Οταν ο Ναπολέων επέστρεψε στο Παρίσι, τον Δεκέμβριο του 1812, ήταν σαφές ότι η αυτοκρατορία του βρισκόταν σε κίνδυνο. Η καταστροφική αποτυχία της εισβολής στη Ρωσία, που ξεκίνησε μισό χρόνο νωρίτερα, είχε οδηγήσει στην απώλεια σχεδόν μισού εκατομμυρίου στρατιωτών από ασθένειες, λιποταξία, πείνα και κατά τη διάρκεια των μαχών. Παράλληλα, περίπου 200 χιλιάδες Γάλλοι στρατιώτες παρέμεναν στην Ιβηρική χερσόνησο, όπου πολεμούσαν Βρετανούς, Ισπανούς και Πορτογάλους, χωρίς όμως τα επιθυμητά για τον Ναπολέοντα αποτελέσματα. Υστερα από την ήττα του στη μάχη της Σαλαμάνκα, τον Ιούλιο του 1812, ο στρατός των αντιπάλων του ήταν έτοιμος για εισβολή στην ίδια τη Γαλλία.
Με αυτά τα δεδομένα, ο Ναπολέων προχώρησε σε εσπευσμένες κινήσεις. Διέλυσε τον στρατό και συγκέντρωσε έναν νέο, μέσω και αναγκαστικής στράτευσης. Εν τω μεταξύ, Ρωσία και Πρωσία, που τον Φεβρουάριο του 1813 είχαν υπογράψει διμερή συνθήκη, εισέβαλαν στη Σαξονία, η οποία παρέμενε ένας από τους ισχυρότερους συμμάχους της Γαλλίας. Παρότι ο πρόσφατα συγκροτημένος γαλλικός στρατός δεν ήταν ακόμα έτοιμος για μάχη, ο Γάλλος αυτοκράτορας δεν είχε την πολυτέλεια της καθυστέρησης. Ξεκίνησε για τη Σαξονία τον Απρίλιο.
Με την προσχώρηση της Αυστρίας και της Σουηδίας στον Εκτο Συνασπισμό, τα πράγματα χειροτέρεψαν ακόμη περισσότερο.
Στην αρχή της γερμανικής εκστρατείας του 1813, είχε δύο σημαντικές νίκες επί του ρωσοπρωσικού στρατού. Ωστόσο, η έλλειψη ιππικού δεν του έδωσε τη δυνατότητα να τις εκμεταλλευθεί ουσιαστικά. Στις 4 Ιουνίου υπογράφτηκε ανακωχή ανάμεσα στις δύο πλευρές, γεγονός που έδωσε την ευκαιρία ανασυγκρότησης των δυνάμεων των αντίπαλων του. Επιπροσθέτως, με την προσχώρηση της Αυστρίας και της Σουηδίας στον Εκτο Συνασπισμό, εναντίον του Ναπολέοντα, τα πράγματα χειροτέρεψαν ακόμη περισσότερο.
Υπό αυτές τις συνθήκες, ο Ναπολέων αποφάσισε να εγκαταλείψει τα σχέδιά του για κατάληψη του Βερολίνου, επιλέγοντας να προχωρήσει προς τη Λειψία για να προστατεύσει τις γραμμές επικοινωνίας του. Ολες του οι δυνάμεις, περίπου 177.000 στρατιώτες, είχαν συγκεντρωθεί γύρω από την πόλη μέχρι τις 14 Οκτωβρίου, ενώ τα στρατεύματα των συμμάχων, περίπου 325.000 στρατιώτες συνολικά, πλησίαζαν από κάθε πλευρά του ορίζοντα.
Οι συγκρούσεις ξεκίνησαν το πρωί κι ενώ αρχικά εξελίσσονταν υπέρ των Γάλλων, η μεταβολή της στάσης των Σαξόνων άλλαξε τις ισορροπίες.
Η μάχη ξεκίνησε νωρίς το πρωί της 16ης Οκτωβρίου, μια σκοτεινή και βροχερή μέρα, και θα συνεχιζόταν επί δύο μέρες ακόμα. Οι συγκρούσεις ξεκίνησαν το πρωί κι ενώ αρχικά εξελίσσονταν υπέρ των Γάλλων, η μεταβολή της στάσης των Σαξόνων εναντίον του Ναπολέοντα άλλαξε τις ισορροπίες. Τελικά, τα ξημερώματα της 19ης Οκτωβρίου οι Γάλλοι άρχισαν να υποχωρούν. Οι σύμμαχοι, οι οποίοι δεν είχαν αντιληφθεί ότι οι δυνάμεις του Ναπολέοντα ήδη υποχωρούσαν, προχώρησαν στις 10 το πρωί σε επίθεση.
Τότε, έλαβε χώρα η καταστροφή. Ο Ναπολέων είχε διατάξει να καταστραφεί η γέφυρα μετά τη διέλευση όλων των ανδρών του γαλλικού στρατού, αναθέτοντας το έργο αυτό σε έναν συνταγματάρχη ονόματι Μονφόρ. Γύρω στη 1 το μεσημέρι, όμως, ο δεκανέας στον οποίο ο συνταγματάρχης είχε αφήσει την ευθύνη, πανικοβλήθηκε κι ανατίναξε πρόωρα τη γέφυρα, παρότι ήταν γεμάτη με βαγόνια και ανθρώπους. Αποτέλεσμα αυτού ήταν χιλιάδες Γάλλοι στρατιώτες να παγιδευτούν στη Λειψία.
Η σημασία της μάχης της Λειψίας έγκειται πρωτίστως στο γεγονός ότι επιτάχυνε την παρακμή της αυτοκρατορίας του Ναπολέοντα. Ο τελευταίος έσπευσε μεν να επιστρέψει στη Γαλλία για να προετοιμαστεί για νέα εκστρατεία, είχε όμως πληγεί οριστικά η πολεμική του φήμη. Για έξι μήνες, προσπαθούσε να αποτρέψει –ανεπιτυχώς εντέλει– την εισβολή του Συνασπισμού στη Γαλλία. Η πτώση του Παρισιού, τον Μάρτιο του 1814, σηματοδότησε το τέλος του Ναπολέοντα, ο οποίος τον επόμενο μήνα παραιτήθηκε.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
