Όσοι ονειρευτήκαμε να κάνουμε σέρφινγκ στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’80 ή του ’90 πέσαμε πάνω σε τοίχο. Όλοι κι όλα γύρω μας έδιναν το ίδιο μήνυμα, και το μήνυμα ήταν αποκαρδιωτικό. Ιδίως αν έμενες στο κέντρο της Αθήνας, η σκέψη και μόνο πως μπορείς να γλιστρήσεις πάνω σε κύματα, έτσι όπως είχαμε δει να κάνουν στην Καλιφόρνια ή στη Χαβάη σε τηλεοπτικές σειρές, ταινίες ή φωτογραφίες σε περιοδικά, ήταν εξωπραγματική. Στους στενούς δρόμους της Κυψέλης ή των Εξαρχείων μπορεί το Rockaway Beach των Ramones να έφτανε στ’ αυτιά μας μέσα από τα ακουστικά ενός γουόκμαν σαν τον ήχο της παραλίας και η παραλία μπορεί να ήταν μόνο μισή ώρα μακριά από εκεί, αλλά ανάμεσα στις πολυκατοικίες και τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων όλα αυτά έμοιαζαν σαν όνειρα θερινής νυκτός. Από την άλλη, το γουιντσέρφινγκ ήταν ήδη διάσημο και διαδεδομένο στις ακτές μας. Σε μια χώρα ναυτική, μια χώρα γεμάτη ακτές και ανέμους, αυτό ήταν άλλωστε αναμενόμενο. Αλλά όταν ρώταγες αν μπορείς να σερφάρεις όπως κάνουν στον ωκεανό, έπαιρνες πάντα την ίδια απάντηση: «Δεν έχει μεγάλα κύματα η χώρα μας, κάνε καλύτερα γουιντσέρφινγκ». Πράγματι, όλοι έμοιαζαν γύρω μας να έχουν μια ιστιοσανίδα, αλλά κανείς δεν διέθετε σκέτη σανίδα, χωρίς το ιστίο.
Παντού και πουθενά
Πώς άραγε συνέβη και στην Ελλάδα των σχεδόν δεκατεσσάρων χιλιάδων χιλιομέτρων ακτογραμμής δεν είχε ποτέ καταγραφεί απόπειρα για σέρφινγκ; Και ενώ το ερώτημα παρέμενε αναπάντητο, η ποπ κουλτούρα δεν σταματούσε να μιλά υπόγεια και προκλητικά για τον «απαγορευμένο καρπό»: ο Ντίλαν στο Μπέβερλι Χιλς έπαιρνε την Μπρέντα για ένα ταξίδι στο Μεξικό, όπου της μάθαινε να σερφάρει, ο Κιάνου Ριβς με τον Πάτρικ Σουέιζι έβαζαν το σπορ ακόμα πιο βαθιά στις εικονοθήκες του συρμού με το Point Break και ο Κέλι Σλέιτερ, μελλοντικός βασιλιάς του σπορ, πρωταγωνιστούσε, πιτσιρικάς ακόμα, στο Baywatch, δίπλα στην Πάμελα Άντερσον. Την ίδια στιγμή, τα δημοφιλή Τ-shirts της Ocean Pacific ή της O’Neill ήταν γεμάτα ωκεάνιες εικόνες και μέχρι και εφηβικά περιοδικά όπως το Μπλεκ και το Αγόρι είχαν εξώφυλλα με σέρφερ να σκίζουν τα κύματα. Όλες αυτές ήταν ιδανικές, φευγαλέες καλοκαιρινές σκηνές που εμφανίζονταν σε τηλεοράσεις, σινεμά ή περίπτερα της χώρας, αλλά ποτέ δεν τις βλέπαμε μπροστά μας, στην αληθινή ζωή. Ήταν φυσικά και η μουσική, που μας θύμιζε όλη την ώρα αυτό το άπιαστο όνειρο.
Η μουσική που έπαιζε στα πάρτι, στις δισκοθήκες των φίλων, στα δισκάδικα, στα μπαρ, μια μουσική που ήταν συχνά γεμάτη από αναφορές στο σπορ – από τους Trashmen και τους Beach Boys ως τους Jane’s Addiction και τους Radio Birdman. Το σέρφινγκ εμφανιζόταν παντού γύρω μας, σε κάθε πολιτισμική εκδοχή, είτε με γεύση ανάλαφρης τσιχλόφουσκας είτε ηλεκτρικού κεραυνού, βαθύ ή επιφανειακό, φωτεινό ή σκοτεινό, έμοιαζε να ρουφάει και να αντανακλά τις εποχές και τις τάσεις της κοινωνίας. Ανεξάρτητα όμως από τον τρόπο που η κοινωνία φαντασιωνόταν το σέρφινγκ μέσα από τα προϊόντα της κουλτούρας της, για εμάς που είχαμε τη λαχτάρα να το ασκήσουμε, αυτό έμενε ένα άπιαστο όνειρο.
