Τον Οκτώβριο του 1870, το Παρίσι βρισκόταν υπό πολιορκία από τις πρωσικές δυνάμεις. Η γαλλική κυβέρνηση είχε παγιδευτεί μέσα στην πόλη, η οποία κινδύνευε να πέσει στα χέρια των δυνάμεων του Μπίσμαρκ. Στις 7 Οκτωβρίου, ο Λεόν Γκαμπετά, υπουργός Εσωτερικών της Γαλλίας, πήρε την παράτολμη απόφαση να δραπετεύσει προκειμένου να μεταβεί στην ύπαιθρο και να οργανώσει τη γαλλική αντίσταση. Ομως αυτή η απόδραση δεν θα γινόταν με οποιονδήποτε τρόπο· ο Γκαμπετά αποφάσισε να χρησιμοποιήσει ένα αερόστατο!
Ο γαλλοπρωσικός Πόλεμος είχε ξεκινήσει τον Ιούλιο του 1870. Οι εντάσεις μεταξύ της Γαλλίας και του Βασιλείου της Πρωσίας, υπό την ηγεσία του καγκελάριου Οτο φον Μπίσμαρκ, είχαν κλιμακωθεί εδώ και χρόνια. Η αυξανόμενη ισχύς της Πρωσίας απειλούσε την κυρίαρχη θέση της Γαλλίας στην Ευρώπη και ο Γάλλος αυτοκράτορας Ναπολέων Γ΄ προσπάθησε να περιορίσει την επιρροή της. Ο πόλεμος ξέσπασε έπειτα από ένα διπλωματικό επεισόδιο που αφορούσε τον ισπανικό θρόνο, το οποίο ο Μπίσμαρκ χρησιμοποίησε για να προκαλέσει τους Γάλλους να κηρύξουν πόλεμο.
Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1870, η Πρωσία είχε πετύχει αποφασιστικές νίκες και ο Ναπολέων Γ’ αιχμαλωτίστηκε μετά τη μάχη του Σεντάν.
Ωστόσο, η Γαλλία ήταν απροετοίμαστη για τη σύγχρονη –για τα δεδομένα της εποχής– και άκρως αποτελεσματική πρωσική στρατιωτική μηχανή. Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1870, η Πρωσία είχε πετύχει αποφασιστικές νίκες και ο Ναπολέων Γ’ αιχμαλωτίστηκε μετά την καταστροφική μάχη του Σεντάν. Η σύλληψή του οδήγησε στην κατάρρευση της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας και στις 4 Σεπτεμβρίου 1870 η Γαλλία κήρυξε την ίδρυση της Τρίτης Δημοκρατίας. Ο Λεόν Γκαμπετά, ένας ένθερμος υπέρμαχος της δημοκρατίας, διορίστηκε υπουργός Εσωτερικών και Πολέμου στη νέα προσωρινή κυβέρνηση.
Στα τέλη Σεπτεμβρίου, ο πρωσικός στρατός είχε περικυκλώσει το Παρίσι και προσπαθούσε να κυριεύσει τη γαλλική πρωτεύουσα. Οι κάτοικοι του Παρισιού, περικυκλωμένοι και αποκομμένοι από την υπόλοιπη χώρα, αντιμετώπιζαν την πείνα και τις αρρώστιες, ενόσω τα αποθέματα τροφίμων μειώνονταν. Η άμυνα της πόλης είχε αποδυναμωθεί και η επικοινωνία με τον έξω κόσμο κατέστη σχεδόν αδύνατη. Κάτω από αυτές τις άσχημες συνθήκες, ο Γκαμπετά και άλλοι ηγέτες παγιδεύτηκαν μέσα στα τείχη της πόλης, χωρίς να μπορούν να κατευθύνουν την εθνική πολεμική προσπάθεια. Παρά τις ζοφερές προοπτικές, ο Γκαμπετά ήταν αποφασισμένος να συνεχίσει τον αγώνα κατά των Πρώσων. Πίστευε ότι αν μπορούσε να φύγει από το Παρίσι και να οργανώσει την αντίσταση έξω από την πολιορκημένη πρωτεύουσα, υπήρχε ακόμη ελπίδα για τη δημοκρατία. Το πρόβλημα, ωστόσο, ήταν πώς θα δραπετεύσει.
Επιβιβάστηκε στο αερόστατο μαζί με δύο βοηθούς του και μερικά ταχυδρομικά περιστέρια.
