Μέσα στο 326 π.Χ. κατέστη εμφανές ότι οι στρατιώτες του Αλεξάνδρου είχαν φτάσει στο υπέρτατο όριο των αντοχών τους. Φτάνοντας στον Ύφαση, παραπόταμο του Ινδού, ο Αλέξανδρος άρχισε να συγκεντρώνει πληροφορίες για τις περιοχές που βρίσκονταν στα ανατολικά του και για τους κατοίκους τους. Πληροφορήθηκε πως μετά από πορεία δώδεκα περίπου ημερών υπήρχε μια πυκνοκατοικημένη χώρα στην οποία έρρεε ένας επιβλητικός σε όγκο ποταμός, ο Γάγγης. Επιθυμώντας να κατακτήσει και αυτήν τη χώρα και να γνωρίσει τους λαούς που διαβιούσαν στα εδάφη της, αποφάσισε να εκστρατεύσει για ακόμη μία φορά καλώντας τον στρατό του να τον ακολουθήσει.
Οι στρατιώτες, όμως αρνήθηκαν να υπακούσουν στο κέλευσμά του. Πολλοί από αυτούς πολεμούσαν στο πλευρό του επί μία δεκαετία, από τις πρώτες εκστρατείες του στον Δούναβη έως τον Ύφαση, και ακόμη δεν είχαν επιστρέψει στις οικίες τους. Ήταν εξαντλημένοι από τις ατελείωτες πορείες σε άγνωστες χώρες, τις σκληρές μάχες με διάφορους λαούς αλλά και από το τροπικό κλίμα και τη βροχή που διαρκούσε εβδομήντα ημέρες.
Μόλις πληροφορήθηκε την αντίδραση των στρατιωτών, ο Αλέξανδρος στεναχωρήθηκε και κάλεσε τους διοικητές των μονάδων. Στον λόγο του ο Μακεδόνας στρατηλάτης υποστήριξε πως το ταξίδι τους ζύγωνε στο τέλος του, καθώς η Ανατολική Θάλασσα βρισκόταν κοντά και σε λίγο καιρό θα ξεκινούσαν το ταξίδι για τον περίπλου της Γης. Πρόσθεσε, επίσης, πως «όσοι αγωνίζονται και κινδυνεύουν, κατορθώνουν ένδοξα έργα και είναι ευχάριστο να ζει κανείς γενναία και να πεθαίνει αφήνοντας πίσω του αθάνατη δόξα» (Αρριανός, Αλεξάνδρου Ανάβασις, 5.26.4). Παίρνοντας τον λόγο ο Κοίνος, ένας έμπιστος αξιωματικός του Μακεδόνα βασιλιά, εξήγησε τους λόγους για τους οποίους οι στρατιώτες ήταν απρόθυμοι να συνεχίσουν τις εκστρατείες. Κλείνοντας, δήλωσε πως «είναι ωραίο πράγμα, βασιλιά μου, περισσότερο από καθετί άλλο, να παραμένει κανείς σώφρων, όταν ευτυχεί» (Αρριανός, Αλεξάνδρου Ανάβασις, 5.27.9).
Μετά το πέρας τριών ημερών, ο Αλέξανδρος ανακοίνωσε την απόφασή του να κάνουν στροφή προς τα πίσω («οπίσω αποστρέφειν»). Τον Νοέμβριο του 326 π.Χ., ξεκίνησε τον κατάπλου του Ινδού. Στο πέρασμά του ο Αλέξανδρος δεν παρέλειψε να ιδρύει νέες πόλεις, να κατασκευάζει ναυπηγεία και ναυστάθμους για την ανάπτυξη του εμπορίου και της συγκοινωνίας με την αυτοκρατορία του και να οργανώνει πολιτικά τις σατραπείες αφήνοντας τμήματα του στρατού του να επιβλέπουν τις περιοχές.
Ύστερα από πολλές δοκιμασίες, ο στρατός του έφθασε στην Περσία και στη συνέχεια κατευθύνθηκε προς τη Βαβυλώνα, την οποία μάλλον προόριζε για την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του. Στα Εκτάβανα, όμως, πέθανε ο πιο αγαπητός φίλος του Αλεξάνδρου, ο Ηφαιστίων, γεγονός που τον βύθισε σε μεγάλη θλίψη και σε συνεχή μελαγχολία. Στα Εκτάβανα και στη συνέχεια στη Βαβυλώνα ο Αλέξανδρος καταπιάστηκε με την οργάνωση μιας νέας εκστρατείας στην Αραβία. Το σχέδιό του, όμως, δεν κατέστη δυνατό να υλοποιηθεί. Ο ίδιος αρρώστησε βαριά και στις 10 Ιουνίου 323 π.Χ. πέθανε στη Βαβυλώνα. Όταν ρωτήθηκε σε ποιον άφηνε την απέραντη αυτοκρατορία του, ο Αλέξανδρος αποκρίθηκε «τω κραττίστω», στον καλύτερο.
Αμέσως μετά τον θάνατό του, ο Αλέξανδρος πέρασε στην αθανασία. Το όνομά του συναντά κανείς σε ιστορίες και θρύλους πολλών λαών και τα επιτεύγματά του δοξάζονται στα πέρατα της οικουμένης. Μέσα σε διάστημα έντεκα ετών, κατάφερε να κατακτήσει την Ασία έως τον Ινδό, διαδίδοντας παράλληλα τον ελληνικό πολιτισμό, ιδρύοντας πόλεις, θέατρα και βιβλιοθήκες στο διάβα του. Δικαίως έμεινε στην Ιστορία γνωστός με το πρόθεμα «Μέγας».
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
