Μετά την έναρξη της Επανάστασης τον Μάρτιο του 1821, ξεκίνησαν οι πρώτες διαβουλεύσεις μεταξύ των εξεγερθέντων για τη συγκρότηση πολιτικών σωμάτων σε τοπικό επίπεδο. Η Μεσσηνιακή Γερουσία, το Αχαϊκό Διευθυντήριο, η Πελοποννησιακή Γερουσία, ο Άρειος Πάγος της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος και ο Οργανισμός της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος υπήρξαν οι πρώτοι καρποί των προσπαθειών των επαναστατημένων Ελλήνων να συγκροτήσουν ενιαία κέντρα διεύθυνσης του Αγώνα. Με τις προκηρύξεις τους προς τους ηγεμόνες των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, οι οργανισμοί αυτοί επιχείρησαν να εκθέσουν διεθνώς τις επιδιώξεις τους, την αποτίναξη «του ανυπόφορου ζυγού της οθωμανικής τυραννίας».
Στις 20 Δεκεμβρίου 1821 συνήλθε στην Πιάδα, κοντά στην αρχαία Επίδαυρο, η Α΄ Εθνική Συνέλευσις. Ο συμβολισμός ήταν σαφής. Το αρχαίο θέατρο, ο χώρος στον οποίο οι αρχαίοι Έλληνες βίωναν τη συλλογικότητα της δραματουργίας, οι σύγχρονοι Έλληνες έθεταν τα θεμέλια μιας σύγχρονης δημοκρατίας. Στη Συνέλευση συμμετείχαν εξήντα «παραστάτες» από τις επαναστατημένες περιοχές του ελληνισμού: δέκα από την Πελοπόννησο, είκοσι επτά από την Ανατολική Στερεά, οχτώ από τη Δυτική, δεκατρείς από την Ύδρα, τις Σπέτσες και τα Ψαρά, ένας από την Κάσο και ένας ήταν αλβανόφωνος σύμμαχος.
Καθήκοντα του προέδρου της Συνέλευσης ανέλαβε ο τριαντάχρονος Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο οποίος από κοινού με τον εξίσου νέο Θεόδωρο Νέγρη και τον Ιταλό φιλέλληνα Βικέντιο Γκαλίνα επωμίσθηκαν το βάρος της σύνταξης του σχεδίου Συντάγματος. Την 1η Ιανουαρίου 1822 η ολομέλεια της Α΄ Εθνοσυνέλευσης ψήφισε το πρώτο επαναστατικό Σύνταγμα. Βάσει αυτού, για τη διοίκηση των επαναστατημένων Ελλήνων συγκροτήθηκαν δύο σώματα, το Εκτελεστικό και το Βουλευτικό. Η θητεία των μελών αυτών των οργάνων ορίστηκε να διαρκεί για έναν χρόνο.
Έναν περίπου χρόνο αργότερα, στα τέλη Μαρτίου 1823, συνήλθε η Β΄ Εθνική Συνέλευση στο Άστρος της Κυνουρίας. Οι εργασίες της Συνέλευσης σημαδεύτηκαν από τη διαμάχη μεταξύ των πολιτικών και των στρατιωτικών, η οποία οδήγησε εν πολλοίς στον πρώτο εμφύλιο κατά τη διάρκεια της Επανάστασης.
Τον Απρίλιο του 1826 συνήλθε η Γ΄ Εθνική Συνέλευσις και πάλι στην Πιάδα. Η Συνέλευση, όμως, διέκοψε τις εργασίες της εξαιτίας της άσχημης τροπής που είχαν πάρει τα πολεμικά γεγονότα μετά την άλωση του Μεσολογγίου από τις δυνάμεις του Ιμπραήμ και του Κιουταχή. Οι εργασίες της Συνέλευσης συνεχίστηκαν σχεδόν έναν χρόνο αργότερα, τον Μάρτιο του 1827, στην Τροιζήνα.
Οι περίπου διακόσιοι πληρεξούσιοι της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης ψήφισαν συνολικά 24 Ψηφίσματα. Ξεχωρίζει το Ψήφισμα ΣΤ΄ της 3ης Απριλίου, σύμφωνα με το οποίο «o κόμης Ιωάννης Καποδίστριας εκλέγεται παρά της Συνελεύσεως ταύτης εν ονόματι του ελληνικού έθνους Κυβερνήτης της Ελλάδος και εμπιστεύεται την νομοτελεστικήν αυτής δύναμιν». Τη διακυβέρνηση των Ελλήνων μέχρι την άφιξη του Κερκυραίου πολιτικού στην Ελλάδα ανέλαβε μια τριμελής Αντικυβερνητική Επιτροπή, «συγκειμένη από τους κυρίως Γ. Μαυρομιχάλην, Ιω. Νάκον και Ιω. Μαρκήν Μιλαήτην».
Η εκλογή του Ιωάννη Καποδίστρια στη θέση του κυβερνήτη της Ελλάδας δεν ήταν ένα γεγονός που συντάραξε την κοινή γνώμη. Ο Καποδίστριας είχε διατελέσει επί σειρά ετών υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας και ήταν, μαζί με τον Αδαμάντιο Κοραή, ο πιο προβεβλημένος Έλληνας εκείνης της εποχής. Πριν το ξέσπασμα της Επανάστασης είχε επιδείξει απαράμιλλο ζήλο για την βελτίωση του μορφωτικού επιπέδου των ομοεθνών του. Μετά την έναρξη των επαναστατικών γεγονότων είχε φροντίσει να μην καταδικαστεί σύσσωμος ο Αγώνας, παρά μόνος το κίνημα του Αλέξανδρου Υψηλάντη στη Μολδοβλαχία. Έχοντας παραιτηθεί από το αξίωμά του, διέμενε από το 1822 στην Ελβετία και συνέδραμε στην ανάπτυξη του φιλελληνικού κινήματος στην Ευρώπη.
Διαρκούσης της Επανάστασης, δεν ήταν λίγοι εκείνοι οι οποίοι προσέβλεπαν σε εκείνον, προκειμένου να αναλάβει την πολιτική ηγεσία των Ελλήνων. Τον Ιανουάριο του 1824, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης ως Πρόεδρος του Εκτελεστικού είχε αποταθεί στον Κερκυραίο πολιτικό ζητώντας του να έρθει στην Ελλάδα: «Οι καλοί πατριώται έχουν ήδη προσηλωμένην όλην την προσοχήν των εις υποκείμενόν Σου, και άπαντες Σε περιμένουν να συντελέσης εις την κοινήν σωτηρίαν».
Η Γ΄ Εθνική Συνέλευσις έληξε με την ψήφιση του Πολιτικού Συντάγματος της Ελλάδος, του τρίτου κατά σειρά Συντάγματος και περισσότερο δημοκρατικού και φιλελεύθερου. Ο Ιωάννης Καποδίστριας αποδέχτηκε την εκλογή του και έφτασε στην Ελλάδα στις αρχές του 1828. Η Επανάσταση είχε εισέλθει αισίως στην τελευταία της περίοδο.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
