Αν και πολλοί ιστορικοί στην Αργεντινή δίνουν μεγάλη βαρύτητα στην κυκλοφορία της Gazeta de Buenos Ayres, της εφημερίδας που χρησιμοποιήθηκε για να προβάλει τις ενέργειες της πρώτης μετα-αποικιακής κυβέρνησης της χώρας, για άλλους πολύ πιο σημαντικό γεγονός –λόγω του περιεχομένου του– αποτελεί το Διάταγμα για την Ελευθερία του Τύπου, το οποίο ψηφίστηκε στις 26 Οκτωβρίου 1811. Το εν λόγω διάταγμα είχε ως αντικείμενο την άρση της λογοκρισίας που είχε επιβληθεί κατά την προηγούμενη περίοδο και τη δημιουργία ενός συμβουλίου το οποίο θα αποφαινόταν θετικά ή αρνητικά για περιπτώσεις κατάχρησης αυτής της ελευθερίας.
Με το συγκεκριμένο διάταγμα κατοχυρωνόταν ότι κάθε άνθρωπος μπορούσε να δημοσιοποιεί τις ιδέες του ελεύθερα, χωρίς να έχει προηγηθεί κάποιου είδους λογοκρισία. Μοναδική εξαίρεση αποτελούσε ό,τι αφορούσε τη θρησκεία.
Στην εισαγωγή του συγκεκριμένου διατάγματος, αναφέρεται:
«Οσο φυσιολογική είναι η νόηση για τον άνθρωπο, [άλλο τόσο φυσιολογική είναι] η δυνατότητα επικοινωνίας των ιδεών του. Αυτή είναι μία από τις λιγοστές αλήθειες που περισσότερο γίνονται αισθητές παρά αποδεικνύονται. Τίποτα δεν μπορεί να προστεθεί σε όσα έχουν ήδη γραφτεί για να αποδείξουν αυτό το δικαίωμα και τα ανυπολόγιστα πλεονεκτήματα για την ανθρωπότητα που προκύπτουν από την ελεύθερη άσκησή του. Η κυβέρνηση, πιστή στις αρχές της, θέλει να αποκαταστήσει στον [..] λαό, μέσω της πολιτικής ελευθερίας του Τύπου, αυτό το πολύτιμο δικαίωμα της ανθρώπινης ύπαρξης, το οποίο είχε ακυρώσει μια γερασμένη καταπιεστική εξουσία […]».
Με το συγκεκριμένο διάταγμα κατοχυρωνόταν ότι κάθε άνθρωπος μπορούσε να δημοσιοποιεί τις ιδέες του ελεύθερα, χωρίς να έχει προηγηθεί κάποιου είδους λογοκρισία. Μοναδική εξαίρεση αποτελούσε ό,τι αφορούσε τη θρησκεία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν υπήρχε η δυνατότητα εκτύπωσης κάποιας άποψης χωρίς να έχει ληφθεί προηγουμένως εκκλησιαστική έγκριση. Πέρα όμως από τα θρησκευτικά κείμενα, και για τα υπόλοιπα κείμενα προβλεπόταν κάποιο είδος ελέγχου. Αυτός επιβαλλόταν σε περίπτωση που υπήρχε «κατάχρηση» του δικαιώματος ελευθερίας του Τύπου, όπως αναφερόταν χαρακτηριστικά στο ίδιο το διάταγμα. Η κατάχρηση αυτή μπορούσε να θεωρηθεί εγκληματική ενέργεια σε περιπτώσεις που προσέβαλλε δικαιώματα συγκεκριμένων ατόμων είτε το σύνολο των πολιτών, σε περιπτώσεις που διακυβευόταν η δημόσια ηρεμία, το καθεστώς της καθολικής θρησκείας –μια πολύ σημαντική πλευρά στην ταυτότητα των πολιτών της χώρας– ή το σύνταγμα του κράτους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, δινόταν άδεια στις αρμόδιες αρχές να επιβάλλουν όποια τιμωρία προβλεπόταν από τον νόμο.
Η ευθύνη για ένα πιθανό τέτοιο «έγκλημα» βάρυνε τον «συγγραφέα». Ως «συγγραφέας» νοούνταν ο προμηθευτής του αρχικού χειρογράφου. Αν και η υπογραφή στα γραπτά κείμενα δεν προβλεπόταν ως κάτι το απαραίτητο εκείνη την εποχή, αναμενόταν ότι ο τυπογράφος θα είχε στη διάθεσή του τις απαιτούμενες πληροφορίες για την ταυτότητα του «συγγραφέα». Εάν όχι, τότε όφειλε να αναλάβει ο ίδιος την ευθύνη για τη συγγραφή.
Παρά τους περιορισμούς, το συγκεκριμένο διάταγμα, εν μέσω του Πολέμου της Ανεξαρτησίας της Αργεντινής, αποτέλεσε ένα πρώτο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.
Ο χαρακτηρισμός και η αξιολόγηση αυτών των καταχρήσεων ανήκαν σε ένα εννεαμελές συμβούλιο, το οποίο έφερε τον τίτλο «Προστάτης της Ελευθερίας του Τύπου». Η εκλογή των μελών του γινόταν ύστερα από ψηφοφορία. Ανάμεσα στους εκλέκτορες ξεχώριζαν ο εκκλησιαστικός προκαθήμενος, ο δήμαρχος (ο οποίος, μάλιστα, είχε τη δυνατότητα να ψηφίσει πρώτος), ο εισαγγελέας, καθώς και σημαντικοί κάτοικοι της περιοχής.
Σε κάθε περίπτωση και παρά τους περιορισμούς, το συγκεκριμένο διάταγμα, εν μέσω του Πολέμου της Ανεξαρτησίας της Αργεντινής, αποτέλεσε ένα πρώτο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