Επιδεικνύοντας εφευρετικότητα και θάρρος, ο Γκαμπετά κατέστρωσε ένα σχέδιο διαφυγής από το Παρίσι μέσω αερόστατου – μια μέθοδος που είχε ήδη χρησιμοποιηθεί σποραδικά κατά τη διάρκεια της πολιορκίας για την αποστολή μηνυμάτων πάνω από τις πρωσικές γραμμές. Το πρωί της 7ης Οκτωβρίου 1870, ο Λεόν Γκαμπετά επιβιβάστηκε στο αερόστατο Armand-Barbès στη Μονμάρτρη. Μαζί του ήταν δύο βοηθοί, μερικά ταχυδρομικά περιστέρια (τα οποία θα χρησιμοποιούνταν αργότερα για τη μεταφορά μηνυμάτων) και κρίσιμα έγγραφα που περιέγραφαν τη στρατιωτική και πολιτική στρατηγική για τις επαρχίες.
Η ίδια η πτήση ήταν επικίνδυνη. Δεν υπήρχε μόνο ο κίνδυνος να καταρριφθεί από τις πρωσικές δυνάμεις, αλλά και η πλοήγηση ενός αερόστατου ήταν μια εύκολα προβλέψιμη υπόθεση. Οι καιρικές συνθήκες και η κατεύθυνση του ανέμου ήταν δύσκολο να ελεγχθούν. Παρ’ όλα αυτά, το αερόστατο ανέβηκε με επιτυχία στον ουρανό, περνώντας πάνω από τις θέσεις του πρωσικού πυροβολικού. Ο Γκαμπετά και οι σύντροφοί του παρασύρθηκαν προς τα νότια και τελικά προσγειώθηκαν κοντά στην πόλη Montdidier, περίπου 100 χιλιόμετρα μακριά από το Παρίσι, πολύ πέρα από τις πρωσικές γραμμές.
H αστείρευτη ενέργειά του και οι εκκλήσεις του στον γαλλικό πατριωτισμό αναζωογόνησαν την πολεμική προσπάθεια.
Μόλις διέφυγε από την πολιορκημένη πρωτεύουσα, ο Γκαμπετά άρχισε αμέσως να κινητοποιεί τις γαλλικές επαρχίες για τη συνέχιση της πολεμικής προσπάθειας. Στην Τουρ, δημιούργησε ένα προσωρινό αρχηγείο και έγινε ο de facto ηγέτης της εθνικής άμυνας της Γαλλίας. Από εκεί ανέλαβε το ηράκλειο έργο της οργάνωσης νέων στρατών για να αντισταθεί στην πρωσική εισβολή. Υπό την ηγεσία του, η Γαλλία συγκέντρωσε εκατοντάδες χιλιάδες νέους στρατιώτες, πολλοί από τους οποίους ήταν εθελοντές, παρά τη χαοτική και απελπιστική κατάσταση.
H αστείρευτη ενέργειά του και οι εκκλήσεις του στον γαλλικό πατριωτισμό αναζωογόνησαν την πολεμική προσπάθεια. Ο 32χρονος τότε Γκαμπετά ταξίδεψε σε όλα τα μη κατεχόμενα τμήματα της Γαλλίας, εκφωνώντας παθιασμένους λόγους και χρησιμοποιώντας τη ρητορική του δεινότητα για να συσπειρώσει τον μαχόμενο γαλλικό πληθυσμό. Προσπάθησε επίσης να συντονιστεί με διάφορους περιφερειακούς ηγέτες και στρατιωτικούς διοικητές, αν και οι προσπάθειές του παρεμποδίζονταν από υλικοτεχνικές δυσκολίες και στρατηγικές διαφωνίες.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, παρέμεινε μια σημαντική φιγούρα της γαλλικής πολιτικής, υπηρετώντας ως πρωθυπουργός στις αρχές της δεκαετίας του 1880.
Παρά τις προσπάθειες του Γκαμπετά, η στρατιωτική κατάσταση παρέμενε άσχημη. Μέχρι τον Ιανουάριο του 1871, η πρωσική πολιορκία του Παρισιού είχε προκαλέσει καταστροφικές απώλειες και η έλλειψη τροφίμων ανάγκασε την πόλη να συνθηκολογήσει. Η Γαλλία παραδόθηκε επίσημα μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Φρανκφούρτης τον Μάιο του 1871, παραχωρώντας τις επαρχίες της Αλσατίας και της Λωρραίνης στη Γερμανία. Η έκβαση του πολέμου ήταν ένα συντριπτικό πλήγμα για τη γαλλική υπερηφάνεια, αλλά η ηγεσία του Γκαμπετά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου εδραίωσε τη φήμη του ως ενός από τους σημαντικότερους υπερασπιστές της δημοκρατίας.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, παρέμεινε μια σημαντική φιγούρα της γαλλικής πολιτικής, υπηρετώντας ως πρωθυπουργός στις αρχές της δεκαετίας του 1880 και εργαζόμενος για τη σταθεροποίηση και την ενίσχυση της Τρίτης Δημοκρατίας.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
