Ένα από τα πρόσωπα που σημάδεψαν με τη δράση τους τον 19ο αιώνα ήταν ο Ιταλός επαναστάτης Τζουζέπε Γκαριμπάλντι. Γεννήθηκε τον Ιούλιο του 1807 στη Νίκαια της Γαλλίας σε μια οικογένεια Ιταλών, η οποία δραστηριοποιείτο στο θαλάσσιο εμπόριο στην ευρύτερη περιοχή της Λιγυρίας (ιταλική και γαλλική Ριβιέρα). Μεγαλώνοντας σε μια οικογένεια εμπόρων, ο Γκαριμπάλντι αγάπησε τη θάλασσα. Όταν έγινε 21 ετών (1828), εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη, στο Πέρα, όπου έμεινε για τέσσερα χρόνια φοιτώντας σε μια εμπορική σχολή. Παράλληλα, δίδασκε ιταλικά, γαλλικά και μαθηματικά.
Την άνοιξη του 1833, πραγματοποίησε το πρώτο του ταξίδι σε εμπορικό πλοίο. Προορισμός του ήταν το λιμάνι Ταγκανρόγκ στην Αζοφική Θάλασσα, στη Ρωσία. Εκεί γνώρισε τον συντοπίτη του Τζoβάνι Μπατίστα Κούνεο, μέλος της ένωσης Ιταλών εθνικιστών με με την ονομασία «Νέα Ιταλία», ηγέτης της οποίας ήταν ο Τζουζέπε Ματσίνι. Ο Ματσίνι είχε ιδρύσει την οργάνωση μιμούμενος το κίνημα «Νέα Γερμανία», έχοντας ως στόχο την ενοποίηση της Ιταλίας σε δημοκρατική και ρεπουμπλικανική βάση. Μέσα σε διάστημα μερικών ετών, η «Νέα Ιταλία» απέκτησε χιλιάδες μέλη σε διάφορες πόλεις και περιοχές της ιταλικής χερσονήσου και της Ευρώπης γενικότερα, προκαλώντας την μήνιν των συντηρητικών δυνάμεων της Ευρώπης. Ο καγκελάριος της Αυστριακής Αυτοκρατορίας Κλέμενς φον Μέτερνιχ, για παράδειγμα, ανακοίνωσε πως η ιδιότητα μέλους της οργάνωσης επέσυρε την ποινή του θανάτου.
Ο Γκαριμπάλντι συνάντησε τον Ματσίνι τον Νοέμβριο του 1833, ενθουσιάστηκε από τις ιδέες του για μια ενωμένη και δημοκρατική Ιταλία και εντάχθηκε στο κίνημά του. Η εξέγερση του Ματσίνι, όμως, απέτυχε και το δικαστήριο της Γένοβας καταδίκασε τον Γκαριμπάλντι σε θάνατο. Απογοητευμένος από την εξέλιξη των γεγονότων, αλλά όχι από την αγαθότητα του σκοπού του, ο Γκαριμπάλντι ταξίδεψε στη Νότια Αμερική, όπου πέρασε τα επόμενα δεκατέσσερα χρόνια της ζωής του. Στη Νότια Αμερική ενεπλάκη στον αγώνα των κατοίκων της επαρχίας Ρίο Γκράντε ντο Σουλ για ανεξαρτησία από την Αυτοκρατορία της Βραζιλίας και στον εμφύλιο πόλεμο της Ουγουρουάης.
Το 1848 επέστρεψε στην ιταλική χερσόνησο μαζί με εξήντα ακόμη συντρόφους του. Οι προσπάθειές του για τη δημιουργία ενός ιταλικούς κράτους απέβησαν άκαρπες. Το καλοκαίρι του 1849 έφυγε και πάλι από την Ιταλία με προορισμό τον Νέο Κόσμο. Του επετράπη να επιστρέψει στο βασίλειο της Σαρδηνίας-Πεδεμοντίου το 1854. Ο πρωθυπουργός του βασιλείου, κόμης Καβούρ, εκτίμησε την αξία του Γκαριμπάλντι προβλέποντας πως θα φαινόταν χρήσιμος στο μέλλον. Εκείνη την περίοδο, ο άλλοτε ασυμβίβαστος επαναστάτης Γκαριμπάλντι απέρριψε τις ιδέες του Ματσίνι σχετικά με τη συγκρότηση ενός ρεπουμπλικανικού ιταλικού κράτους, υιοθετώντας την άποψη πως η ιταλική ενοποίηση ήταν δυνατόν να επιτευχθεί μόνον με τη συνδρομή του Πεδεμοντίου και της δυναστείας του.
Το 1860 εκμεταλλεύτηκε την ταραχή που προκλήθηκε στο βασίλειο των Δύο Σικελιών και μετέβη στη Σικελία, την οποία κατέκτησε στο όνομα του βασιλιά Βιτόριο Εμανουέλε Β΄ του Πεδεμοντίου. Στη συνέχεια, διέβη το Στενό της Μεσσήνης και προέλασε στη Νότια Ιταλία. Με τη βοήθεια του βασιλικού στρατού του Πεδεμοντίου κατάφερε να νικήσει τον στρατό των Ναπολιτάτων στη μάχη του Βολτούρνο, στα τέλη Σεπτεμβρίου 1860.
Τα επόμενα χρόνια αγωνίστηκε για την ενοποίηση όλων των περιοχών της ιταλικής χερσονήσου, ερχόμενος σε αρκετές περιπτώσεις αντιμέτωπος με τα Παπικά Κράτη. Στις 17 Μαρτίου 1861 ανακηρύχθηκε το βασίλειο της Ιταλίας με πρώτη πρωτεύουσα το Τορίνο. Το 1865 η έδρα μεταφέρθηκε στη Φλωρεντία και το 1871 στη Ρώμη, έπειτα από την κατάκτηση της πόλης.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Γκαριμπάλντι αντιμετώπιζε πληθώρα προβλημάτων υγείας. Έφυγε από τη ζωή στις 2 Ιουνίου 1882 στο σπίτι του στο νησάκι Καπρέρα, κοντά στις βόρειες ακτές της Σαρδηνίας. Θεωρείται ως ένας από τους πρωτεργάτες της ιταλικής ενοποίησης, ένας πιστός στην πατρίδα του επαναστάτης.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
