Το 216 π.Χ., η Ρώμη βρισκόταν ήδη από καιρό στη δίνη του δεύτερου πόλεμου εναντίον της Καρχηδόνας. Παρότι, είχε αναδειχθεί νικήτρια στον πρώτο πόλεμο (264-241 π.Χ.), στην αρχή της δεύτερης σύγκρουσης, το 218 π.Χ., τα πράγματα δεν φαίνονταν να εκτυλίσσονται με παρόμοιο τρόπο, καθώς ο Καρχηδόνιος στρατηγός Αννίβας είχε οργανώσει εισβολή στην Ιταλία. Ο μισθοφορικός στρατός του από Λίβυους, Νουμίδιους, Ισπανούς και Κέλτες κατέστρεφε τεράστιες γεωργικές εκτάσεις και κατατρόπωνε τις ρωμαϊκές λεγεώνες.
Το 216 π.Χ., οι Γάιος Τερέντιος Βάρρος και Λούκιος Αιμίλιος Παύλος, επικεφαλής οκτώ ρωμαϊκών λεγεώνων, είχαν μια ξεκάθαρη αποστολή: να συντρίψουν τον στρατό του Αννίβα. Η ευκαιρία αυτή τούς δόθηκε όταν το καλοκαίρι ο Αννίβας κατέλαβε μια ζωτικής σημασίας αποθήκη ανεφοδιασμού κοντά στην πόλη Κάννες της νότιας Ιταλίας. Σύμφωνα με τον Πολύβιο, ο Αννίβας είχε στη διάθεσή του περίπου 40.000 πεζούς και 10.000 ιππείς, ενώ οι Ρωμαίοι διέθεταν περίπου 80.000 στρατιώτες και 6.000 ιππείς.
Το πρωί της 2ας Αυγούστου, οι δύο στρατοί παρατάχθηκαν και ετοιμάστηκαν για μάχη. Οι Ρωμαίοι δημιούργησαν έναν παραδοσιακό σχηματισμό: μια δύναμη πεζικού που προστατευόταν από ιππικό και στις δύο πτέρυγες. Ο Αννίβας, που περίμενε αυτή τη διάταξη, επέλεξε έναν αντισυμβατικό σχηματισμό: ξεκίνησε τοποθετώντας τα πιο αδύναμα στρατεύματά του –τους Κέλτες και τους Ισπανούς– στο κέντρο. Επειτα τοποθέτησε το έμπειρο λιβυκό πεζικό του ελαφρώς προς τα πίσω και στην άκρα αριστερή και δεξιά πτέρυγα.
Στο άκουσμα των σαλπίγγων, η μάχη άρχισε. Πολύ σύντομα, οι ιππείς του Αννίβα είχαν ουσιαστικά κατατροπώσει τους Ρωμαίους αντιπάλους τους. Παράλληλα, το πεζικό του συγκρούστηκε με τον κύριο όγκο της δύναμης των Ρωμαίων. Το κέντρο της καρχηδονιακής παράταξης απωθήθηκε αργά και στη συνέχεια οι Ρωμαίοι -ακριβώς όπως είχε προβλέψει ο Αννίβας- παρασύρθηκαν βαθιά στο εσωτερικό της καρχηδονιακής διάταξης. Οι Λίβυοι ιππείς, οι οποίοι εντωμεταξύ είχαν νικήσει το ρωμαϊκό ιππικό, με εντολή του Αννίβα στράφηκαν τότε εναντίον των λεγεωνάριων. Εχοντας αποκοπεί από το στήριγμα των ιππέων τους, όσοι Ρωμαίοι είχαν επιζήσει –περίπου 70.000 άνδρες– βρίσκονταν τώρα πια περικυκλωμένοι. Η παγίδα του Αννίβα είχε ολοκληρωθεί. Στις ώρες που ακολούθησαν, η πεδιάδα μετατράπηκε σε χώρο δολοφονίας. Εκτός από τις λίγες χιλιάδες Ρωμαίων που κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό και να τραπούν σε φυγή, η μεγάλη πλειοψηφία σφαγιάστηκε. Η μάχη των Καννών, που από τον Αϊζενχάουερ έχει περιγραφεί ως «κλασικό παράδειγμα» μάχης αφανισμού, υπολογίζεται πως άφησε πίσω της πάνω από 50 χιλιάδες νεκρούς.
Η πληροφορία για τη σφαγή στις Κάννες προκάλεσε πανικό στη Ρώμη. Οι γυναίκες συνέρρεαν στους ναούς για να κλάψουν για τους χαμένους συζύγους, γιους και αδελφούς τους, ενώ εστάλη γερουσιαστής στο μαντείο των Δελφών για να λάβει εξήγηση το νόημα της τραγωδίας. Θα μπορούσε να υποστηριχτεί ότι η συγκεκριμένη μάχη είχε οδηγήσει τη Δημοκρατία στο χείλος της κατάρρευσης.
Παρά τη νίκη του, ο Αννίβας κρίνοντας ότι ο στρατός του ήταν πολύ αδύναμος για να βαδίσει προς τη Ρώμη, προχώρησε σε ειρηνευτικές προσφορές˙ οι προσφορές αυτές απορρίφθηκαν από τη Σύγκλητο. Η απάντηση στον Καρχηδόνιο στρατηγό θα δινόταν το 204 π.Χ., όταν ο στρατηγός Σκιπίων ο Αφρικανός εισέβαλε στη βόρεια Αφρική με περίπου 26.000. Ο Αννίβας ανακλήθηκε από την Ιταλία, αλλά το 202 υπέστη καθοριστική ήττα.
Παρότι ο πόλεμος αυτός τερμάτισε την παρουσία της Καρχηδόνας ως στρατιωτικής δύναμης, ο Αννίβας, χάρη στη μάχη των Καννών, είχε κατακτήσει μια θέση στο πάνθεον των μεγάλων στρατιωτικών ηγετών.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
