Νωρίς το πρωί της 17ης Ιουνίου 1885, εν μέσω πυκνής ομίχλης, κατέφθανε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης το γαλλικό πολεμικό πλοίο “Isère”. «Το αμπάρι του σκάφους ήταν ένα περίεργο θέαμα. Τεράστια κιβώτια, το καθένα από τα οποία περιείχε πολλούς τόνους μετάλλου, ήταν στοιβαγμένα τόσο τακτοποιημένα και με τόση οικονομία χώρου όσο και τα τούβλα σε ένα πλοίο του ποταμού Χάντσον. Το διάδημα βρισκόταν σε ένα τοξωτό πλαίσιο αρκετά μεγάλο για να περάσει από κάτω ένα άλογο με άμαξα. Άλλα κομμάτια, τα οποία δύσκολα μπορούσε να αναγνωρίσει κανείς από τον προσεκτικό τρόπο με τον οποίο ήταν συσκευασμένα, ήταν στριμωγμένα κάτω από αυτό, μέχρι που φαινόταν ότι οι σιδερένιες πλευρές του σκάφους θα διογκώνονταν κάτω από το τεράστιο βάρος. Τα μάτια και η μύτη γέμιζαν ένα κιβώτιο, το μέτωπο ένα άλλο, ένα αυτί και μέρος της κόμης ένα άλλο, μέχρι που κάθε μέτρο χώρου φαινόταν να αξιοποιείται. Μια “μπούκλα” από λαμαρίνα έμοιαζε αρκετά μεγάλη για το φουγάρο μιας μικρής ατμοκίνητης λέμβου. Ένας ναυτικός είπε ότι είχε μήκος 8 πόδια», έγραφε ο δημοσιογράφος των New York Times.
Τα κιβώτια, 212 στο σύνολο, περιείχαν ένα δώρο του γαλλικού λαού προς τις Ηνωμένες Πολιτείες: το Άγαλμα της Ελευθερίας. Το κολοσσιαίο άγαλμα προοριζόταν να τιμήσει τη διαρκή φιλία μεταξύ της Γαλλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών και να γιορτάσει την εκατονταετηρίδα της αμερικανικής ανεξαρτησίας. Περισσότερο από ένα σύμβολο, η Lady Liberty αποτέλεσε και αποτελεί ένα έμβλημα της ελευθερίας και της δημοκρατίας.
Η ιδέα για το Άγαλμα της Ελευθερίας γεννήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1860 κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης μεταξύ του Γάλλου καθηγητή Nομικής Εντουάρ Ρενέ ντε Λαμπουλέ και του Γάλλου γλύπτη Φρεντερίκ Ογκύστ Μπαρτολντί. Ο Λαμπουλέ, ένθερμος θαυμαστής της αμερικανικής δημοκρατίας, πρότεινε τη δημιουργία ενός μνημείου που θα τιμούσε τον ένα αιώνα ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών και θα επιβεβαίωνε τα κοινά δημοκρατικά ιδεώδη των δύο εθνών. Ο Μπαρτολντί, εμπνευσμένος από αυτό το όραμα, άρχισε να σχεδιάζει ένα άγαλμα που θα στεκόταν ως φάρος ελπίδας και ελευθερίας.
Ο σχεδιασμός του Αγάλματος της Ελευθερίας, με τον επίσημο τίτλο «Η Ελευθερία διαφωτίζει τον κόσμο», επηρεάστηκε από την κλασική ρωμαϊκή απεικόνιση της Libertas, της ρωμαϊκής θεάς της ελευθερίας. Ο Μπαρτολντί οραματίστηκε μια φιγούρα ντυμένη με πέπλο, που κρατά στο δεξί της χέρι έναν πυρσό, ο οποίος συμβολίζει τον Διαφωτισμό, και στο αριστερό της μια tabula ansata (μια πινακίδα που θυμίζει τον νόμο) στην οποία αναγράφεται η ημερομηνία της αμερικανικής Ανεξαρτησίας, 4 Ιουλίου 1776. Το στέμμα που φοράει, με τις επτά ακτίνες του, αντιπροσωπεύει τις επτά θάλασσες και ηπείρους, τονίζοντας την οικουμενική φύση της ελευθερίας.
Η δημιουργία του Αγάλματος της Ελευθερίας ήταν μια μνημειώδης μηχανική πρόκληση. Η κατασκευή πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι υπό την επίβλεψη του Μπαρτολντί, με τη βοήθεια του μηχανικού Γκυστάβ Άιφελ, ο οποίος αργότερα έγινε γνωστός για τον Πύργο του Άιφελ. Ο Άιφελ σχεδίασε το εσωτερικό σιδερένιο πλαίσιο που στηρίζει το άγαλμα, επιτρέποντάς του να αντέχει στις δυνάμεις του ανέμου και των καιρικών συνθηκών, διατηρώντας παράλληλα τη δομική του ακεραιότητα.
