Ο Θεόφιλος Γκοτιέ, ποιητής, μυθιστοριογράφος, κριτικός και δημοσιογράφος, είχε ιδιαίτερα αισθητή επιρροή στην περίοδο των μεγάλων αλλαγών στη γαλλική λογοτεχνία, από την πρώιμη ρομαντική περίοδο μέχρι τον αισθητισμό και τον νατουραλισμό του τέλους του 19ου αιώνα.
Ο Γκοτιέ έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στο Παρίσι. Σπούδασε ζωγραφική, αλλά σύντομα κατάλαβε ότι το πεδίο στο οποίο μπορούσε να εκφραστεί ήταν η ποίηση. Προτιμώντας το ρομαντικό κίνημα, συμμετείχε στην πολιτιστική «διαμάχη» που ξέσπασε όταν το έργο του Βίκτορ Ουγκώ Ερνάνι παίχτηκε για πρώτη φορά στο Παρίσι το 1830. Η περίοδος αυτή περιγράφεται με χιούμορ στην Ιστορία του Ρομαντισμού και στα Σύγχρονα Πορτρέτα.
Τη διετία 1834-6 δούλεψε πάνω στο βιβλίο Τα Γκροτέσκα, που αφορούσε τους παλαιότερους, πιο «σκοτεινούς» συγγραφείς, των οποίων ο ατομικισμός προεικόνιζε εκείνον των ρομαντικών που ακολούθησαν. Τα πρώτα ποιήματά του εμφανίστηκαν την ίδια περίοδο. Η συλλογή Αλβέρτος, μια μακρά αφήγηση για έναν νεαρό ζωγράφο που πέφτει στα χέρια ενός μάγου, δημοσιεύτηκε το 1832.
Υστερα από αυτή την πρώτη φάση, όμως, ο Γκοτιέ έκανε μια σημαντική μεταστροφή κι έγινε υπέρμαχος του δόγματος «η τέχνη για την τέχνη». Το 1840 επισκέφθηκε την Ισπανία, όπου εμπνεύστηκε μερικά από τα καλύτερα δείγματα της ποίησής του -όπως το Ισπανία– και πεζογραφίας του, όπως το Ταξίδι στην Ισπανία (1845). Υστερα από εκείνο το ταξίδι, ανακάλυψε πως τα ταξίδια ήταν μια ευπρόσδεκτη απόδραση από τις συνεχείς πιέσεις της δημοσιογραφικής του δουλειάς, με την οποία επιδίωκε να συντηρήσει τον εαυτό του, τις δύο ερωμένες, τα τρία παιδιά του, καθώς και τις δύο αδερφές του.
Από το 1836 έως το 1855 υπήρξε συνεργάτης των La Presse και Le Moniteur Universel. Το 1851 υπήρξε εκδότης της Revue de Paris και το 1856 εκδότης του L’Artiste. Ωστόσο, παρά τις καλές οικονομικές απολαβές, ο Γκοτιέ συχνά ένιωθε ότι η δημοσιογραφία αποστράγγιζε τη δημιουργική ενέργεια που χρειαζόταν για την ποίηση. Στην ποίησή του, μάλιστα, ανέπτυξε μια τεχνική την οποία ονόμασε «μετάθεση τέχνης», καταγράφοντας τις ακριβείς εντυπώσεις του από έναν πίνακα ή κάποιο άλλο έργο τέχνης.
Τα ταξίδια που πραγματοποίησε στη συνέχεια, ιδιαίτερα αυτό στην Ελλάδα, ενίσχυσαν τόσο τη θεωρία του για την τέχνη -που θεωρούσε ότι έπρεπε να είναι απαλλαγμένη από την υποχρέωση διδασκαλίας ηθικών μαθημάτων- όσο και τον θαυμασμό του για τις κλασικές μορφές. Τα ταξίδια αυτά ωφέλησαν και τη φαντασία του, όπως στην περίπτωση της αρχαίας Πομπηίας, που αποτυπώνεται στο Αρια Μαρκέλα (1852).
Ο Γκοτιέ υπήρξε ακόμα κριτικός μπαλέτου, ενώ παράλληλα έγραψε και ορισμένα θεατρικά έργα. Σε συνεργασία με τον επίσης συγγραφέα Ζιλ-Ανρί Βερνουά ντε Σαν-Ζορζ, είναι δημιουργός του δημοφιλούς μπαλέτου Ζιζέλ. Ο γνωστός πια συγγραφέας είχε ξεχωρίσει και από πολλούς συγχρόνους του, όπως ο Γκουστάβ Φλωμπέρ, ο Σαρλ Ογκουστέν Σαιν-Μποβ, οι αδερφοί Γκονκούρ, ο Μπανβίλ αλλά και ο Μπωντλαίρ.
Στα τελευταία του χρόνια συνδέθηκε φιλικά με τη Γαλλίδα πριγκίπισσα Ματθίλδη, η οποία του έδωσε μια θέση βιβλιοθηκάριου για να τον στηρίξει οικονομικά. Κατά τη διάρκεια του Γαλλοπρωσικού Πολέμου, επέστρεψε στο Παρίσι μόλις πληροφορήθηκε την εισβολή των Πρώσων, και έμεινε εκεί καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια της κατοχής της πόλης. Πέθανε ξαφνικά στις 23 Οκτωβρίου 1872 σε ηλικία 61 ετών και τάφηκε με τιμές στο κοιμητήριο της Μονμάρτης.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
