποκαλούσαν τους Ουγενότους, «εγκληματίες και ταραχοποιούς της δημόσιας ειρήνης και ησυχίας». Στο Παρίσι, μάλιστα οργανώθηκε μια θεαματική πομπή με στόχο να αποδείξει ότι ο Κάρολος Θ ́ τασσόταν υπέρ του Καθολικισμού.
Η παύση της ειρήνης του Λονζιμό και το ξέσπασμα για ακόμη μία φορά θρησκευτικού εμφυλίου πολέμου στη Γαλλία θα επηρέαζε και τις διεθνείς εξελίξεις – ιδίως την εξέγερση των υπηκόων του Φιλίππου Β΄ στην Ολλανδία, των οποίων η ιδιαίτερα έντονη καταστολή προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση στο γαλλικό βασίλειο. Κάθε πλευρά θα λάμβανε ξένη βοήθεια: οι καθολικοί από τον Φίλιππο Β’ της Ισπανίας, τον πάπα Πίο Ε’ και τον δούκα της Τοσκάνης, και οι προτεστάντες από τον Γουλιέλμο του Νασάου, πρίγκιπα της Οράγγης, με τον οποίο ο Λουδοβίκος ντε Κοντέ και ο Γκασπάρ ντε Κολινύ είχαν υπογράψει συμμαχία, και την Ελισάβετ Α’ της Αγγλίας.
Ο Λουδοβίκος ντε Κοντέ και ο Γκασπάρ ντε Κολινύ υποχώρησαν στη Βουργουνδία, νιώθοντας ότι υπό τις διαμορφούμενες συνθήκες απειλούνται. Διέφυγαν από απόπειρα αιχμαλωσίας και έφτασαν στο προπύργιο των Ουγενότων της Λα Ροσέλ τον Σεπτέμβριο του 1568, όπου και συναντήθηκαν με την Ιωάννα ντ’ Αλμπρέ και τον γιο της Ερρίκο της Ναβάρρας, μετέπειτα βασιλιά της Γαλλίας (Ερρίκος Δ’). Και επίσημα η προσπάθεια ειρήνευσης με την υπογραφή της Συνθήκης του Λονζιμό είχε αποτύχει. Ξεκινούσε ο τρίτος θρησκευτικός πόλεμος στη Γαλλία.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
