«Ο Βενιζέλος έφθασε στην Αθήνα του 1909 σαν την ποτιστική βροχή ύστερα από άνυδρα χρόνια. Το έδαφος ήταν έτοιμο γι’ αυτόν», έγραψε ο ιστορικός Θάνος Βερέμης στη βιογραφία του για τον Κρητικό πολιτικό (Θάνος Βερέμης, Ο Ελευθέριος πίσω από τον Βενιζέλο, Η Καθημερινή, Αθήνα 2014, σελ. 45). Πράγματι, ο πολιτικός κόσμος της Ελλάδας του 1909 είχε σε μεγάλο βαθμό εξαντλήσει τις δυνατότητές του να προσφέρει δημιουργικούς χειρισμούς στις προκλήσεις που αντιμετώπιζε η χώρα, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο ιδιαίτερα ασταθές διεθνές περιβάλλον. Οι όποιες προσπάθειες έγιναν από την Ομάδα των Ιαπώνων (Στ. Δραγούμης, Δ. Γούναρης, Π. Πρωτοπαπαδάκης κ.ά.), για την αναμόρφωση του πολιτικού συστήματος, δεν έφεραν κάποιο αποτέλεσμα, έως την έκρηξη του Κινήματος στου Γουδή, τον Αύγουστο του 1909.
Μερικούς μήνες μετά την εκδήλωση του Κινήματος, τον Δεκέμβριο του 1909, ο Βενιζέλος μετέβη στην Αθήνα, έπειτα από πρόσκληση του Στρατιωτικού Συνδέσμου, προκειμένου να συνδράμει στο μεταρρυθμιστικό έργο που επιχειρούσε να εφαρμόσει. Αφότου ολοκλήρωσε το έργο του, σε διάστημα μικρότερο του ενός μήνα, ο Κρητικός πολιτικός και δικηγόρος αναχώρησε και πάλι για τα οθωμανοκρατούμενα Χανιά. Είχε, ωστόσο, προλάβει να δημιουργήσει τέτοια θετική εντύπωση, ώστε μεγάλη μερίδα του κόσμου επιθυμούσε την επιστροφή του στην Ελλάδα και την ενεργότερη ανάμειξή του στα πολιτικά πράγματα.
Στις εκλογές της 8ης Αυγούστου 1910, ο Βενιζέλος εξελέγη πανηγυρικά βουλευτής Αττικοβοιωτίας στο ελληνικό Κοινοβούλιο. Κάποιοι φίλοι του, ο δημοσιογράφος Γεώργιος Πωπ και ο έμπορος Εμμανουήλ Μπενάκης, είχαν υποβάλει υποψηφιότητα για λογαριασμό του, προκαλώντας την αντίδραση των Μεγάλων Δυνάμεων και της Υψηλής Πύλης. Συνολικά εξελέγησαν 122 ανεξάρτητοι βουλευτές, σαν τον Βενιζέλο, δείγμα της επιθυμίας του λαού για ανανέωση στο πολιτικό προσωπικό της χώρας. Το απόγευμα της 5ης Σεπτεμβρίου, ο Βενιζέλος έφτασε στον Πειραιά αποδεχόμενος τη νέα πρόκληση που του επιφύλασσε η μοίρα, εκείνη της ανάληψης της ηγεσίας ενός νέου πολιτικού ρεύματος στην Ελλάδα.
Κατέστησε σαφές στους υποστηρικτές του ότι δεν επιδοκίμαζε την προοπτική σύγκλησης συντακτικής συνέλευσης.
Σχεδόν αμέσως, κατέστησε σαφές στους υποστηρικτές του ότι δεν επιδοκίμαζε την προοπτική σύγκλησης συντακτικής συνέλευσης, αλλά επιθυμούσε η νέα Βουλή να είναι αναθεωρητική. Στις 29 Σεπτεμβρίου, ο Στέφανος Δραγούμης επισκέφθηκε τα ανάκτορα και υπέβαλε στον βασιλιά την παραίτησή του από την πρωθυπουργία. Την 1η και τη 2α Οκτωβρίου ο Βενιζέλος μετέβη στα ανάκτορα, έπειτα από πρόσκληση του Γεωργίου Α΄, προκειμένου να συζητήσουν το ενδεχόμενο σχηματισμού κυβέρνησης από τον ίδιο, καθώς και το σχέδιό του για την έξοδο της χώρας από την πολιτική κρίση. Μερικές ημέρες αργότερα, στις 6 Οκτωβρίου, ο Βενιζέλος σχημάτισε την πρώτη του κυβέρνηση και στις 8 Οκτωβρίου ανέπτυξε τις προγραμματικές του δηλώσεις.
Επειτα από την αδυναμία του Βενιζέλου να συγκεντρώσει την απαιτούμενη πλειοψηφία για την εξασφάλιση της ψήφου εμπιστοσύνης, προκηρύχθηκαν νέες εκλογές.
Επειτα από την αδυναμία του Βενιζέλου να συγκεντρώσει την απαιτούμενη πλειοψηφία για την εξασφάλιση της ψήφου εμπιστοσύνης στην κυβέρνησή του, προκηρύχθηκαν νέες εκλογές για τις 28 Νοεμβρίου. Τα παλαιά κόμματα αποφάσισαν να μη συμμετάσχουν, καταγγέλλοντας τον βασιλιά για συμπαιγνία με τον Βενιζέλο και για κατάφωρη παραβίαση του Συντάγματος. Κρίνοντας τα γεγονότα από απόσταση ενός και πλέον αιώνα, αντιλαμβάνεται κανείς ότι τα παλαιά κόμματα δεν έπραξαν ορθά, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο στον Βενιζέλο να κυριαρχήσει στη νέα Βουλή. Το νεοϊδρυθέν Κόμμα Φιλελευθέρων του Βενιζέλου κατέλαβε 307 από τις 362 έδρες της Βουλής, έχοντας την ελευθερία να προχωρήσει απρόσκοπτα στο μεταρρυθμιστικό του έργο, προβαίνοντας στην πολύ σημαντική αναθεώρηση του συντάγματος το 1911.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
