Ξεραΐλα ανελέητη, κρανίου τόπος, σκληρή και άπονη γη, ήλιος ηλιάτορας, ουρανός και θάλασσα μόνο. Οποιος ταξιδευτής βρεθεί στη γλυκιά εξορία της Ανάφης, δύσκολα θα τη λησμονήσει. Είναι η σειρήνα του Αιγαίου, μια τοσοδούλα ακριτική Κυκλάδα στη σκιά της Σαντορίνης, που λες κι έχει μαγνήτη. Εχει μια χούφτα όμορφες παραλίες, όπως ο Ρούκουνας, το Κατσούνι, ο Λιβόσκοπος και το Κλεισίδι, έχει ωραίους περιπάτους όπως αυτόν που καταλήγει στον μονόλιθο και στην Παλαιά Ιερά Μονή της Παναγίας της Καλαμιώτισσας, έχει μια αμφιθεατρική πανέμορφη Χώρα, και κυρίως έχει αργούς ρυθμούς και ξεγνοιασιά ως εκεί που φτάνει το μάτι.
Η γη της Ανάφης βγάζει ελάχιστους καρπούς, ανθίζει το φθινόπωρο που φυτρώνει ο περιβόητος κρόκος (ζαφορά), έχει αμπέλια, λίγα μελίσσια και κάμποσα θυμάρια, και κάποια λίγα αιγοπρόβατα από τα οποία οι ντόπιοι παράγουν το ξερό αναφιώτικο τυρί. Εχει πολλές μικρές ταβερνούλες, που οι περισσότερες είναι αξιόλογες, κι έχει και δυο τρία καλά εστιατόρια, για μια πιο ιδιαίτερη έξοδο, στο νησί που οι περισσότεροι πηγαίνουν μόνο με ένα μαγιό, μια αλλαξιά ρούχα και ορειβατικά παπούτσια.
 |
 |
Αρτοποιείο Νικολή: μπρέκφαστ με ζαφοριστή τυρόπιτα και παξιμάδια πουλάκια
 |
 |
Μαζί με τα εισιτήρια για Ανάφη έκλεισα κι ένα καρβέλι ζαφοριστή τυρόπιτα από τον φούρνο των Νικολήδων. Είναι το ντόπιο ψωμί τους που το κάνουν κυρίως το Πάσχα, και το φτιάχνουν με τυρί και κρόκο δικής τους συλλογής από τα βουνά και τα λαγκάδια του νησιού. Τον υπόλοιπο καιρό το φτιάχνουν μόνο με παραγγελία, και αξίζει να το δοκιμάσετε γιατί είναι το ωραιότερο ψωμί της χώρας. Είναι πρωινό από τα λίγα, που κρατάει μέρες κλεισμένο σε ένα σακουλάκι, και δε θέλει άλλο συνοδευτικό παρά ένα κρύο ρόφημα με βότανα από τους αγρούς της Ανάφης. Βέβαια από τον φούρνο Νικολή, που τον λειτουργεί από το 1983 η κυρία Μαρία μαζί με τον σύζυγό της Δημήτρη και τα παιδιά τους Νικολέτα και Μανώλη, προμηθεύομαι κι άλλα λιχούδικα τοπικά. Κάνουν επίσης μελιτερά, καλιτσούνια, σκαλτσούνια, και παραγεμιστά που είναι τα τηγανητά γλυκά των γάμων με λεπτό φύλλο και γέμιση από σουσάμι, καρύδια και μέλι. Το φόρτε τους είναι τα διπλοφουρνιστά παξιμάδια, όπως κριθαρένιες κουλούρες με ή χωρίς γλυκάνισο, τα πουλάκια που είναι μικρά παξιμαδάκια τυλιγμένα με γλυκάνισο, τα απίθανα ζαφοριστά που είναι καρυκευμένα με γλυκάνισο και μαστίχα και πασπαλισμένα με γλυκάνισο και σουσάμι, και τα προζυμένια σταρένια παξιμάδια τους που φτιάχνονται με το ίδιο προζύμι που κάνουν και τα ψωμιά τους.