Και εγένετο η ΠΡ.Ο.Κ.Α
Δεν ήμασταν όμως οι πρώτοι που μας έτρωγε η λαχτάρα να κυνηγήσουμε αυτή τη θαλασσινή χίμαιρα. Υπήρξαν μια χούφτα άλλοι, αρκετά παλαιότερα, και για να τους συναντήσουμε και να δούμε τι κατάφεραν, πρέπει να γυρίσουμε μισό αιώνα πίσω στον χρόνο και να πάμε στο Καλαμάκι του 1970. Εκεί, στα νότια παράλια της Αθήνας, ο Κωνσταντίνος Πικρός, ένας ηλεκτρολόγος μηχανολόγος που ασχολήθηκε επαγγελματικά και ερευνητικά με την ιστιοπλοΐα και την ανεμοπορία, φέρνει, με την επιμονή, την εφευρετικότητα και μια φανταστική αίσθηση του χιούμορ, έστω και πρόσκαιρα, το σέρφινγκ στις ακτές της Αττικής. Ο Πικρός, πολυγραφότατος και με εξαιρετικά ταλαντούχα πένα, μας μεταφέρει ολοζώντανα αυτό το συναίσθημα του πρώτου ενθουσιασμού με το σπορ στο απολαυστικό, πολύτιμο πόνημά του Κυματοπλοΐα 1970. Εκεί γράφει με τον χαρακτηριστικά πληθωρικό και αστείο τρόπο του: «Τη δεκαετία του ’60 όσοι διαβάζαμε βιβλία για ταξίδια σε εξωτικές χώρες του Ειρηνικού ονειρευόμασταν τροπικά νησιά, κοραλλιογενείς ατόλες, Χαβανέζες και Ταϊτινές που χόρευαν χούλα χούλα. Γνωρίζαμε ακόμα ότι στη Χαβάη κάποιοι έκαναν σέρφινγκ στα μεγάλα ωκεάνια κύματα. Στο τέλος της δεκαετίας του ’60, τα σοβαρά βιβλιοπωλεία έβαζαν μέσα σε πανέρια ό,τι βιβλίο τούς έμενε απούλητο, για να πουληθεί φθηνά. Σε ένα τέτοιο πανέρι με αζήτητα βρήκαμε ένα βιβλίο για το σέρφινγκ. Αγοράσαμε λοιπόν το βιβλίο από καθαρή φιλομάθεια. Μελετώντας το βιβλίο, μας ήρθε το κέφι για πειράματα. Έπρεπε βεβαίως να κατασκευάσουμε τον εξοπλισμό μόνοι μας. ∆εν είχαμε όμως καμία πληροφορία για το κατάλληλο μέγεθος και σχήμα του surfboard για τα μικρά ελληνικά κύματα.
Γνωρίζαμε μόνο ότι το πλάτος έπρεπε να είναι γύρω στα 60 εκ., για να μπορούμε να το μεταφέρουμε κάτω από τη μασχάλη μας. Μπορεί τα κύματα στον ωκεανό να ήταν μεγαλύτερα, σίγουρα όμως τα χέρια των αθλητών δεν ήταν μακρύτερα». Ο ίδιος και η παρέα του πειραματίστηκαν με την κατασκευή σανιδιών, έψαξαν για κύματα στις αττικές ακτές και έφτιαξαν μια άτυπη ομάδα, για την οποία σκαρφίστηκαν ένα απολαυστικά αστείο όνομα: «ΠΡ.Ο.Κ.Α.» – Πρώτη Ομάδα Κυματοπλοΐας Αθηνών. Έφτιαξαν λογότυπο, το τύπωσαν με στάμπα λινόλεουμ σε μπλουζάκια, σκάρωσαν δικά τους σανίδια – ήταν αληθινοί πρωτοπόροι που τους χαρακτήριζε ένα δροσερό μείγμα αυτοσαρκασμού και δημιουργικότητας, σε μια εποχή που δεν σήκωνε τέτοια πειράματα και που όλοι θα τους θεωρούσαν αληθινά τρελούς. Όπως λέει ο ίδιος, «…κάποιος βενζινάς κοντά στο σπίτι μας έλεγε σε γείτονες ότι αυτοί οι παλαβοί ξεκρεμάνε την πόρτα του σπιτιού τους, τη φορτώνουν στη σχάρα του αυτοκινήτου και πηγαίνουν στη θάλασσα». Πράγματι, αυτήν την πρώτη γενιά Αθηναίων σέρφερ δεν την ένοιαζε η δημόσια εικόνα, οι επιδόσεις, τα μεγάλα κύματα. Η έρευνά τους μπορεί να είχε δόσεις ωκεανολογίας, ναυπηγικής και περιηγητικής αναζήτησης, αλλά αυτό που επικρατούσε ήταν μια ελαφρότητα, μια αίσθηση παιχνιδιού και απόλαυσης της φύσης. Σκοπός ήταν να περάσουν καλά, απολαμβάνοντας το μαγικό αυτό σπορ και τη θάλασσα, τη γεμάτη μύθους και θέλγητρα ελληνική θάλασσα.
