«Προ ενός 24ώρου, αμερικανικά αεροπλάνα έρριψαν κατά της ιαπωνικής πολεμικής βάσεως Χιροσίμα επί της μητροπολιτικής νήσου Χονσού την μεγαλυτέραν βόμβαν που εγνώρισε ποτέ ο κόσμος, εκρηκτικής δυνάμεως 20.000 τόννων! Η νέα βόμβα είναι 2.000 φοράς ισχυροτέρα της μεγαλυτέρας αγγλικής, των δώδεκα τόννων», έγραφε στο πρωτοσέλιδό της η «Καθημερινής» στις 7 Αυγούστου 1945. Μια νέα εποχή είχε ξεκινήσει, μια ανάσα πριν το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου: η εποχή των πυρηνικών όπλων.
Στις 6 Αυγούστου 1945, στις 8:15 π.μ. τοπική ώρα, το αμερικανικό βομβαρδιστικό B-29 Enola Gay, με πιλότο τον Paul W. Tibbets πετούσε πάνω από τη Χιροσίμα της Ιαπωνίας, με ένα φονικό φορτίο. Παρά το χαριτωμένο όνομα «Little Boy», η βόμβα που μετέφερε το αμερικανικό βομβαρδιστικό ήταν η πρώτη ατομική βόμβα, το πρώτο πυρηνικό όπλο που θα χρησιμοποιούνταν, με απόφαση του προέδρου Χάρι Σ. Τρούμαν, σε μια προσπάθεια να τερματιστεί γρήγορα ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και –κατά ειρωνικό τρόπο– να αποφευχθούν περαιτέρω μαζικές απώλειες.
Η βόμβα εξερράγη περίπου 1.900 πόδια πάνω από την πόλη. Επρόκειτο για μια έκρηξη ισοδύναμη με περίπου 15 κιλοτόνους TNT. Η έκρηξη δημιούργησε μια μπάλα φωτιάς, έντονη θερμότητα και ένα ωστικό κύμα που ισοπέδωσε σχεδόν τα πάντα σε ακτίνα δύο μιλίων. Οι πυρκαγιές που ξέσπασαν εξαπλώθηκαν γρήγορα, καταστρέφοντας ό,τι απέμεινε. Το σύννεφο σαν «μανιτάρι», μια εμβληματική πλέον εικόνα του βομβαρδισμού, υψώθηκε πάνω από 60.000 πόδια στον ουρανό.
«Ο Πρόεδρος Τρούμαν είπεν ότι η βόμβα αύτη εγκαινιάζει νέαν επαναστατικήν έντασιν εις τα αυξάνοντα ολονέν καταστρεπτικά μέσα τα χρησιμοποιούμενα εναντίον της Ιαπωνίας. Δύο μεγάλα εργοστάσια και μερικά άλλα μικρότερα διατίθενται ήδη εις τας Ην. Πολιτείας αποκλειστικώς διά την παραγωγήν ατομικών βομβών από δύο και ημίσεος ετών και μελετάται ακόμη η εξέλιξις της παραγωγής ώστε να κατασκευασθούν βόμβαι έτι περισσότερον ισχυραί», έγραφε σχετικά η «Κ».
«Ατομική βόμβα, είπεν ο κ. Τρούμαν, βόμβα συνδυασμένη με την βασικήν δύναμιν του σύμπανος, την δύναμιν εκ της οποίας και ο ήλιος αντλεί την ιδικήν του· εξαπελύθη εναντίον εκείνων οι οποίοι έφεραν τον πόλεμον εις την Άπω Ανατολή. […] Θα προβώ, εις περαιτέρω μελέτας και θα απευθύνω και άλλας συστάσεις προς το Κογκρέσσον ως προς τον τρόπον καθ’ ον η “ατομική” δύναμις θ’ αποβή μέσον πανισχύρου και αναγκαστικής επιδράσεως προς διατήρησιν της παγκοσμίου ειρήνης.
