Ο Ελευθέριος Βενιζέλος δεν έκρυψε τη συγκίνησή του, όταν ο φίλος του και πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Λόιντ Τζορτζ του ανακοίνωσε την απόφαση του Ανωτάτου Πολεμικού Συμβουλίου των συμμάχων του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου να σταλούν ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή της Σμύρνης. Το μεγαλύτερο όνειρο εκατομμυρίων Ελλήνων επιτέλους εκπληρωνόταν. Οι περισσότεροι από τους αντιπροσώπους των συμμαχικών χωρών στο Πολεμικό Συμβούλιο βρίσκονταν σε κάποια αμηχανία από αυτήν την απόφαση. Οι Ιταλοί δυσφορούσαν για την επιδίκαση της Σμύρνης στην Ελλάδα, ενώ και το Foreign Office διαφωνούσε με την πολιτική του Λόιντ Τζόρτζ στο ζήτημα. Παρά ταύτα, επικράτησε η πρόταση του Βρετανού πρωθυπουργού.
Το πρωί της 2ας/15ης Μαΐου 1919 ξεκίνησε η απόβαση των Ελλήνων στρατιωτών στη Σμύρνη. Χιλιάδες Έλληνες Μικρασιάτες με δάκρυα στα μάτια υποδέχτηκαν τους Έλληνες στρατιώτες στο λιμάνι της πόλης. Επικεφαλής τους ήταν ο μητροπολίτης Χρυσόστομος, ένας ιεράρχης με αξιόλογη δράση την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα, όταν διατελούσε μητροπολίτης Δράμας.
Ενώ στη Σμύρνη οι Έλληνες γιόρταζαν την εκπλήρωση των ονείρων τους, στην Κωνσταντινούπολη το κλίμα που επικρατούσε ήταν βαρύ. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία συγκαταλεγόταν ανάμεσα στους ηττημένους του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μεγάλες εκτάσεις της άλλοτε κραταιάς αυτοκρατορίας είχαν διαμοιραστεί ανάμεσα στους νικητές του Μεγάλου Πολέμου, αναζωπυρώνοντας τη φλόγα του τουρκικού εθνικισμού, η οποία είχε καταλαγιάσει για λίγο μετά την καταστροφική ήττα. Η φιλοσυμμαχική οθωμανική κυβέρνηση υπό τον Νταμάντ Φερίντ, γαμπρό του πρώην σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Β΄, όρισε τον Μουσταφά Κεμάλ ως επιθεωρητή των Ανατολικών Επαρχιών του κράτους με σκοπό την εξουδετέρωση των ανταρτικών ομάδων, οι οποίες αντιτίθεντο στον σουλτάνο Μεχμέτ ΣΤ΄ και στους όρους της ανακωχής του Μούδρου. Ωστόσο, αντί να καταστείλει το εθνικιστικό κίνημα, ο Κεμάλ ανέλαβε την αρχηγία του.
Ο Κεμάλ είχε διακριθεί κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου στη μάχη της Καλλίπολης και αργότερα υπηρέτησε στο μέτωπο του Καυκάσου και της Συρίας. Μετά τον πόλεμο βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη τρομερά απογοητευμένος από την εξέλιξη των γεγονότων. Θεωρούσε άκρως ταπεινωτική τη συμπεριφορά των συμμάχων προς τη χώρα του. Μόλις έλαβε την εντολή να επιβάλει την τάξη στην περιοχή του Πόντου, άδραξε την ευκαιρία να συγκεντρώσει ενισχύσεις για την πρόταξη αντίστασης στους όρους των συμμάχων που είχαν επιβληθεί στη χώρα του. Ήδη είχαν σχηματιστεί διάφορες στρατιωτικές ομάδες στην Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία. Έλειπε μόνο η ανάληψη της ηγεσίας από μια προσωπικότητα με κύρος ανάμεσά τους.
Στις 6/19 Μαΐου 1919 ο Κεμάλ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα του Πόντου και ξεκίνησε την οργάνωση του εθνικιστικού του κινήματος. Στη συνέχεια, μετέβη στο Ερζερούμ, όπου συγκέντρωσε παλιούς φίλους του και άρχισε να στρατολογεί αντάρτες. Στο Ερζερούμ και τη Σεβάστεια ο Κεμάλ και οι συνεργάτες του διοργάνωσαν συνέδρια των Τούρκων εθνικιστών, όπου διατύπωσαν υπό τη μορφή εθνικού συμβολαίου το πρόγραμμά τους. Σταδιακά οι κεμαλικοί συγκρότησαν έναν αξιόμαχο στρατό, ο οποίος αποτελείτο και από ατάκτους. Έχοντας ως προτεραιότητα την επίτευξη εθνικής ομοιογένειας στα διεκδικούμενα από τους ίδιους εδάφη, οι κεμαλικοί εφάρμοσαν την γνωστή από τα χρόνια της διακυβέρνησης των Νεοτούρκων στρατηγική της εξόντωσης των χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολής.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