Ένα σπορ για «ελεύθερους μινιμαλιστές»
Αυτός και η παρέα του υπήρξαν οι πρώτοι Αθηναίοι «αναβάτες κυμάτων» και είχαν απολαυστικά τελέσει μια προοικονομία της απομυθοποίησης ενός τοξικού ανταγωνισμού και μάτσο ύφους που μοιάζει διαχρονικά –και παγκόσμια– να εμπνέει το σπορ αυτό. Είδαν στην προοπτική της κυματολίσθησης κάτι ευγενικό, απολαυστικό, φυσιολατρικό και δημιουργικό, κάτι που δεν ζητά πολλά (παρά μόνο ίσως χρόνο). Είδαν ένα σπορ για «ελεύθερους μινιμαλιστές», όπως τόσο συγκινητικά το περιέγραψε ο ίδιος ο Πικρός. Ευτυχώς, ακριβώς την ίδια διάθεση είχε και η επόμενη γενιά των Αθηναίων σέρφερ, οι επόμενοι πρωτοπόροι, και έπρεπε να περάσει ένα ολόκληρο τέταρτο του αιώνα για να περάσει η σκυτάλη από την ΠΡ.Ο.Κ.Α. σε αυτή την επόμενη αναζήτηση για αττικά κύματα. Aυτή η νέα ομάδα αναβατών των κυμάτων ξεπετάχτηκε από τρία σπορ που ήταν και τα τρία «παιδιά» της κυματολίσθησης: αφενός μέσα από το γουιντσέρφινγκ (το πάντρεμα του σέρφινγκ με την ιστιοπλοΐα), όταν κάποιοι ιστιοπλόοι πέταξαν το πανί και το άλμπουρο και δοκίμασαν να τσουλήσουν στα καλπάζοντα κύματα πάνω στη σανίδα τους, αλλά και από δύο σπορ που δεν είχαν να κάνουν με τη θάλασσα, αλλά γεννήθηκαν σε αυτήν: το σέρφινγκ στην άσφαλτο και στις ράμπες, που ονομάστηκε σκεϊτμπόρντινγκ, και το σέρφινγκ στο βουνό και στα χιόνια, που ονομάστηκε σνοοουμπόρντινγκ.
Δύο σπορ λοιπόν που γέννησε το σέρφινγκ και τα ανακάλυψαν οι σέρφερ για τις στιγμές που δεν μπορούσαν να βρεθούν στο νερό και στα κύματα. Δύο «παιδιά» του σέρφινγκ που γεννήθηκαν λίγο μετά την εποχή του Κωνσταντίνου Πικρού, και αυτό που γεννήθηκε στο βουνό δημιούργησε την κυριότερη ομάδα νέων σέρφερ στην Αττική.
Από το Καλαμάκι στον Παρνασσό
«Το χιόνι είναι απλώς παγωμένο νερό», έλεγε σε μια διάσημη ρήση του ο Τζακ Ο’ Νιλ, ο Αμερικανός εφευρέτης του wetsuit (θερμομονωτική αδιάβροχη στολή), όταν η παγκόσμιου βεληνεκούς μάρκα του έμπαινε δυναμικά στον χώρο του «σέρφινγκ του χιονιού», του σνοουμπόρντινγκ, στα τέλη του ’80. Πέρασαν λίγα χρόνια μέχρι το βουνίσιο αυτό σπορ να φτάσει στη χώρα μας, και στην αρχή του ’90, στα –λίγα– καταστήματα όπου έβρισκε κανείς σκι, γουίντσερφ ή πατίνια του σκέιτ μπορούσε να βρει και σανίδια για το νέο αυτό σπορ. Στο FunOcean του Βασίλη Μπουτσωρή στην Κηφισιά έβρισκε κανείς σανίδια του Τζέικ Μπέρτον, ενός Αμερικανού πρωτοπόρου του αθλήματος. Για αρκετούς από εμάς που είχαμε ονειρευτεί να τσουλάμε στα κύματα, η βουτιά στον κόσμο του «σέρφινγκ του χιονιού» ήταν απότομη: στη διαδρομή για το χιονοδρομικό κέντρο του Παρνασσού τα τοπία έμοιαζαν κρύα και απόκοσμα. Και, όχι, δεν είχε καμία σχέση όλο αυτό με τα μπλε κύματα που έσκιζε στο Baywatch ο νεαρός Κέλι Σλέιτερ. Όμως, στρίβοντας πότε με τις φτέρνες και πότε με τις μύτες, κόβοντας το φρέσκο χιόνι με τις λάμες των σανιδιών μας –ιδίως όταν αυτό το κάναμε πάνω σε στρώσεις φρέσκου χιονιού, σε «πούδρα», όπως το λέγαμε–, είχαμε την αίσθηση πως είμαστε σέρφερ του παγωμένου νερού. Και ήταν τότε, στις πρώτες αυτές απόπειρες για σέρφινγκ στο βουνό, που γνωρίσαμε αυτόν που (για όσους τουλάχιστον ζούσαμε στα βόρεια προάστια της πόλης) τα ξεκίνησε όλα. Ήταν γεμάτος τατουάζ (πολύ πριν αυτά γίνουν μόδα του συρμού), βαμμένα πράσινα μαλλιά, ζωγράφιζε καταπληκτικά με αερογράφους και, όταν πεταγόταν στον αέρα δοκιμάζοντας ένα εναέριο τρικ με τη σανίδα του, στεκόσουν μάρτυρας σε κάτι ακραία νεωτεριστικό, αντιδραστικό, εκρηκτικό, δημιουργικό. Όταν έβλεπες τον Δημήτρη Λιόση να κάνει ένα «backside air» (όνομα ενός από τα τρικ του αθλήματος), ήταν λες και έβλεπες ένα, μακρινό ξάδερφο του Καλιφορνέζου πρώτου πανκ του σπορ και θεμελιωτή των εναέριων τρικ, του αντισυμβατικού και επιδραστικού Κρίστιαν Φλέτσερ. Ο Λιόσης μπορούσε να χρωματίσει ένα κόλπο που έκανε με το σανίδι του στο χιόνι με καλλιτεχνική δημιουργία και αυθεντικό στιλ, κάνοντάς μας να καταλάβουμε από νωρίς ότι σε αυτά τα σπορ η τεχνική ικανότητα δεν σημαίνει από μόνη της κάτι, αν δεν πάει χέρι χέρι με μια αυθεντική, προσωπική αίσθηση του στιλ και μια ξεχωριστή προσωπικότητα.