»[…] Αι Ηνωμέναι Πολιτείαι είναι τώρα έτοιμοι να εξουδετερώσουν ταχύτατα και καθ’ ολοκληρίαν πάσαν παραγωγικήν επιχείρησιν της Ιαπωνίας υπερκειμένην του εδάφους εις οιανδήποτε πόλιν. Θα καταστρέψωμεν τας προκυμαίας των, τα εργοστάσια, τας συγκοινωνίας των. Ας μη υπάρχη κανείς ο αμφιβάλλων. Θα καταστρέψωμεν ολοτελώς την ιαπωνικήν πολεμικήν δυναμικότητα», προειδοποιούσε ο πρόεδρος Τρούμαν. «Αν δεν θέλουν να δεχθούν τους όρους μας ας περιμένουν βροχή ερειπίων από τον αέρα, παρομοίαν της οποίας δεν είδε ποτέ ο κόσμος».
Πράγματι, το ανθρώπινο κόστος ήταν καταστροφικό. Υπολογίζεται ότι 70.000-80.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σχεδόν ακαριαία από την έκρηξη και τις άμεσες συνέπειές της. Μέχρι το τέλος του 1945, ο αριθμός των νεκρών είχε αυξηθεί σε περίπου 140.000 λόγω τραυματισμών και ασθένειας από ραδιενέργεια. Οι επιζώντες, γνωστοί ως hibakusha, υπέστησαν μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία, όπως αυξημένα ποσοστά καρκίνου, χρόνιες ασθένειες και σοβαρά ψυχολογικά τραύματα. Πολλοί από αυτούς αντιμετώπισαν κοινωνικό στίγμα και διακρίσεις στα χρόνια που ακολούθησαν την επίθεση.
Ο βομβαρδισμός προκάλεσε σοκ σε όλο τον κόσμο, όχι μόνο για την απόλυτη καταστροφικότητά του, αλλά και για τα ηθικά και δεοντολογικά ερωτήματα που έθεσε. Αποκάλυψε τις τρομακτικές δυνατότητες των πυρηνικών όπλων και προκάλεσε επείγουσες συζητήσεις σχετικά με τη χρήση τους και το μέλλον του πολέμου. Στις 9 Αυγούστου, μια δεύτερη βόμβα, η «Fat Man», έπεσε στο Ναγκασάκι, οδηγώντας στην άνευ όρων παράδοση της Ιαπωνίας στις 15 Αυγούστου 1945 και τερματίζοντας ουσιαστικά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι βομβαρδισμοί της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι κατέδειξαν την καταστροφική ισχύ των ατομικών όπλων, εγκαινιάζοντας την πυρηνική εποχή. Αυτή η νέα εποχή συνδυάστηκε με την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, που χαρακτηρίστηκε από έναν αγώνα ανάπτυξης πυρηνικών εξοπλισμών μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σοβιετικής Ένωσης. Η υπαρξιακή απειλή που συνιστούσαν τα όπλα αυτά οδήγησε στη θέσπιση διεθνών συνθηκών με στόχο την πρόληψη της διάδοσής τους και την προώθηση του αφοπλισμού, όπως η Συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων (NPT) το 1968.
Στις δεκαετίες που ακολούθησαν τον βομβαρδισμό, η Χιροσίμα έχει γίνει σύμβολο ειρήνης και ανθεκτικότητας. Το Μνημείο Ειρήνης της Χιροσίμα, γνωστό και ως Θόλος Ατομικής Βόμβας, αποτελεί μια συγκλονιστική υπενθύμιση της καταστροφής της πόλης. Κάθε χρόνο, στις 6 Αυγούστου, διοργανώνονται τελετές μνήμης για να τιμηθούν τα θύματα της πυρηνικής βόμβας και να ανανεωθούν οι εκκλήσεις για έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά όπλα.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
