Σαν Σήμερα: 8 Οκτωβρίου 1943 – Το ολοκαύτωμα του Καλλικράτη Σφακίων

Σαν Σήμερα: 8 Οκτωβρίου 1943 – Το ολοκαύτωμα του Καλλικράτη Σφακίων

Σε αντίποινα για τους θανάτους ανδρών της Βέρμαχτ, ο Γερμανός διοικητής της Κρήτης, Μπρούνο Μπρόιερ, διέταξε την καταστροφή των χωριών Καλή Συκιά και Καλλικράτης Σφακίων

5' 21" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Μετά την παράδοση των Ιταλών στις Συμμαχικές Δυνάμεις, τον Σεπτέμβριο του 1943, οι αντιστασιακές ομάδες που δρούσαν στην Ελλάδα είχαν επικεντρωθεί πλέον στους Γερμανούς κατακτητές. Από την πλευρά των δυνάμεων κατοχής, στην Κρήτη είχε δημιουργηθεί ένα νέο παραστρατιωτικό σώμα το οποίο είχε πλήρη ελευθερία δράσης, με σκοπό τη δίωξη των ανταρτών και τον εντοπισμό του οπλισμού τους, το Εθνικό Απόσπασμα Καταδίωξης Κομμουνιστών (ΕΑΚΚ) ή Jagdkommando Schubert.

Στο σώμα αυτό, που τελούσε υπό τις διαταγές του επιλοχία Φριτς Σούμπερτ, συμμετείχαν αποκλειστικά Κρητικοί, οι οποίοι είτε δήλωναν γερμανόφιλοι είτε είχαν προσωπική βεντέτα με επικεφαλής ανταρτικών μονάδων. Οι «Σουμπεραίοι» ή «Σουμπερίτες», όπως ήταν γνωστοί στον κρητικό πληθυσμό, ήταν γνωστοί για τις θηριώδεις μεθόδους που χρησιμοποιούσαν και έγιναν ο φόβος και ο τρόμος των κατοίκων.

Υστερα από το ολοκαύτωμα της Βιάννου από τη Βέρμαχτ (14-16 Σεπτεμβρίου 1943), που στοίχισε τη ζωή 401 ανθρώπων, το αντάρτικο σώμα με επικεφαλής τον Μανώλη Μπαντουβά κατέφυγε προς τα δυτικά, καταδιωκόμενο από τους Γερμανούς. Το σχέδιό τους προέβλεπε να φτάσουν στην παραλία του Ροδάκινου, από όπου Βρετανοί της μυστικής υπηρεσίας SOE (Εκτελεστικό Ειδικών Επιχειρήσεων) θα φυγάδευαν τον Μπαντουβά στην Αίγυπτο. Στις αρχές του Οκτωβρίου η ομάδα του Μπαντουβά κρυβόταν στο όρος Τσιλίβδικα, στους πρόποδες των Λευκών Ορέων. Στο μεταξύ, είχε ενισχυθεί από δύο αντάρτικες ομάδες, προερχόμενες από τον Καλλικράτη Σφακίων, υπό τις διαταγές των Νίκου και Ανδρέα Μανουσέλη.

Η παρουσία των ανταρτών στον Τσιλίβδικα προδόθηκε και έτσι γερμανικές δυνάμεις εστάλησαν στο σημείο.

Η παρουσία των ανταρτών στον Τσιλίβδικα προδόθηκε και έτσι γερμανικές δυνάμεις εστάλησαν στο σημείο. Οι Ελληνες αντιστασιακοί κατάφεραν να σκοτώσουν τους διώκτες τους. Σε αντίποινα για τους θανάτους των ανδρών της Βέρμαχτ, ο Γερμανός διοικητής της Κρήτης, Μπρούνο Μπρόιερ, διέταξε την καταστροφή των χωριών Καλή Συκιά και Καλλικράτης Σφακίων, καθώς οι χωρικοί είχαν συνεργαστεί με τους αντάρτες.

Ετσι, αφότου 12 γυναίκες, μεταξύ των οποίων και μία έγκυος, κάθως κι ένας ηλικιωμένος άνδρας (οι άνδρες είχαν καταφύγει στα βουνά, προβλέποντας τα γερμανικά αντίποινα) κάηκαν ζωντανοί από Σουμπεραίους στην Καλή Συκιά, στις 6 Οκτωβρίου, οι Γερμανοί κατευθύνθηκαν προς τον Καλλικράτη.