Με την εμβληματική του παρουσία και τις εκκεντρικές του κινήσεις ήταν λες και δήλωνε με παρακινητικό τρόπο στα νέα παιδιά που τον θαύμαζαν πως με τα σανίδια στα πόδια κάνουν αληθινό αθλητισμό και όχι απλώς μια δραστηριότητα που κατατάσσεται σε κάποια περιφρονημένη και γραφική υποκουλτούρα. Επιπλέον, το μήνυμά του μιλούσε για ένα νέο ήθος που έμοιαζε να γεννάει και η ίδια η εποχή: στις αρχές/μέσα του ’90 αρχίσαμε να αποκτάμε μια νέα σχέση με το περιβάλλον, τον πλανήτη, το ίδιο μας το σώμα. Κατανοήσαμε πως, εφόσον αυτές οι δραστηριότητες γίνονταν κοντά στη φύση, αυτό ήταν κάτι που μας απελευθερώνει, που μας κάνει πιο υγιείς και ευτυχείς και μας ευαισθητοποιεί απέναντι στον πλανήτη και στην επικείμενη ανάγκη για την προστασία του. Ήταν ένας πρωτοπόρος που μαζί με λίγους άλλους έβαλε τις βάσεις στην Ελλάδα για να πυροδοτηθεί μια ολόκληρη κουλτούρα και αγορά με βάση τα boardsports – όπως ονομάζονται τα αθλήματα που έχουν ως βάση τη σανίδα. Ήθελε πολύ θάρρος αυτό, αλλά η ιστορία έχει δείξει πως έτσι γεννιούνται οι νέες τάσεις: οι υποκουλτούρες, γενναία, τολμηρά και με το τίμημα του κατατρεγμού και του χλευασμού, δίνουν μασημένη τροφή στον λαίμαργο, αλλά χωρίς τόλμη και ιδέες, συρμό της εκάστοτε εποχής. Τριάντα χρόνια μετά, το 2021, το σέρφινγκ, το σκεϊτμπόρντινγκ και το σνοουμπόρντινγκ όχι μόνο έχουν φτιάξει δικές τους παγκόσμιες αγορές που ευημερούν, αλλά και έχουν όλα τους γίνει Ολυμπιακά αθλήματα. Αλλά δεν είναι μόνο η καινοτομία που συνδέει τον Λιόση με τον προπάτορά του Κωνσταντίνο Πικρό. Είναι και η αίσθηση του χιούμορ.
Μιλώντας του με αφορμή αυτό το αφιέρωμα, το πρώτο πράγμα που μας λέει είναι ξεκαρδιστικό: «Το αθηναϊκό σέρφινγκ θυμίζει λίγο την ταινία με τους Τζαμαϊκανούς που πάνε στη χειμερινή Ολυμπιάδα να πάρουν μέρος στο αγώνισμα του έλκηθρου!» και συνεχίζει: «Η Αττική, ομολογουμένως, δεν βγάζει συχνά καλά κύματα, αλλά τι να κάνουμε, αυτά έχουμε, εκεί σερφάρουμε, εκεί διασκεδάζουμε, εκεί συναντάμε παλιούς φίλους».
Τα κύματα είναι δικά μας
Και ήταν με αυτούς τους παλιούς φίλους που ψάξαμε να βρούμε κύματα, τέλη του ’90 και αρχές της νέας χιλιετίας, στην Αθήνα. Ξέραμε από τότε πως δεν θα γίνουμε ποτέ Καλιφόρνια, αλλά ποντάραμε στο ότι τα ωραία μας τοπία, τα καθαρά μας νερά, ο ελληνικός ήλιος και φυσικά ο ενθουσιασμός της νέας ανακάλυψης θα μας ανταμείψουν.
