Την άνοιξη του 1939, η Γερμανία κατέστησε εμφανή τα σχέδιά της να καταλάβει εδάφη της Πολωνίας. Οι εγγυήσεις που προσέφεραν το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία στην Πολωνία, σχετικά με την ανεξαρτησία της χώρας, αποδείχθηκε ότι δεν λειτούργησαν αποτρεπτικά στη συνεχιζόμενη εκδήλωση εχθρικής διάθεσης εκ μέρους του εκ δυσμών ισχυρού γείτονά της. Υπήρχε, άλλωστε, το προηγούμενο της εισβολής στην Τσεχοσλοβακία και της προσάρτησης του Μέμελ, ενέργειες οι οποίες έλαβαν χώρα σε διάστημα μερικών ημερών τον Μάρτιο του 1939. Στις 7 Απριλίου και η Ιταλία, σύμμαχος της Γερμανίας, υλοποίησε τα επεκτατικά της σχέδια καταλαμβάνοντας την Αλβανία.
Ενας τρόπος για την ενίσχυση των δυνάμεων του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας έναντι των δυνάμεων του Αξονα ήταν η στρατιωτική συνεργασία με τη Σοβιετική Ενωση. Από τον Απρίλιο έως τον Αύγουστο του 1939, διεξήχθησαν διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις τρεις δυνάμεις με κεντρικό θέμα τη στενότερη συνεργασία τους για τη διατήρηση της ειρήνης στην Ευρώπη. Εξαρχής, φάνηκε ότι η επίτευξη μιας κοινώς αποδεκτής συμφωνίας ήταν αρκετά δύσκολο έργο.
Η σοβιετική πλευρά πρότεινε την υπογραφή τριμερούς συνθήκης, η οποία θα υποχρέωνε και τις τρεις δυνάμεις να συνδράμουν στρατιωτικά τα κράτη που βρίσκονταν δυτικά των συνόρων της. Τη συνθήκη αλληλοβοήθειας θα συνόδευε και μια στρατιωτική σύμβαση. Σε αντίθεση με τους Γάλλους, οι οποίοι δεν ήγειραν ιδιαίτερες ενστάσεις έναντι των σοβιετικών προτάσεων, οι Βρετανοί προέβαλαν έντονες αντιρρήσεις. Κυρίως, δεν επιθυμούσαν να παραχωρήσουν στους Σοβιετικούς το δικαίωμα να παρεμβαίνουν στα γειτονικά τους κράτη με τους όρους που θα έθεταν εκείνοι.
Οσον αφορά τη στρατιωτική συνεργασία, Βρετανοί και Γάλλοι φάνηκαν απρόθυμοι να κοινοποιήσουν απόρρητες στρατιωτικές πληροφορίες στους Σοβιετικούς. Προτίμησαν να διεξάγονται οι συνομιλίες σε επίπεδο γενικών αρχών, εν αντιθέσει με τους Σοβιετικούς, οι οποίοι επιδίωκαν να συνομιλήσουν επί συγκεκριμένων ζητημάτων. Οι συνομιλίες διακόπηκαν στις 21 Αυγούστου 1939, όταν η πολωνική πλευρά απέρριψε, παρά τις γαλλικές πιέσεις, το αίτημα της Σοβιετικής Ενωσης για στάθμευση σοβιετικών στρατευμάτων εντός των εδαφών της, ως μέτρο άμυνας κατά των Γερμανών.
Ωστόσο, μέσα στο καλοκαίρι του 1939 άρχισαν να διεξάγονται συνομιλίες μεταξύ Βερολίνου και Μόσχας, οι οποίες κατέληξαν στην υπογραφή του συμφώνου μη επίθεσης ανάμεσα σε Γερμανία και ΕΣΣΔ, στις 23 Αυγούστου. Η γερμανο-σοβιετική συμφωνία συνοδευόταν από ένα μυστικό πρωτόκολλο το οποίο προέβλεπε ότι, σε περίπτωση εδαφικού μετασχηματισμού της Πολωνίας, η Σοβιετική Ενωση θα καταλάμβανε τις ανατολικές επαρχίες της χώρας, ενώ η Γερμανία το δυτικό τμήμα της. Σε αντίθεση με τους Βρετανούς και τους Γάλλους, οι Γερμανοί πρόσφεραν στη σοβιετική ηγεσία μια σίγουρη ουδετερότητα στον επερχόμενο πόλεμο καθώς και εδάφη, τα οποία θα λειτουργούσαν ως ανάχωμα στις επεκτατικές βλέψεις του Χίτλερ.
Σύμφωνα με τα γερμανικά σχέδια, η εισβολή στην Πολωνία έπρεπε να διεξαχθεί πριν από τις φθινοπωρινές βροχές. Παρότι δεν περίμενε πως οι Βρετανοί θα στέκονταν στο πλευρό των Πολωνών μέχρι τέλους, ο Χίτλερ απλώς ανέβαλε για μερικές ημέρες την ημέρα της έναρξης των επιχειρήσεων. Στις 6.30 το πρωί της 31ης Αυγούστου εκδόθηκε η διαταγή για επίθεση την 1η Σεπτεμβρίου, η οποία θα συνεχιζόταν ακόμη και αν το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία κήρυτταν τον πόλεμο στη Γερμανία. Στις 4.45 τα ξημερώματα της 1ης Σεπτεμβρίου οι γερμανικές δυνάμεις ξεκίνησαν την επίθεσή τους στα γερμανο-πολωνικά σύνορα.
Ο Μουσολίνι υπαναχώρησε στις υποχρεώσεις του και δήλωσε πως θα τηρούσε ουδέτερη στάση, αποδεικνύοντας στην πράξη πως δεν αποτελούσε αξιόπιστο σύμμαχο για τον Χίτλερ. Από την άλλη, Βρετανοί και Γάλλοι έμειναν πιστοί στις δεσμεύσεις τους προς την Πολωνία. Αν και με καθυστέρηση δυόμισι ημερών, στις 3 Σεπτεμβρίου αμφότεροι κήρυξαν τον πόλεμο στη Γερμανία. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε μόλις ξεκινήσει.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