«Την 6/10/43, δύναμις εκ περίπου Γερμανών εισήλθον εις τον Καλλικράτην ρίπτουσα σφοδρούς πυροβολισμούς προς εκφοβισμόν των κατοίκων και παρεμπόδισιν της διαφυγής των», αναφέρει η Εκθεσις της Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων εν Κρήτη, η οποία συντάχθηκε μεταξύ 29 Ιουλίου και 6 Αυγούστου 1945. «Παρά ταύτα, το πλείστον των ανδρών κατώρθωσε να διαφύγη χάρις εις το ορεινόν και δασώδες της περιοχής. Οι υπολειφθέντες – περί τους 30 άνδρες και τα γυναικόπαιδα – συνελήφθησαν και εκρατήθησαν εις τον περίβολον της εκκλησίας. Ενισχυθέντες οι Γερμανοί και διά της αφίξεως άλλου στρατού ως και της περιβοήτου ομάδος του Σούμπερτ, ήρχισαν να λεηλατούν το χωρίον και να ανακρίνουν τους κατοίκους, κατηγορώντας αυτούς επί συνεργασία μετά του Μπαντουβά. Επειτα εκμανέντες διά την διαφυγήν τούτου, εφόνευσαν πρώτον περί τους 10 άνδρας μετά φοβερών βασάνων εντός ερειπωμένης οικίας, τους δε λοιπούς εις τας οδούς ή εντός των αυλών των οικιών των.

»Εν συνόλω εξετελέσθησαν την 8/10/43 29 άτομα μεταξύ των οποίων ο απόστρατος αξιωματικός χωροφυλακής Γ. Μανουσέλης μετά του υιού του Εμμανουήλ, οι γέροντες Μαν. Βουγιούκαλος 70 ετ., Μαν. Ν. Μανουσέλης 60 ετ., Μαν. Γ. Μανουσέλης 62 ετ., Ρουσ. Γανταδάκης 60 ετ., Εμμ. Κωνσταντουδάκης 60 ετ. Επίσης αι γυναίκες Ευαγ. χήρα Τσιβολεδάκη 65 ετ., Ζαμπία Ι. Παπαδοσήφου 50 ετ., Μ. Χαιρετάκη 60 ετ., και Αικατ. Γιαννακάκη 30 ετ. Επίσης οι αδελφοί Αλέξανδρος, Νικόλαος, Εμμανουήλ και Μανούσος Γ. Βουγιούκαλος, ηλικίας από 20 μέχρι 32 ετών.

»Συγχρόνως με τας εκτελέσεις ελεηλάτησαν και έπειτα επυρπόλησαν τον Καλλικράτην, εκ των οικιών εκάησαν περί τας 80. Εκ των γυναικών συνέλαβον 20 πάσης ηλικίας, τας οποίας επφυλάκισαν επί 1 μήνα εις την Αγιά. Επειδή δε μετά ταύτα ένα τμήμα του στρατού των, οδεύον πρός νότον, εβλήθη υπό ομάδος ανταρτών, οι Γερμανοί συνέλαβον άλλας τρεις γυναίκας εις το χ. Καλλικράτης, τας εφόνευσαν εντός οικίας και έπειτα ανετίναξαν αυτήν. Η περιοχή εκηρύχθη απηγορευμένη ζώνη, εγκατασταθέντος και μονίμου εκεί φυλακίου, τα δε γυναικόπαιδα διεσπάρησαν εις τα βουνά, τα δάση και τα γειτονικά χωριά».

Το ολοκαύτωμα του Καλλικράτη δεν έμεινε ατιμώρητο, καθώς τόσο ο Μπρόιερ όσο και ο Σούμπερτ εκτελέστηκαν στην Ελλάδα. Μάλιστα, η ιστορία του Σούμπερτ παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Παλαιότερα επικρατούσε η εκδοχή ότι ήταν γιος του πλούσιου καπνέμπορου από τη Σμύρνη, Σπυρίδωνα Κωνσταντινίδη, ο οποίος μετανάστευσε με την οικογένειά του στη Γερμανία την εποχή της Μικρασιατικής Καταστροφής. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο Σούμπερτ ήταν Γερμανός, γεννημένος στις 21 Φεβρουαρίου 1897 στο Ντόρτμουντ. Ηταν μέλος του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος και της Βέρμαχτ.

