Οι πρώτες τουφεκιές της Επανάστασης έπεσαν στον δρόμο που οδηγούσε από την Πάτρα στην Τριπολιτσά. Μέσα σε έναν μήνα, οι συγκρούσεις γενικεύτηκαν σε όλη την Πελοπόννησο, αποδεικνύοντας πως οι «μωρολογίες» του Γρηγορίου Δικαίου έπιασαν τελικά τόπο στις ψυχές των υπόδουλων Ελλήνων. «Εβγάλαμεν αμέσως τα ασιατικά εκείνα ενδύματα πολυτελείας, αντεριά, γούνας, καλπάκια και εβάλαμεν τα τζαρούχια και την τραγόκαπαν», έγραψε ο προύχοντας από τα Λαγκάδια Γορτυνίας Κανέλλος Δεληγιάννης επιθυμώντας να δείξει τη μετάβαση στην εποχή του Αγώνα για την Ανεξαρτησία. Το παράδειγμά του ακολούθησαν και πολλές από τις κεφαλές της εξουσίας στην Πελοπόννησο, όπως ο Πέτρος Μαυρομιχάλης, ο οποίος αφαίρεσε τον τίτλο του μπέη της Μάνης από το όνομά του.
Μετά την απελευθέρωση της Καλαμάτας, στις 23 Μαρτίου 1821, ο αδερφός του Πέτρου Μαυρομιχάλη, Κυριακούλης, τέθηκε επικεφαλής ενός σώματος Μανιατών και κατευθύνθηκε προς τα Βαρδουνοχώρια, περιοχή όπου διέμεναν πολλοί μουσουλμάνοι, οι οποίοι, μόλις πληροφορήθηκαν την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης, κατέφυγαν στην Τριπολιτσά φοβούμενοι για τις ζωές τους. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης κινήθηκε βόρεια προς τη Γορτυνία, όπου συναντήθηκε με τους Δεληγιανναίους, ισχυρούς προύχοντες της περιοχής.
Εκεί ο Γέρος του Μοριά ανέλαβε την ηγεσία των σωμάτων της περιοχής, έπειτα από πρόταση του Κανέλλου Δεληγιάννη, ο οποίος, παρά τις αρκετές διαφωνίες του με τον Κολοκοτρώνη, αναγνώρισε την μεγάλη πολεμική πείρα του. Μέσα στον Απρίλιο, ο Κολοκοτρώνης έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιό του για την πολιορκία του διοικητικού κέντρου της Πελοποννήσου, της Τριπολιτσάς. Σταδιακά, ελληνικά στρατιωτικά σώματα άρχισαν να στρατοπεδεύουν σε κοντινή απόσταση από την πόλη, αποκλείοντας τις βασικές διόδους εξόδου από αυτή.
Με την πάροδο του χρόνου, άρχισε να γίνεται εμφανής η επιτυχία του σχεδίου του Κολοκοτρώνη, καθώς αρκετές χιλιάδες μουσουλμάνων συγκεντρώθηκαν στην Τριπολιτσά και στις άλλες μεγάλες πόλεις-φρούρια της Πελοποννήσου. Η κατάληψη του διοικητικού κέντρου της Πελοποννήσου από τους Έλληνες είχε μεγάλη συμβολική αλλά και στρατιωτική αξία. Επιθυμώντας να αποτρέψει αυτό το ενδεχόμενο, ο Χουρσίτ πασάς έστειλε από τα Ιωάννινα, όπου συμμετείχε στις επιχειρήσεις για την κατάπνιξη της εξέγερσης του Αλή πασά, βοήθεια σε άνδρες και πολεμοφόδια. Με επικεφαλής τον Μουσταφάμπεη, 3.500 περίπου Οθωμανοί στρατιώτες εισήλθαν στην Πελοπόννησο, διέλυσαν τις πολιορκίες του Ακροκορίνθου και του Ναυπλίου και στις 6 Μαΐου πέρασαν τις πύλες της Τριπολιτσάς προκειμένου να συνδράμουν στην άμυνά της.
Η άφιξη των ανδρών του Μουσταφάμπεη πρόσφερε σημαντική βοήθεια στους σχεδόν στοιβαγμένους εντός των τειχών της Τριπολιτσάς Οθωμανούς. Λίγες ημέρες αργότερα, ο Μουσταφάμπεης επιχείρησε να αιφνιδιάσει τους Έλληνες πολιορκητές της πόλης πραγματοποιώντας επίθεση σε ένα από τα στρατόπεδά τους, στο Βαλτέτσι. Εκδηλώνοντας παραπλανητικούς ελιγμούς σε διάφορα σημεία όπου είχαν στρατοπεδεύσει οι Έλληνες, ο Μουσταφάμπεης επικέντρωσε την επίθεσή του στις 12 Μαΐου στο Βαλτέτσι, το οποίο φύλασσαν ο Κυριακούλης και ο Ηλίας Μαυρομιχάλης με τους Μανιάτες τους και ο Μητροπέτροβας με τους Μεσσήνιους αγωνιστές του. Στην επίθεση συμμετείχαν και Τουρκοβαρδουνιώτες, οι οποίοι είχαν πάντοτε ανταγωνιστικές σχέσεις με τους Μανιάτες.
Μέχρι το μεσημέρι οι άνδρες του Μουσταφάμπεη κατάφεραν να περικυκλώσουν εντός του Βαλτετσίου τους Έλληνες αγωνιστές. Λίγο αργότερα, όμως, όταν ο Κολοκοτρώνης και οι άλλοι οπλαρχηγοί, όπως ο Πλαπούτας, ο Παπατσώνης, ο Κεφάλας και ο Γιατράκος, προσέτρεξαν σε βοήθεια, η κατάσταση άλλαξε εις βάρος των Οθωμανών. Οι Έλληνες σχημάτισαν δεύτερο κλοιό γύρω από εκείνον των ανδρών του Μουσταφάμπεη, οι οποίοι βρέθηκαν μεταξύ δύο πυρών. Όταν έπεσε η νύχτα, οι στρατιώτες του Μουσταφάμπεη έδειχναν σημάδια κοπώσεως, ενώ οι ελληνικές δυνάμεις συνεχώς ενισχύονταν από τις γύρω περιοχές.
Τα ξημερώματα της 13ης Μαΐου, οι μπαϊρακτάρηδες των Οθωμανών έδωσαν το σύνθημα της υποχώρησης στην πόλη. Στη διάρκεια της υποχώρησής τους, οι Οθωμανοί δέχτηκαν την επίθεση των ανδρών του Νικηταρά. Μέσα στον πανικό τους οι άνδρες του Μουσταφάμπεη εγκατέλειψαν τον πολύτιμο οπλισμό τους. Η καταδίωξη, όμως, δεν συνεχίστηκε έως τα τείχη της πόλης υπό τον φόβο εκδήλωσης επίθεσης από το οθωμανικό ιππικό.
Η μάχη στο Βαλτέτσι υπήρξε η πρώτη μεγάλη νίκη των ελληνικών όπλων στην Πελοπόννησο. Εξύψωσε το ηθικό των Ελλήνων και απέδειξε πόσο δύσκολο εγχείρημα ήταν να σπάσει ο κλοιός των πολιορκητών έξω από την Τριπολιτσά. Επιπλέον, ενισχύθηκε ο οπλισμός των Ελλήνων με τα όπλα που εγκατέλειψαν οι Οθωμανοί στο πεδίο της μάχης.
Eπιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