Τα δικά μας αττικά κύματα τα βρήκαμε στη Βουλιαγμένη, στον Άγιο Δημήτριο, στην παραλία Μαρίκες της Ραφήνας, αλλά και στο Κόκκινο Λιμανάκι, όπου ένα μεσημέρι του Ιουνίου του 2000, με αρκετό βοριά, έκπληκτοι οι λουόμενοι μας παρακολουθούσαν να προσπαθούμε, τρία αγόρια και ένα κορίτσι, να τσουλήσουμε πάνω στα καλπάζοντα μικρά κύματα με τα σανίδια μας. Δεν γνωρίζαμε παρά μόνο τα βασικά, αλλά μας έμοιαζε απίστευτο το ότι μπορούμε να σερφάρουμε τόσο κοντά στα σπίτια μας. Όπως ήταν αναμενόμενο, σύντομα ψάξαμε το κύμα σε τόπους πέραν της Αττικής. Η επόμενη απόπειρα ήταν στην Κυπαρισσία και η αμέσως επόμενη στην Κολυμπήθρα της Τήνου, που έμελλε να γίνει ένας από τους κορυφαίους προορισμούς για τους Αθηναίους σέρφερ και και να δημιουργήσει ακόμη και τη δική της τοπική σκηνή. Κάτι που φυσικά συνέβη και σε άλλους τόπους όπως η Ικαρία, η Άνδρος, η πιο εσωστρεφής Κρήτη, αλλά και η Πάργα, όπου ο Γιώργος Παπανδρέου και οι αδελφοί Γεραλέξη είχαν ήδη δημιουργήσει τη δική τους «παρέα» του σέρφινγκ. Τα πράγματα, μετά το 2000, κινήθηκαν ραγδαία: είχαμε αρχίσει να γινόμαστε όλο και περισσότεροι, φέρναμε σανίδια από το εξωτερικό, άνοιξαν μαγαζιά, σχολές εκμάθησης, το σπορ είχε μια ξαφνική μεγάλη διάδοση, και αυτό στην Αττική αντικατοπτριζόταν στην έλευση του κόσμου στην πλαζ της Βουλιαγμένης, που έγινε το κατεξοχήν «home spot» (το μέρος όπου, όπως λέγεται στην ορολογία του σπορ, κάνει κανείς σερφ κοντά στο σπίτι του) της Αθήνας.
Εκεί, κάτω από την Ωκεανίδα, εξελίχθηκε –και ακόμα εξελίσσεται– το κεντρικό επεισόδιο της ιστορίας του αττικού σέρφινγκ. Εκεί, τα τελευταία δέκα χρόνια, δημιουργήθηκαν νέα ταλέντα, έμαθαν το σπορ νέα παιδιά, και το μαθαίνουν ακόμα. Εκεί που κάποτε μετρούσες δέκα σέρφερ, τώρα πια αυτοί ξεπερνούν (με μια συντηρητική προσέγγιση) τους εκατό. Τι λένε μερικοί από τους καλύτερους σέρφερ της Αθήνας για την εμπειρία τους στη μεγάλη αυτή πίστα; Μιλήσαμε με κάποιους από αυτούς –παλαιούς και νέους– και όλοι τους φαίνεται να συμφωνούν σε ένα πράγμα: μπορεί να είναι μαγικά όταν τα απογεύματα του χειμώνα οι νοτιάδες που ταξιδεύουν από το Μυρτώο δημιουργούν συχνά «ωκεάνια», καθαρά κύματα, αλλά πλέον δεν υπάρχει χώρος για όλους. Παρά τη μεγάλη έκταση της πλαζ, το σπορ πλέον είναι τόσο δημοφιλές που τα φαινόμενα συνωστισμού στο νερό είναι αναπόφευκτα. Μιλώντας όμως για τη Βουλιαγμένη, πρέπει να μιλήσουμε με αυτούς που έβγαλαν τα ιστία από τις ιστιοσανίδες τους και τσούλησαν στα κύματα, στα νότια προάστια της Αττικής.
«Only a surfer knows the feeling»
Ο Παύλος Χειλαδάκης, ιδιοκτήτης της σχολής εκμάθησης και ενοικιάσεων γουίντσερφ και σερφ Yasurfaki στη Βάρκιζα, ξεκίνησε από το wave γουιντσέρφινγκ (υποκατηγορία της ιστιοσανίδας που γίνεται μέσα σε κύματα), ώσπου κάποια μέρα με κύμα έβγαλε το ιστίο και προσπάθησε να σερφάρει. Στην κουβέντα που κάναμε μαζί του μίλησε γι’ αυτή την εμπειρία του με παιδικό ενθουσιασμό: «Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτό το συναίσθημα», μας είπε, ένα συναίσθημα που, άλλωστε, κανείς σέρφερ δεν μπορεί να ξεχάσει, κάνοντας το σπορ αυτό ακραία εθιστικό. H φράση αυτή άλλωστε, σε μια διάσημη παραλλαγή της, αποτέλεσε και το μότο του πρώτου surf shop της Αθήνας, του Slick Bitch στη Γλυφάδα: «Only a surfer knows the feeling» – Μόνο ένας σέρφερ γνωρίζει το συναίσθημα. Ο Σίμος Βαριάς, κι αυτός ένας από τους παλαιούς σέρφερ των νοτίων προαστίων της Αθήνας, θυμάται: «Αυτό ήταν το πρώτο surf shop! Ένα κατάστημα που έφερε αμιγώς την κουλτούρα του αθλήματος, ενός αθλήματος που τότε ήταν ακόμα παραπεταμένο. Ο Θάνος Μπουραντώνης, ο ιδιοκτήτης του, έφερε τότε από την Αμερική καμιά πενηνταριά σανίδια “Town and Country” [σ.σ.: παλιά χαβανέζικη μάρκα, από τις πιο σεβάσμιες του χώρου] και ξεπούλησε. Έτσι μπήκαν στα νερά της Αθήνας πολλά καλά σανίδια, κάτι που βοήθησε πολύ στο να εξαπλωθεί το σπορ κι αρκετοί νέοι σέρφερ να κάνουν κάποια πρώτα σωστά βήματα. Αλλά για μένα ο μάγος ήταν ο Λορέντζο!» αναφωνεί με ενθουσιασμό. Κάτι με το οποίο φαίνεται να συμφωνεί και ο Χειλαδάκης: «O Λορέντζο Πελεγκρίνι ήταν ο απόλυτος εμπνευστής και το είδωλό μου. Αυτός ήταν που με βοήθησε να μάθω σερφ, και εμένα, και άλλους.