Οι θηριωδίες που διέπραξε ο Σούμπερτ στην Κρήτη και αργότερα στη Μακεδονία ήταν πολυάριθμες.

Στην αρχή της Κατοχής της Κρήτης, εμφανίστηκε στο Ρέθυμνο ως διερμηνέας του Γερμανού φρούραρχου. Γνώριζε καλά την ελληνική γλώσσα, την οποία μιλούσε με βαριά προφορά, ενώ γνώριζε και την τουρκική, γεγονός που έκανε τους Ελληνες να του δώσουν το προσωνύμιο «ο Τούρκος». Φορούσε στολή υπαξιωματικού της Βέρμαχτ και για ένα διάστημα είχε αντικαταστήσει τον Χάρτμαν ως επικεφαλής του γερμανικού δικτύου αντικατασκοπείας στο νησί.

Οι θηριωδίες που διέπραξε στην Κρήτη και αργότερα στη Μακεδονία ήταν πολυάριθμες. Παρ’ όλα αυτά, θεώρησε καλή ιδέα να επιστρέψει στην Ελλάδα μετά το τέλος του πολέμου: δηλώνοντας το ελληνικό όνομα Πέτρος ή Τάκης Κωνσταντινίδης, προσποιήθηκε ότι ήταν Ελληνας κρατούμενος στρατοπέδου συγκέντρωσης και στις 4 Σεπτεμβρίου 1945 «επαναπατρίσθηκε» από τους Συμμάχους. Ωστόσο, κατά τον υποτυπώδη έλεγχο των ελληνικών Αρχών στο αεροδρόμιο της Ελευσίνας, ο Σούμπερτ κίνησε τις υποψίες των αρμοδίων και μάλιστα αναγνωρίστηκε από κάποιον. Κατά την ανάκρισή του παραδέχθηκε την ταυτότητά του και συνελήφθη.

Ο Φριτς Σούμπερτ δικάστηκε το καλοκαίρι του 1947 από το Ειδικό Δικαστήριο Εγκλημάτων Πολέμου και καταδικάστηκε 27 φορές σε θάνατο.

Εικάζεται ότι ο Σούμπερτ επέστρεψε στην Ελλάδα λόγω κάποιας ερωτικής σχέσης. Από την άλλη, δεν ήταν ο μόνος Γερμανός που είχε γυρίσει στον τόπο του εγκλήματος. Ισως θεωρούσε ότι η μεταδεκεμβριανή Ελλάδα ήταν ασφαλέστερη από την κατεχόμενη και διαιρεμένη Γερμανία. Ισως πάλι θεωρούσε ότι οι Ελληνες συνεργάτες του θα μπορούσαν να τον υπερασπιστούν.

Εν τέλει, ο Φριτς Σούμπερτ δικάστηκε το καλοκαίρι του 1947 από το Ειδικό Δικαστήριο Εγκλημάτων Πολέμου και καταδικάστηκε 27 φορές σε θάνατο. Εκτελέστηκε στις 22 Οκτωβρίου 1947 στις φυλακές Επταπυργίου στη Θεσσαλονίκη. Σύμφωνα με το τότε ρεπορτάζ της «Καθημερινής», ο βασιλικός επίτροπος Σταυρόπουλος απευθυνόμενος προς το εκτελεστικό απόσπασμα, είπε: «Στρατιώται! Προ εξ περίπου ετών τα ελληνικά όπλα εσίγησαν. Η θεία Νέμεσις ηθέλησε σήμερον να ακουσθούν και πάλιν τιμωρά και δαφνοστεφανωμένα. Αι αθώαι ψυχαί των θυμάτων του τέρατος αυτού, την στιγμήν ταύτην ευρίσκονται ενσφηνωμέναι εις τας κάνας των όπλων σας και αναμένουν από σας να τας εξακοντίσητε υπό μορφήν βολίδος εις την καρδίαν του δημίου των».

Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης

comment-below Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή
MHT