Ο Ζαν-Ζακ Ρουσό γεννήθηκε στη Γενεύη στις 28 Ιουνίου 1712. Με τη μητέρα του να πεθαίνει λίγες μόνο ημέρες αργότερα και τον μεγαλύτερο αδερφό του να φεύγει γρήγορα από το σπίτι, ο Ρουσό ανατράφηκε κυρίως από τον πατέρα του, ωρολογοποιό στο επάγγελμα, με τον οποίο σε νεαρή ηλικία διάβαζε αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή λογοτεχνία. Το 1725 ο Ρουσό μαθήτευσε σε έναν χαράκτη, ενώ τρία χρόνια αργότερα κατέφυγε στο Ανεσί, όπου κέρδιζε χρήματα μέσω γραμματειακής απασχόλησης, διδασκαλίας και μουσικής.
Στη δεκαετία του 1740, και έχοντας χάσει την υπηκοότητα της Γενεύης, λόγω της μεταστροφής του στον καθολικισμό, ταξίδεψε στο Παρίσι με σκοπό να γίνει μουσικός. Στη συνέχεια πέρασε δύο χρόνια υπηρετώντας στη Γαλλική Πρεσβεία στη Βενετία. Το 1745 συνάντησε την Τερέζ Λεβασέρ, με την οποία απέκτησαν πέντε παιδιά, που όμως όλα μεγάλωσαν σε ορφανοτροφείο του Παρισιού. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Ρουσό ανέπτυξε φιλία με τους φιλοσόφους Κοντιλάκ και Ντιντερό, και εργάστηκε σε πολλά άρθρα σχετικά με τη μουσική για τη γνωστή Εγκυκλοπαίδεια του Διαφωτισμού των Ντιντερό και Ντ’ Αλαμπέρ. Το 1750 δημοσίευσε τον Λόγο για τις Τέχνες και τις Επιστήμες, μια απάντηση στον διαγωνισμό δοκιμίου της Ακαδημίας της Ντιζόν σχετικά με το ερώτημα: «Η αποκατάσταση των επιστημών και των τεχνών έτεινε να εξαγνίσει τα ήθη;». Η συγκεκριμένη ομιλία –αν και αμφιλεγόμενη– χάρισε στον Ρουσό τη διασημότητα, καθώς κέρδισε το βραβείο της Ακαδημίας.
Το φθινόπωρο του 1753, υπέβαλε ακόμη μία συμμετοχή σε άλλο αντίστοιχο διαγωνισμό δοκιμίου, αυτή τη φορά με το ερώτημα: «Ποια είναι η προέλευση της ανισότητας μεταξύ των ανδρών και [αν αυτή] επιτρέπεται από τον φυσικό νόμο;». Η απάντηση εδώ ήταν ο Λόγος για την προέλευση της ανισότητας μεταξύ των ανθρώπων. Ο ίδιος τον θεώρησε ανώτερο από τον Πρώτο Λόγο και φιλοσοφικά πιο τολμηρό.
Το 1756, μαζί με τη σύντροφό του, εγκατέλειψε το Παρίσι ως καλεσμένος της γνωστής «φίλης των φιλοσόφων», Μαντάμ Ντεπινέ, όπου και παρέμεινε για έναν χρόνο. Λόγω όμως των έντονων διαφωνιών που είχε τόσο με την οικοδέσποινα όσο και με άλλους καλεσμένους, σύντομα θα μετακόμιζε κοντά στην εξοχική κατοικία του Δούκα του Λουξεμβούργου. Τότε είναι που ο Ρουσό έγραψε μερικά από τα πιο σημαντικά έργα του. Το 1761 δημοσίευσε το επιστολικό μυθιστόρημα Ζυλί ή η νέα Ελοΐζα, το οποίο επηρέασε το κίνημα του ρομαντικού νατουραλισμού κατά το τέλος του 18ου αιώνα. Έναν χρόνο αργότερα, δημοσίευσε δύο μεγάλες φιλοσοφικές πραγματείες: το Αιμίλιος ή Περί Αγωγής, που περιλαμβάνει τις απόψεις του για την εκπαίδευση, και Το Κοινωνικό Συμβόλαιο, το έργο-καταστάλαγμα των απόψεών του για την πολιτική φιλοσοφία. Ωστόσο, οι ισχυρισμοί περί θρησκείας θα προκαλούσαν την καταδίκη των δύο αυτών βιβλίων από τις Αρχές του Παρισιού, με αποτέλεσμα ο Ρουσό να εγκαταλείψει τη Γαλλία, και να εγκατασταθεί εκ νέου στην Ελβετία.
Το 1764 ξεκίνησε να γράφει την αυτοβιογραφία του, τις Εξομολογήσεις. Λόγω όμως προβλημάτων που είχε με τις Αρχές εκεί, θα μετέβαινε για έναν χρόνο στο Βερολίνο και το Παρίσι, μετακομίζοντας τελικά στην Αγγλία ύστερα από πρόσκληση του Ντέιβιντ Χιουμ. Και σε αυτήν την περίπτωση, η συνύπαρξη με τον οικοδεσπότη αποδείχτηκε δύσκολη για τον Ρουσσό, ο οποίος το 1767 επέστρεψε –κρυφά– στη νοτιοανατολική Γαλλία. Το 1770 μετέβη στο Παρίσι, όπου αντέγραφε μουσική για να ζήσει. Πέθανε οκτώ χρόνια αργότερα, στις 3 Ιουλίου, αφήνοντας πίσω του ένα σπουδαίο έργο.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