Το εξωτερικό κέλυφος του αγάλματος κατασκευάστηκε με μια τεχνική γνωστή ως repousse, όπου μεγάλα φύλλα χαλκού σφυρηλατήθηκαν σε καλούπια για να δημιουργηθεί η λεπτομερής εξωτερική επιφάνεια του αγάλματος. Αυτό το χάλκινο κέλυφος, πάχους μικρότερου από 3/32 της ίντσας, επικολλήθηκε στο σιδερένιο πλαίσιο, δίνοντας στο άγαλμα τη χαρακτηριστική, στιβαρή του εμφάνιση.
Η συναρμολόγηση πραγματοποιήθηκε στα εργαστήρια της Gaget, Gauthier & Co. στο Παρίσι. Το άγαλμα είχε ύψος 151 πόδια από τη βάση έως την άκρη του πυρσού, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται το βάθρο, και ζύγιζε περίπου 225 τόνους. Μόλις ολοκληρώθηκε, το άγαλμα αποσυναρμολογήθηκε σε 350 μεμονωμένα κομμάτια και συσκευάστηκε σε 212 κιβώτια για το ταξίδι του στον Ατλαντικό.
Όπως είναι αναμενόμενο, το υπερατλαντικό ταξίδι του Αγάλματος της Ελευθερίας ήταν ένα επικό εγχείρημα. Το γαλλικό πολεμικό πλοίο Isère, μετά από ένα δύσκολο ταξίδι, κατάφερε να φτάσει στη Νέα Υόρκη. Η άφιξη του αγάλματος γιορτάστηκε με μια μεγάλη ναυτική παρέλαση και χιλιάδες Νεοϋορκέζοι προσήλθαν για να παρακολουθήσουν το γεγονός, σηματοδοτώντας μια σημαντική στιγμή στην ιστορία της πόλης.
Η επανασυναρμολόγηση του αγάλματος άρχισε αμέσως στο νησί Bedloe’s Island, που αργότερα μετονομάστηκε σε Liberty Island, στον κόλπο της Άνω Νέας Υόρκης. Το νησί επιλέχθηκε για τη στρατηγική του θέση στην πύλη της Νέας Υόρκης, όπου το άγαλμα θα υποδεχόταν τα εκατομμύρια των μεταναστών που έφταναν διά θαλάσσης. Το βάθρο, σχεδιασμένο από τον Αμερικανό αρχιτέκτονα Ρίτσαρντ Μόρρις Χαντ, βρισκόταν ακόμη υπό κατασκευή όταν έφτασε το άγαλμα και ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 1886.
Η διαδικασία της επανασυναρμολόγησης διήρκεσε περίπου τέσσερις μήνες, με αποκορύφωμα τα εγκαίνια του αγάλματος στις 28 Οκτωβρίου 1886. Ο Αμερικανός πρόεδρος Γκρόβερ Κλίβελαντ, πρώην κυβερνήτης της Νέας Υόρκης, προήδρευσε της τελετής. Τα λόγια του υπογράμμισαν τον ρόλο του αγάλματος ως φιλανθρωπικής φιγούρας για τους μετανάστες και ως συμβόλου της ελευθερίας: «Δεν θα ξεχάσουμε ότι η Ελευθερία έχει φωλιάσει εδώ·ούτε θα παραμεληθεί ο επιλεγμένος βωμός της».
Πολύ γρήγορα, το Άγαλμα της Ελευθερίας έγινε ένα ισχυρό σύμβολο των αμερικανικών ιδεωδών. Ο πυρσός της, ένας φάρος διαφωτισμού, δείχνει τον δρόμο προς την ελευθερία και τη δημοκρατία. Οι σπασμένες αλυσίδες στα πόδια της υποδηλώνουν την κατάργηση της δουλείας και τον θρίαμβο επί της καταπίεσης. Η παρουσία του αγάλματος στην είσοδο του λιμανιού της Νέας Υόρκης έδωσε ελπίδα σε εκατομμύρια μετανάστες που αναζητούσαν μια νέα ζωή στην Αμερική, και με την πάροδο του χρόνου, η Lady Liberty έγινε συνώνυμο του ίδιου του αμερικανικού ονείρου.
Στο βάθρο του αγάλματος αναγράφονται οι εμβληματικές στίχοι του ποιήματος της Έμμα Λάζαρους Ο νέος κολοσσός, οι οποίοι προστέθηκαν το 1903: «Δώστε μου τους κουρασμένους σας, τους φτωχούς σας, τις συνωστισμένες μάζες σας που λαχταρούν να αναπνεύσουν ελεύθερα».
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