Χώρα Ανάφης, Τ/22860-61.231
40 χρόνια Μαργαρίτα: ένα μαγαζί σταθμός
 |
 |
Η Μαργαρίτα στο Κλεισίδι είναι μαγαζί σταθμός για την Ανάφη. Απόλυτα ταυτισμένη με το νησί, η κυρία Μαργαρίτα και πλέον και η κόρη της η Εφη, κρατάνε από το 1984 το εστιατόριο, πάλαι ποτέ καφέ και ταβέρνα που τα πρώτα χρόνια εξυπηρετούσε τους πρώιμους παραθεριστές του νησιού που κατασκήνωναν ελεύθερα στις αφράτες παραλίες. Με τα χρόνια το μαγαζί ενηλικιώθηκε μαζί με την Εφη, και περνώντας στα χέρια της, απέκτησε έναν πιο εστιατορικό χαρακτήρα ενσωματώνοντας μια ήπια δημιουργική κουζίνα την οποία επιμελούνται διάφοροι σεφ που περνούν κατά καιρούς από την κουζίνα του. Αυτό που ποτέ δεν αλλάζει είναι η πίστη στα τοπικά υλικά και η επιμονή στην ποιότητα της πρώτης ύλης, όσο κι αν αυτό φαντάζει άθλος σε ένα απομονωμένο, δυσπρόσιτο και άγονο νησί όπως είναι η Ανάφη.
Τα κουμάντα φέτος στην κουζίνα κάνει ο σεφ Νικόλας Τσιάρας (πρώην σου σεφ στο Sushimou), άρτι αφιχθείς στο νησί. Καθίσαμε κι ανοίξαμε Ασύρτικα, Γαϊδουριές και Μαυροτράγανα, και απολαύσαμε μια κεραμική πιατέλα (του αγγειοπλάστη Μάνου Αρβανίτη) με νιώτικα τυριά, τυρί της Ανάφης (ξερό ντόπιο αιγοπρόβειο τυρί) και βραστή (το φρέσκο τυρί που βάζουν στα μελιτερά το Πάσχα), μαζί με καπνιστή ντομάτα από τον κήπο της κυρά Μαργαρίτας για 15 δευτερόλεπτα καμένη στα κάρβουνα. Ύστερα μας έφεραν μια δροσερή γκασπάτσο με κατσούνι, πράσινες ντομάτες και αρακά από τον κήπο τους και λάδι από το πεύκο της αυλής τους. Εκείνη τη μέρα δοκιμάσαμε χυλοπίτες με φρέσκο τόνο και πανγκρατάτο με λάιμ, ροφό αχνιστό με αυγολέμονο, αλμύρα από τον κήπο τους και φρέσκια ζαφορά, μικρό κατσικάκι αναφιώτικο αργοψημένο στη γάστρα με ψητή γλιστρίδα και πατάτες σοτέ λεμονάτες. Το να στηθεί ένα μενού εδώ έχει βαθμό δυσκολίας, το να παραμείνει συνεπές είναι ακατόρθωτο. Η πρώτη ύλη αλλάζει μέρα με τη μέρα, και οργανοληπτικά αλλά και ποσοτικά, και ένας μάγειρας καλείται να γίνει ευφάνταστος, ευπροσάρμοστος και δημιουργικός ώστε να διαχειριστεί τα βρισκούμενα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αυτό είναι το στοίχημα του Νικόλα, που με την έμπειρη Έφη στο πλευρό του, διασκεδάζουν με την άναρχη άφιξη των πρώτων υλών στο μαγαζί και απολαμβάνουν τη δημιουργική πλευρά της δουλειάς τους. Κι όλα αυτά στα περιζήτητα τραπεζάκια μιας βεράντας κρεμασμένης επάνω από την παραλία, όπου απολαμβάνεις μεσημεριανό με το μαγιό και βραδινό με τα καλά σου.