Στην Ιταλία υπάρχει πολύ μεγαλύτερη παράδοση στο σπορ από ό,τι στην Ελλάδα, και ο Λορέντζο ήταν ήδη ολοκληρωμένος σέρφερ όταν ήρθε εδώ να δουλέψει ως μηχανικός στο Αττικό Μετρό, που τότε ακόμα φτιαχνόταν». To ίδιο πιστεύει και ο Σίμος Βαριάς, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Στα τέλη του ’90 δεν ξέραμε πού πάνε τα τέσσερα και ο Λορέντζο μάς έδειξε τα πρώτα βασικά πράγματα. Αυτός μας ξεστράβωσε!» αναφωνεί και ο Χειλαδάκης συμπληρώνει: «Ήταν ταπεινός, απλός και είχε γνώση την οποία με πάθος ήθελε να μεταλαμπαδεύσει σε όλους μας που τότε ξεκινούσαμε». Μιλώντας, λοιπόν, με δύο από τις βασικές φιγούρες του σέρφινγκ στα νότια προάστια, μαθαίνουμε πως στο αττικό πάνθεον των πρωτοπόρων πρέπει να προσθέσουμε δίπλα στους Κωνσταντίνο Πικρό και Δημήτρη Λιόση και τον Θάνο Μπουραντώνη του Slick Beach αλλά και έναν αφανή Ιταλό μηχανικό, τον Λορέντζο Πελεγκρίνι, που, όπως σεμνά ήρθε και άφησε λίγη πολύτιμη γνώση στον χώρο, έτσι αθόρυβα και έφυγε. Και έτσι αθόρυβα πέρασαν και τα χρόνια, και η δεύτερη γενιά του αττικού σέρφινγκ πια πενηνταρίζει.
Γυναίκες και νέα γενιά: «το σερφ είναι η χαρά της ζωής»
Δύο δεκαετίες μετά τη δεύτερη γενιά των πρώτων εξερευνητών του σέρφινγκ με έδρα την Αττική, αποφασίζουμε να παρουσιάσουμε τη σκηνή του σπορ της Αθήνας στο «Κ», με τη φωτογράφο Μάρα Δεσύπρη να μας προσφέρει, με το μαγικό της άγγιγμα, συγκινητικά πορτρέτα από μια μικρή ομάδα πρωταγωνιστών του χώρου – πρωταγωνιστών ηχηρών και σεμνών, νεότερων και παλαιότερων, αρσενικών αλλά και θηλυκών. Και σε μια κοινωνία που ακόμα βιώνει τραυματικά την πατριαρχία, σε ένα σπορ που για χρόνια έμοιαζε σχεδόν ολότελα ανδρικό, αλλά ολοένα αποκτά μια ισόβαρη γυναικεία παρουσία, υπάρχει ένα γκρουπ από Αθηναίες σέρφερ που εντυπωσιάζουν με την επιμονή, τις επιδόσεις και την πρωταγωνιστική τους παρουσία στον χώρο. Μία από αυτές είναι και η Ελισάβετ Μαυράκη, από τις πιο τεχνικές σέρφερ που έχουμε στην Ελλάδα, η οποία μας αφήνει με τα λόγια της ένα δυνατό χνάρι θηλυκής δύναμης: «Ως γυναίκα, το σέρφινγκ το έχω αντιμετωπίσει σαν μια φίλη.
