Μετά την ήττα της Βουλγαρίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αναδείχθηκαν ως πρωταγωνιστές στην πολιτική σκηνή τα κόμματα που είχαν αντιταχθεί σθεναρά στη συμμετοχή της χώρας στον πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων: το Αγροτικό και το Κομμουνιστικό Κόμμα (Κόμμα των Στενών Σοσιαλιστών έως το 1919). Ο ηγέτης του Αγροτικού Κόμματος Αλεξάνταρ Σταμπολίσκι, μάλιστα, είχε φυλακιστεί και καταδικαστεί σε θάνατο από στρατοδικείο στα τέλη του 1915, επειδή είχε καλέσει τον βουλγαρικό στρατό να μην πολεμήσει εναντίον των Σέρβων. Ως ένδειξη επιείκειας, όμως, ο βασιλιάς Φερδινάνδος μετέτρεψε την ποινή σε ισόβια κάθειρξη.
Ο Φερδινάνδος απελευθέρωσε τον Σταμπολίσκι τον Σεπτέμβριο του 1918, ελπίζοντας πως με την παρουσία του θα καθησύχαζε τους Βούλγαρους στρατιώτες, οι οποίοι είχαν στασιάσει και κατευθύνονταν προς τη Σόφια με κύριο αίτημα την ανατροπή της κυβέρνησης και του ίδιου. Ωστόσο, ο ηγέτης των Αγροτικών τέθηκε επικεφαλής του στρατιωτικού κινήματος και στις 27 Σεπτεμβρίου ανακήρυξε στο Ραντομίρ τη «Δημοκρατία της Βουλγαρίας». Παρότι κατεστάλη το κίνημα με τη βοήθεια των Γερμανών στρατιωτών και των κομιτατζήδων της VMRO, κατέστη εμφανές πως ο πολιτικός βίος του Φερδινάνδου και του καθεστώτος που είχε εγκαθιδρύσει στη Βουλγαρία είχε λήξει. Θεωρήθηκε υπεύθυνος για την ήττα και παραιτήθηκε υπέρ του γιου του, Βόριδος Γ΄.
Στις εκλογές του Αυγούστου 1919 πρώτο αναδείχθηκε το Αγροτικό Κόμμα και ο Σταμπολίσκι σχημάτισε κυβέρνηση συνασπισμού με το Λαϊκό Κόμμα. Ο ίδιος εκπροσώπησε τη χώρα του στο Συνέδριο Ειρήνης των Παρισίων και υπέγραψε την ταπεινωτική, όπως θεωρήθηκε από πολλούς Βούλγαρους, Συνθήκη του Νεϊγύ στις 27 Νοεμβρίου. Όταν επέστρεψε στη Βουλγαρία, κήρυξε νέες εκλογές για τις 28 Μαΐου 1920, τις οποίες και κέρδισε με άνεση καταφέρνοντας να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Ο Σταμπολίσκι επέβαλε στη Βουλγαρία ένα καθεστώς αγροτικής δικτατορίας. Κήρυξε τον πόλεμο στα αστικά κόμματα κατηγορώντας τα για την εθνική καταστροφή της χώρας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Απέρριπτε εξίσου τον καπιταλισμό και τον κομμουνισμό και έθεσε ως στόχο του να μην προλεταριοποιηθεί ο Βούλγαρος αγρότης, όπως στη Δύση, ούτε και να απολέσει την ατομική του ιδιοκτησία, όπως στη Σοβιετική Ρωσία. Έλαβε μέτρα για την προστασία του μικρού αγροτικού κλήρου και του εισοδήματός του από τους αστούς εμπόρους. Σε γενικές γραμμές εξιδανίκευσε τον απλό Βούλγαρο αγρότη. «Ο κάθε αγρότης είναι ζωντανή εγκυκλοπαίδεια. Γνωρίζει τα ζώα και τα φυτά, σκαμπάζει κάτι από αστρονομία, καλλιεργεί τη γη, κατασκευάζει και επισκευάζει το κάρο του και προβλέπει τον καιρό καλύτερα από τους μετεωρολογικούς σταθμούς. Ο σπόρος της ολόπλευρα αναπτυγμένης προσωπικότητας είναι ενσαρκωμένος στον χωρικό», επισήμανε το 1920.
Επιθυμώντας να προασπίσει το καθεστώς του από τους πολιτικούς του αντιπάλους, ο Σταμπολίσκι ίδρυσε μια κομματική αγροτική αστυνομία, την Πορτοκαλόχρωμη Φρουρά. Παρότι προσπάθησε, δεν κατάφερε να αποκτήσει ισχυρά ερείσματα στον στρατό. Εκτός από τα αστικά κόμματα, απέναντί του τάχθηκαν και οι κομμουνιστές, οι οποίοι, βλέποντας πως το Αγροτικό Κόμμα περιόριζε το πεδίο δράσης τους, το χαρακτήρισαν ως κόμμα της αγροτικής μπουρζουαζίας. Σταδιακά οι μεταξύ τους σχέσεις οξύνθηκαν. Την αντίθεσή τους με την πολιτική του Σταμπολίσκι εξέφρασαν σε έντονους τόνους και οι κομιτατζήδες της VMRO, οι οποίοι τον χαρακτήρισαν προδότη και ανήγγειλαν πως θα τον δολοφονούσαν.
Στις 9 Ιουνίου 1923, μια ομάδα Βούλγαρων αξιωματικών, η Στρατιωτική Λίγκα, με τη συνδρομή της VMRO οργάνωσαν πραξικόπημα για την ανατροπή του Σταμπολίσκι. Η Πορτοκαλόχρωμη Φρουρά δεν πρόταξε ισχυρή αντίσταση στους πραξικοπηματίες με αποτέλεσμα τη σύλληψη του Βούλγαρου πρωθυπουργού και την ειδεχθή δολοφονία του. Μετά την ανατροπή του Σταμπολίσκι, την εξουσία ανέλαβε ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας Αλεξάνταρ Τσανκόφ.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