Κλεισίδι, Τ/22860-61.237
Το Bandieroli που ανεμίζει στη Χώρα
 |
 |
Παρόλο που τον έχουμε πετύχει κατά καιρούς να βάζει το λιθαράκι του σε διάφορες κουζίνες της Αθήνας (Λινου Σουμπάσης και ΣΙΑ, Pharaoh, κλπ), τον σεφ Στέφανο Μιχάλη τον γνωρίσαμε καλύτερα (μαγειρικά) την περίοδο που ανέλαβε την κουζίνα του Annie Fine Cooking. Ωστόσο ο σεφ και οινοποιός ήταν ήδη γνωστός στους τακτικούς επισκέπτες της Ανάφης καθώς από χρόνια υπήρξε συνεργάτης και βασικός σεφ στην κουζίνα της Μαργαρίτας. Τον τελευταίο χρόνο, εκτός από το κτήμα Φλαμουρού όπου παράγει το κρασί του (βλ. παρακάτω), περνάει τον περισσότερο χρόνο του στο Bandieroli, το εστιατόριό του στη Χώρα, όπου για αρχή επιδίδεται στη δημιουργία φρέσκων πιάτων κυρίως με ωμά υλικά και με ελάχιστη χρήση φωτιάς. Ο ίδιος είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος ως προς τη βιώσιμη λειτουργία του μαγαζιού του, και όπως λέει φροντίζει να χρησιμοποιεί αυστηρά και μόνο τοπικά υλικά, να κάνει ανακύκλωση, να μην πετάει τίποτα και να αξιοποιεί την πρώτη ύλη εξολοκλήρου. «Φαΐ δεν πετάω ποτέ, ό,τι δεν πουληθεί ή δεν αξιοποιηθεί στην κουζίνα μου θα το δώσω στα ζώα. Φτιάχνω λίγες μερίδες κάθε μέρα» λέει ο ίδιος.
Ψάρια που τα πετάνε συνήθως οι ψαράδες, όπως γερμανούς, σμέρνες, σαλάχια, αυτός κοιτάζει να τα αναδείξει, χρησιμοποιεί θάλασσα στο φαγητό αντί για αλάτι, κι είναι από τους πρώτους που θα φτάσουν στο λιμάνι την ώρα που ξεψαρίζουν τα καΐκια για να διαλέξει τα «δεύτερα» και καλύτερα ψάρια που θα τύχουν στην ψαριά. Φτιάχνει το δικό του, εκπληκτικό ψωμί, βαρύ, ψυχωμένο, γεμάτο κυψέλες, που είναι ζουμερό και περικλείεται από μια σκληρή μυρωδάτη κόρα, κι αναλόγως την ημέρα μπορεί να φουρνίσει και μια ρεβυθάδα. Για να ξεκινήσουμε μας έφερε ντοματοσαλάτα με σουρωτό, ωμό φαγκρί με ένα απλό λαδολέμονο, μπαλά ωμό με κρίταμο και φιλέτα ντομάτας, οσπριοσαλάτα με ταραμά και σαλάχι και αχνιστή σκορπίνα με κολοκυθάκια και φασολάκια τραγανά. Για κυρίως δοκιμάσαμε κριθαράκι με ψαχνά ροφού, και για κλείσιμο κατσούνι (ντόπιο ξυλάγγουρο) με βραστό τυρί Ανάφης, μέλι θυμαρίσιο του Αργύρη (βλ. παρακάτω) και κατιφέ. Ο Στέφανος έχει την οξυδέρκεια να εντοπίζει και να αφουγκράζεται την καλή πρώτη ύλη, και το ταλέντο να την αναδεικνύει και να την παρουσιάζει λαμπερή σε όλο το μεγαλείο της με έξυπνους συνδυασμούς που δεν στερούν από την έντασή της. Η φρέσκια κουζίνα του Bandieroli αξίζει όσο και η υπέροχη, πανοραμική θέα στη θάλασσα, και παρά την εμμονή στο θέμα «φυσικό» κρασί, ψάχνοντας στον συντηρητή του θα βρεθούν και κάποιες αξιόλογες επιλογές που μπορούν να ταιριάξουν και να αναδείξουν τη δροσερή κι ανάλαφρη κουζίνα του.