Σαν μια σύγχρονη, δυνατή, δυναμική γυναίκα που, όπως όλες μας, καταφέρνει και περνάει μέσα από τις δυσκολίες». Ρωτώντας την πώς το σπορ έχει επηρεάσει την ψυχολογία της, συμπληρώνει: «Το κύμα μπορεί να σε βρει αδύναμη, αλλά μπορεί και να σου δώσει την ευκαιρία να δυναμώσεις και να βγεις στην επιφάνεια. Μέσα του καταλαβαίνω τις διαστάσεις μου. Δεν είμαι τόσο μεγάλη όσο πιστεύω, αλλά ούτε και τόσο μικρή όσο πιστεύω. Είμαι τόσο μεγάλη και τόσο μικρή όσο η επιθυμία μου να το πάρω, να γλιστρήσω πάνω του. Και αυτό αισθάνομαι όταν κάνω σέρφινγκ, αυτό μεταφέρω και έξω, όταν είμαι στη στεριά: προσαρμοστικότητα, ετοιμότητα, δύναμη, υπομονή, επιμονή, επικοινωνία. Αυτά μου έμαθε το σπορ, αυτό και αυτά μπορεί να μάθει στα μικρά παιδιά. Μπορεί να γιατρέψει την ψυχή μας, όταν τη συντονίσουμε με το σώμα μας. Γιατί, αν δεν καταφέρουμε να συντονιστούμε, θα χάσουμε το κύμα. Και το κύμα, μπορεί να πει κανείς, είναι η ζωή, η ίδια η χαρά της ζωής». Ως καθηγήτρια φυσικής αγωγής, μιλάει με πάθος για το καλό που μπορεί να προσφέρει το σπορ στα νέα παιδιά: «Αυτό θα ήθελα να τους μάθω: να αγαπούν την ψυχή τους, να αγαπούν το σώμα τους και το νερό, και να μη φοβηθούν τίποτε από αυτά τα τρία, απλώς να τα σεβαστούν. Αν καταφέρω να επηρεάσω ένα νέο παιδί που ξεκινάει με την παρουσία μου στο νερό, αν καταφέρω να αγαπήσει τη φύση και να νιώσει πώς το σερφ χτίζει χαρακτήρες, τότε για μένα αυτό είναι η απόλυτη επιτυχία, η μεγαλύτερη χαρά».
Το ίδιο φαίνεται να πιστεύει και ο Βασίλης Καραγεωργίου, ένας ακόμα πρωτοπόρος των boardsports στη χώρα και παλαιός σέρφερ, ένας πατέρας που συνειδητά έχει ωθήσει τα τρία παιδιά του από μικρή ηλικία προς το σέρφινγκ. Είναι συγκινητικό να τα βλέπεις να δαμάζουν τα κύματα με την εκπληκτική άνεση πους τους επιτρέπουν η ηλικία και η έμπνευση που παίρνουν από τον πατέρα τους, ο οποίος συνεχώς τα παρακινεί, συνεχώς τα βάζει μέσα στα στοιχεία της φύσης για να αγαπήσουν και μάθουν αυτά τα σπορ. Μέσα σου φτάνεις μέχρι και να ζηλεύεις –σκέφτεσαι «εμείς ήμασταν εικοσάρηδες όταν ξεκινήσαμε, φαντάσου να μπαίναμε στα κύματα από τα δέκα μας!…»– αλλά φυσικά επικρατεί η μεγάλη χαρά τού να συνειδητοποιείς πως υπάρχει επόμενη γενιά, υπάρχει μέλλον στο σπορ. Ο γιος του Βασίλη Καραγεωργίου, ο Νικόλας, ένα φοβερό νέο ταλέντο, λέει με απίστευτο ενθουσιασμό: «Το όνειρό μου είναι να κάνω σερφ όλη μου τη ζωή!». Και, βλέποντάς τον να σερφάρει, είσαι βέβαιος πως θα το κάνει στ’ αλήθεια. Το ίδιο νιώθεις και όταν κοιτάς κάποιους εικοσάρηδες του σήμερα να πιάνουν κύματα. Ο Νίκος Κούζης και ο Γιώργος Ασημακόπουλος είναι δύο από αυτούς. Τα λόγια που μας είπαν λάμπουν από χιούμορ, ενθουσιασμό, μια πεντακάθαρη αίσθηση του μέτρου και μια ωριμότητα που μάλλον τους έχει προσφέρει η επαφή που έχουν με το νερό από την παιδική τους ηλικία, έχοντας υπάρξει για χρόνια και οι δυο τους κολυμβητές αγώνων.
«Το σερφ σε αλλάζει ριζικά»
Το ψυχοσωματικό κομμάτι της όλης ιστορίας είναι κάτι που τονίζουν αμφότεροι. Ο Νίκος Κούζης μάς λέει χαρακτηριστικά: «Όταν σερφάρω, αλλάζει η ψυχολογία μου – και τότε, αλλά και τις επόμενες μέρες. Αδειάζει το μυαλό μου, οι υποχρεώσεις παγώνουν και υπάρχει μόνο το σώμα μου, το μυαλό μου, η σανίδα και η θάλασσα – και εννοείται κι οι φίλοι μου. Το συνιστώ για ψυχοθεραπεία, κι ας μην ξέρεις να κάνεις σερφ. Το σερφ με έχει βάλει στη λογική της αυτοβελτίωσης και μου έχει εμφυσήσει σεβασμό για τη φύση. Όταν λέω αυτοβελτίωση, εννοώ και σωματικά – προσπαθώ να μην παραμελώ ποτέ το σώμα μου, άλλωστε για να μπορείς να σερφάρεις, πρέπει να μην αποτελούν εμπόδιο οι περιορισμοί ενός κουρασμένου ή παραμελημένου σώματος». Συνεχίζει, συγκινητικά, με μια φανταστική ωριμότητα για τα 23 του χρόνια: «Το σερφ αλλάζει ριζικά τη ζωή κάθε ανθρώπου που θα ασχοληθεί με αυτό. Αρχικά του βάζει το μικρόβιο, οπότε στο εξής μια ζωή θα κυνηγάει κύματα. Αλλά δεν είναι τόσο τα κύματα που θα σε αλλάξουν, όσο το ίδιο το κυνήγι. Τα κύματα θα σε κάνουν να ερωτευτείς και να σεβαστείς τη δύναμη και την ενέργεια του ωκεανού, αλλά το κυνήγι θα σε κάνει να αγαπήσεις τον εαυτό σου και να εκτιμήσεις τα μικρά πράγματα στη ζωή». Το θεραπευτικό αποτέλεσμα του σπορ επισημαίνει και ο Γιώργος Ασημακόπουλος: «Όταν βγαίνω από το νερό, είμαι ήρεμος και χαλαρός, κι αυτή είναι μια αίσθηση που δεν αλλάζω με τίποτα.
