Τη 10η Μαΐου 1940 ένα γεγονός έμελλε να αλλάξει τόσο τη βρετανική όσο και την παγκόσμια Ιστορία: εν μέσω της γερμανικής εισβολής στη Γαλλία, αναλαμβάνει πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας ο Ουίνστον Τσώρτσιλ.
Έχοντας ήδη υπηρετήσει σε διάφορες κυβερνητικές θέσεις, ο Τσώρτσιλ ήταν σαφέστατα ένας έμπειρος πολιτικός. Η διαδρομή του, όμως, δεν ήταν χωρίς εμπόδια. Μετά την καταστροφική Εκστρατεία της Καλλίπολης κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Τσώρτσιλ ως πρώτος λόρδος του Ναυαρχείου, θεωρήθηκε προσωπικά υπεύθυνος για την ήττα των συμμαχικών στρατευμάτων και υπέστη σοβαρό πολιτικό πλήγμα: υποβιβάστηκε σε Καγκελάριο του Δουκάτου του Ναυαρχείου ή αλλιώς σε υπουργό Εισοδήματος. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον αποδοκίμασαν αμέσως, και πολλοί από τους μέχρι τότε συμμάχους του αποστασιοποιήθηκαν από εκείνον. Μάλιστα, έφτασε σε σημείο να χάσει την έδρα του στο Κοινοβούλιο στις εκλογές του 1922. Η ήττα αυτή οφειλόταν εν μέρει στη δυσαρέσκεια των πολιτών για τον ρόλο του στην καταστροφική έκβαση της εκστρατείας της Καλλίπολης και τη σύνδεσή του με την κυβέρνηση συνασπισμού υπό την ηγεσία των Συντηρητικών εκείνη την εποχή. Οι πολιτικές απόψεις του και οι αμφιλεγόμενες θέσεις του σε θέματα όπως το ελεύθερο εμπόριο έναντι του προστατευτισμού και η αντίθεσή του στην ινδική αυτοδιοίκηση συνέβαλαν επίσης σε περιστασιακές εκλογικές ήττες μέσα στα επόμενα χρόνια. Παρά τις αποτυχίες αυτές, ο Τσώρτσιλ παρέμεινε ανθεκτικός, επιστρέφοντας συχνά στο Κοινοβούλιο μετά από σύντομες απουσίες, και συνέχισε να συμβάλλει στη δημόσια ζωή μέσω των συγγραμμάτων και των ομιλιών του.
Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου και όσο η Γερμανία εξοπλιζόταν με ραγδαίους ρυθμούς, κατά παράβαση της Συνθήκης των Βερσαλλιών, ενώ οι νικήτριες δυνάμεις συνέχιζαν να αφοπλίζονται, ο Τσώρτσιλ έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου, χωρίς όμως να εισακούγονται οι προειδοποιήσεις του. Μεγάλη ανησυχία για τον έμπειρο πολιτικό ήταν η ανάπτυξη της γερμανικής αεροπορίας, της Λουφτβάφε, ειδικά τη στιγμή που η Μεγάλη Βρετανία δεν διέθετε αεράμυνα η οποία θα μπορούσε να απωθήσει γερμανικές επιθέσεις.
Σημείο καμπής στις εξελίξεις αυτές αποτέλεσε η προσάρτηση της Αυστρίας από τη Γερμανία (Anschluss) το 1938. Στο μεταξύ, η κυβέρνηση Τσάμπερλαιν ακολουθούσε μια πολιτική κατευνασμού απέναντι στον Χίτλερ, θεωρώντας ότι μόνο έτσι θα μπορούσε να αποφευχθεί ένας ακόμη ολέθριος παγκόσμιος πόλεμος. Όμως, όταν τον Σεπτέμβριο του 1939 οι γερμανικές δυνάμεις εισέβαλαν στην Τσεχοσλοβακία, ο Τσώρτσιλ και οι υποστηρικτές του κέρδισαν έδαφος. Ο βρετανικός λαός ήθελε τον Τσώρτσιλ στην κυβέρνηση, πράγμα που έγινε. Στις 3 Σεπτεμβρίου 1939, η Μεγάλη Βρετανία κήρυξε τον πόλεμο στη Γερμανία – και ο Τσώρτσιλ διορίστηκε πρώτος λόρδος του Ναυαρχείου.
Στο μεταξύ, η κυβέρνηση Τσάμπερλαιν συνέχιζε να ακολουθεί μια διακριτική πολιτική, χωρίς να αναλαμβάνει τις πρωτοβουλίες που θα ανέκοπταν την πορεία της ναζιστικής Γερμανίας. Τον Απρίλιο του 1940 τα ναζιστικά στρατεύματα εισέβαλαν στη Νορβηγία. Οι αντιδράσεις στη Βρετανία ήταν έντονες, με την κυβέρνηση να χάνει ολοένα και πιο γρήγορα την υποστήριξη του Κοινοβουλίου αλλά και του λαού.