Χώρα Ανάφης, Τ/22860-61.249
Δύο ταβέρνες με χορταστικές μερίδες καλομαγειρεμένου φαγητού
 |
 |
Το Ακρογιάλι είναι ίσως η παλιότερη ταβέρνα στο νησί, που την άνοιξε η αείμνηστη κυρά Πόπη το ‘70. Βρίσκεται στο λιμάνι, ακριβώς μπροστά στη μαρίνα που δένουν τα ψαροκάικα, και η Νεκταρία που ανέλαβε στο πόδι της μαμάς της, έχει την τύχη να είναι από τους πρώτους που θα διαλέξει από την ψαριά της ημέρας. «Το ψάρι πρέπει να το πλύνεις μόνο με θάλασσα, αλλιώς το έχασες. Εγώ τα ξέρω αυτά γιατί έχω μεγαλώσει μες στη θάλασσα» λέει η ίδια. Μας έφερε τη διάσημη ψαρόσουπά της, με συναγρίδα που βρήκε εκείνη τη μέρα, δικαίως φημισμένη, πεντανόστιμη και καλοχυλωμένη. Κάνει επίσης αστακομακαρονάδα, ψάρια ψητά στην πλάκα και τηγανητά, και διάφορα μαγειρευτά όπως μακαρόνια με κιμά, γεμιστά, κοτόπουλο στον φούρνο με πατάτες, φάβα και αμπελοφάσουλα. Στο τέλος να ζητήσετε γιαούρτι με γλυκό κουταλιού καρπούζι.
 |
 |
Στην ταβέρνα της Παπαδιάς που λειτουργεί από το 1990 θα πάτε μετά τη βουτιά στην όμορφη και χορταστική παραλία του Ρούκουνα. Εκεί μαγειρεύει η οικογένεια Αλεξοπούλου με αρχηγό τη μαμά, την κυρά Ζαμπέτα. Στο παραθαλάσσιο περιβόλι τους βάζουν ό,τι χρειάζονται από μπαξεβανικά και τροφοδοτούν τις μαγειρικές τους. Στη δροσερή βεράντα μπρος στους κήπους, που είναι περιστοιχισμένη από καλαμιές, παχύφυτα, φραγκόσυκα, αμπελιές και συκιές, σερβίρουν μαγειρευτά ημέρας που διαλέγουμε από τη βιτρίνα, όπως λευκές μελιτζάνες χαρακωτές με σκόρδο, παστίτσιο, και μεζέδες όπως κολοκυθανθούς τηγανητούς, φάβα και τζατζίκι, και κρέατα μαγειρευτά ή ψητά στον φούρνο, στον ξυλόφουρνο ή στα κάρβουνα. Κάνουν φοβερή λεμονάτη χοιρινή μπριζόλα με πατάτες στον φούρνο, κόκορα φρικασέ ή κρασάτο, κατσικάκι με πατάτες, ρεβυθάδα, και παϊδάκια από αρμυρό κατσικάκι αναφιώτικο.
Ακρογιάλι, Ορμος Αγίου Νικολάου, Λιμάνι Ανάφης, Τ/22860-61.218
Ρούκουνας, Παραλία Ρούκουνας, Ανάφη, Τ/22861-12.000
Madres μπαρ απ’ το σούρουπο ως την αυγή
Eχει μπαράκια η Ανάφη για να πιεις τα ποτά σου και να ακούσεις μουσική, έχει όμως και τις Madres (Επαρχ. Οδός Ανάφης, ανάμεσα στο λιμάνι και τη Χώρα) που είναι μια κατηγορία από μόνες τους. Είναι μάλλον το άφτερ του νησιού, που καλά κρατεί ολοβραδίς και δεν κλείνει πριν την ανατολή. Λειτουργεί πάνω από 20 χρόνια, βαράει ροκιές, αργότερα ελληνικά, κι ό,τι άλλο τέλος πάντων κάνει κέφι ο κόσμος, είναι θρυλικό και δε νοείται να μην περάσει κάποιος από εκεί για νυχτερινό… προσκύνημα.
Σουβενίρ που κολυμπάνε, που πετάνε και μεθάνε
 |
 |
 |
 |
Παρόλο που, όπως μας λένε οι 5-6 όλοι κι όλοι ντόπιοι ψαράδες, η θαλάσσια περιοχή γύρω από την Ανάφη υπεραλιεύεται γιατί έρχονται καΐκια κι από αλλού, το νησί τροφοδοτείται επαρκώς και είναι σχεδόν αυτάρκες από άποψη ψαριών. Αρχές Ιουλίου που βρεθήκαμε στο λιμάνι ξεψαρίζαν απ’ τα δίχτυα τους σκάρους, σκορπίνες, μπαρμπούνια και μπαλάδες, φαγκριά, αστακούς και κωλοχτύπες, μπακαλιάρους και σαλούβαρδους που θέλουν μαστοριά για να πιαστούν. Ορισμένοι από τους ψαράδες μάλιστα γυρνάνε στα χωριά και πουλάνε την ψαριά τους, όμως τον Αύγουστο όπως λένε λόγω μεγάλης ζήτησης δε φτάνει το ντόπιο ψάρι για να ικανοποιήσει και τους τουρίστες. Τη μέρα που φεύγαμε από το νησί περάσαμε νωρίς το πρωί από το λιμάνι και μας γέμισαν μια σακούλα με διάφορα. Τα βάλαμε στο ψυγείο του πλοίου και πήραμε μαζί μας το καλύτερο σουβενίρ.
Στα τέλη του ‘90 χτίστηκε κι ένα μικρό οινοποιείο πάνω από την παραλία Φλαμουρού, από τον καρδιοχειρουργό Άλκη Μιχάλη. Μια μικρή κάναβα ήταν και στην ακροθαλασσιά είχε ένα αμπελάκι για να παράγει λίγα, σπιτικά κρασιά. Λίγα χρόνια αργότερα, το 2007, ανέλαβε δράση ο ανιψιός του, Στέφανος Μιχάλης (Bandieroli), αμέσως μετά τις σπουδές του ως χημικός και την πρακτική του στη Σαντορίνη, στο οινοποιείο του αείμνηστου Χαρίδημου Χατζηδάκη. Εστησαν παρέα έναν νέο αμπελώνα ο οποίος τροφοδοτεί το οινοποιείο που εξακολουθεί να είναι μικρό, μάλλον ένα από τα μικρότερα οινοποιεία της χώρας. «Το 50% του νησιού έχει την ποικιλία Γαϊδουριά, το 25% είναι Ασύρτικα και Αϊδάνια, και σε μικρότερες ποσότητες υπάρχουν και κάποιες πιο σπάνιες ποικιλίες όπως το Στριφιλιάτικο, η Κοκκινογαϊδουριά, κι ανάκατα αμπέλια με Βουδόματο, Μαυροτράγανο, Ροδίτη και Μανδηλαριά», εξηγεί ο Στέφανος για αυτόν τον δύσκολο αμπελώνα που ο ουρανός ξεχνά να τον ποτίσει, καθώς στην Ανάφη μπορεί να βρέξει όλο κι όλο μια φορά τον χρόνο. Εκτός από τα δικά τους αμπέλια, παίρνουν σταφύλια και από ορισμένους παλιούς αμπελοκαλλιεργητές του νησιού, και κάθε χρόνο παράγουν περί τις 5 διαφορετικές ετικέτες με τη φίρμα Κτήμα Φλαμουρού, αναλόγως με τη χρονιά και την παραγωγή. «Παράγουμε κρασιά με ελάχιστες παρεμβάσεις, με αυθόρμητη ζύμωση, χωρίς σταθεροποίηση και φιλτράρισμα, και με μίνιμουμ θειώδη». Εφέτος που θεωρείται κακή χρονιά από άποψη παραγωγής, υπολογίζουν να φτάσουν στις 450 φιάλες, ενώ μια καλή χρονιά δεν ξεπερνούν τις 1800. Ιδιοσυγκρασιακά κρασιά, με πολύ ξεχωριστό χαρακτήρα, σχετικά δυσεύρετα εκτός νησιού, αξίζει να βάλετε μερικές φιάλες στις βαλίτσες σας.
 |
 |
Καλούδια από το νησί θα ψωνίσετε κι από τη Νέα Μονή Ζωοδόχου Πηγής Καλαμιώτισσας (Τ/22860-61.266), με τους πανέμορφους κήπους και τα αμπέλια της, που βρίσκεται στην αρχή του μονοπατιού για τον μονόλιθο και την Παλαιά Ιερά Μονή της Παναγίας της Καλαμιώτισσας. Οι μοναχές παράγουν και πουλούν διάφορες λιχουδιές όπως ξερά σύκα και σάλτσες ντομάτας, αλλά και κρασί την παραγωγή του οποίου επιμελείται ο Στέφανος.
Πηγή: Gastronomos.gr