Τις πρώτες πρωινές ώρες της 10ης Μαΐου, οι Γερμανοί εισβάλουν στο Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και την Ολλανδία, προετοιμάζοντας το έδαφος για την επίθεσή τους κατά της Γαλλίας. Το Κόμμα των Εργατικών αρνήθηκε να συνασπιστεί με τους Συντηρητικούς του Τσάμπερλαιν και να υπηρετήσει υπό την ηγεσία του, δεν απέρριπτε όμως τη συνεργασία με κάποιον άλλον Συντηρητικό. Τα βλέμματα όλων στράφηκαν στον Τσώρτσιλ και στον λόρδο Χάλιφαξ, τότε υπουργό Εξωτερικών. Ο ίδιος ο Χάλιφαξ δήλωσε ότι δεν ήταν σε θέση να κυβερνήσει αποτελεσματικά και έτσι ο δρόμος προς την πρωθυπουργία είχε ανοίξει για τον Τσώρτσιλ. Όταν ο βασιλιάς Γεώργιος ΣΤ΄ τού ανέθεσε την πρωθυπουργία, ο Τσώρτσιλ ένιωσε ότι ολόκληρη η ζωή του αποτελούσε την προετοιμασία για εκείνη τη στιγμή και εκείνη τη δοκιμασία, όπως θα δήλωνε αργότερα.
Λίγες ημέρες αργότερα, στις 13 Μαΐου, ο νέος πρωθυπουργός (ο οποίος ανέλαβε και το υπουργείο Άμυνας) ανήλθε στο βήμα της Βουλής των Κοινοτήτων εν μέσω επευφημιών. Εκείνη την ημέρα, ο Τσώρτσιλ θα εκφωνούσε έναν από τους διασημότερους λόγους του που θα εδραίωνε τη θέση του ως ενός από τους σημαντικότερους πολιτικούς ηγέτες του 20ού αιώνα. Την επομένη, η «Καθημερινή» δημοσίευε τον λόγο του:
«Την εσπέραν της παρελθούσης Παρασκευής έλαβα από την Α.Μ. τον Βασιλέα την εντολήν να σχηματίσω την νέαν κυβέρνησιν. Προφανώς η θέλησις και επιθυμία της Βουλής και του έθνους ήτο ότι η νέα κυβέρνησις πρέπει να έχη όσον το δυνατόν ευρείαν βάσιν ίνα περιλαμβάνη όλα τα κόμματα, τόσον εκείνα τα οποία υπεστήριζον την προηγουμένην κυβέρνησιν, όσον και τα εν τη αντιπολιτεύσει τοιαύτα. Ήδη συνεπλήρωσα το σημαντικώτερον μέρος του έργου αυτού. Το Πολεμικόν Συμβούλιον απετελέσθη από πέντε μέλη, αντιπροσωπεύοντα με τους φιλελευθέρους της αντιπολιτεύσεως την ενότητα του έθνους. Τρεις ηγέται κομμάτων εδέχθησαν να μετάσχουν του Πολεμικού Συμβουλίου. […]
»Πρέπει να ενθυμούμεθα ότι ευρισκόμεθα εις το προκαταρκτικόν στάδιον μιας των μεγαλυτέρων μαχών εν τη ιστορία, ότι ευρισκόμεθα εν δράσει εις πολλά άλλα σημεία –εν Νορβηγία και εν Ολλανδία– και πρέπει να είμεθα έτοιμοι εν τη Μεσογείω, ότι ο αγών ο από αέρος συνεχίζεται και ότι πολλαί προετοιμασίαι πρέπει να γίνουν και εν τη χώρα. […]
»Λέγω εις την Βουλήν, όπως είπον και εις τους υπουργούς, οι οποίοι μετέσχον της Κυβερνήσεως, ότι ουδέν έχω να προσφέρω ειμή εργασίαν μέχρις αίματος, δάκρυα και ιδρώτα. Έχομεν ενώπιόν μας την μάλλον σκληράν δοκιμασίαν. Έχομεν ενώπιόν μας πολλών μηνών αγώνας και δοκιμασίας. Αν ερωτηθώ ποία είναι η πολιτική μας, λέγω ότι είναι να διεξαγάγωμεν τον πόλεμον (επευφημίαι), τον πόλεμον κατά ξηράν, κατά θάλασσαν και εις τον αέρα, τον πόλεμον με όλα τα μέσα τα οποία διαθέτομεν και με όλην την δύναμιν την οποίαν ο Θεός μάς έδωσε, και να διεξαγάγωμεν τον πόλεμον κατά μιας τερατώδους τυραννίας, η οποία υπερέβη τον κατάλογον όλων των σκοτεινών και αξιοθρηνήτων ανθρωπίνων εγκλημάτων (επευφημίαι). Αυτή είναι η πολιτική μας. Αν ερωτηθώ ποίος είναι ο σκοπός μας, δύναμαι να δώσω την απάντησιν με μίαν λέξιν: Είναι η Νίκη (επευφημίαι), η νίκη αντί πάσης θυσίας, η νίκη παρά πάντα κίνδυνον, η νίκη, όσον δήποτε μακρά και σκληρά αν είναι η οδός προς επίτευξίν της, διότι άνευ της νίκης η αγγλική αυτοκρατορία και τα ιδεώδη επί των οποίων αύτη βασίζεται δεν δύνανται να επιζήσουν. Νομίζω ότι έχω το δικαίωμα την στιγμήν αυτήν να ζητήσω την βοήθειαν όλων και λέγω: Εμπρός όλοι με ηνωμένην την δύναμίν μας».
Η βρετανική αντεπίθεση είχε αρχίσει.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