Είναι μια αίσθηση που πιστεύω ότι θα κυνηγάω μια ζωή». Aπό τον μικρό Νικόλα Καραγεωργίου μέχρι τους εικοσάρηδες Νίκο Κουζή και Γιώργο Ασημακόπουλο ακούμε λόγια μεγάλα, λόγια που μιλούν για ένα κυνήγι για τα κύματα και μια αγάπη για τη θάλασσα που δεν θα σταματήσει ποτέ, που θα κρατήσει εφ’ όρου ζωής. Είναι πιτσιρικάδες, αλλά έχουν ήδη καταλάβει πως αυτό που κάνουν όχι μόνο κρατάει για μια ζωή, αλλά κάνει και τη ζωή καλύτερη.
Αυτοί οι λαμπεροί νέοι εκπρόσωποι του κάποτε παρεξηγημένου αυτού σπορ σε κάνουν να καταλαβαίνεις πως δεν υπάρχει πια αυτός ο «τοίχος» που έπεφτες το ’90 όταν ρώταγες αν μπορείς να σερφάρεις στην Ελλάδα. Η τρίτη γενιά του ελληνικού σέρφινγκ είναι εδώ και αποκτά όλο και περισσότερα νέα μέλη. Μοιάζει κιόλας απίστευτο, πως, ενώ κάποτε μετρούσαμε μια χούφτα άτομα στα κύματα της Αττικής, τώρα υπάρχει τόσος συνωστισμός, που συχνά χάνεται το χιούμορ, γίνονται καβγάδες αλλά και μικροατυχήματα. Η Έφη Βρακά, μία από τις πιο δυνατές και τεχνικές εκπροσώπους του γυναικείου σέρφινγκ στη χώρα, θυμάται εποχές –στην αρχή του 2000– που, έφηβη ακόμα, έκανε «κοπάνα» από την τελευταία ώρα του σχολείου για να πιάσει κύματα στη Βουλιαγμένη, την παραλία της γειτονιάς της. Η ίδια μας είπε: «Θυμάμαι τη μητέρα μου, δεκαπέντε ετών εγώ τότε, να με παίρνει τηλέφωνο και να μου λέει: “Έρχομαι να σε πάρω, κι ας πάρεις απουσία, έχει τέλειο κύμα στη Βουλιαγμένη”. Γι’ αυτό και θλίβομαι όταν βλέπω πως υπάρχουν νέοι σέρφερ που δεν σέβονται καθόλου τους παλιούς και κυρίως δεν γνωρίζουν τους κανόνες και δεν τους νοιάζει να τους μάθουν.
Όπως ακριβώς υπάρχουν κανόνες και στη ζωή, και στον δρόμο, και σε όλα τα σπορ, έτσι φυσικά υπάρχουν και στο σέρφινγκ. Θα ήθελα λοιπόν να επισημάνω σε όσους ξεκινούν το σπορ, να απευθυνθούν σε μία από τις πολλές σχολές που υπάρχουν πια στην Αθήνα». Το ίδιο φαίνεται να λέει και η Μαρία Ζαχαροπούλου, ίσως η πρώτη σέρφερ της Αθήνας και ένα από τα πρώτα άτομα στη χώρα που ασχολήθηκαν επαγγελματικά με το σπορ, αφού το 2003 πήρε το δίπλωμα του εκπαιδευτή στη Λισαβόνα από την Παγκόσμια Ομοσπονδία, πήρε μέρος σε αγώνες από το 2002 ως και το 2005 και έφτιαξε εκεί το δικό της surf camp για Έλληνες.
Ο κορεσμός της Βουλιαγμένης
Η Μαρία Ζαχαροπούλου, που τους χειμώνες από τότε μέχρι και σήμερα δίνει μαθήματα σέρφινγκ στην Αθήνα, μας είπε την πολύτιμη άποψή της για το μέλλον του σπορ και το πρόβλημα της «πολυκοσμίας» στο νερό: «Πράγματι η Βουλιαγμένη είναι πλέον ασφυκτικά γεμάτη, και αυτό δεν είναι ευχάριστο για κανέναν, αλλά συμβαίνει σε πάρα πολλά μέρη στον κόσμο, σε πόλεις όπου τα σημεία που μπορείς να σερφάρεις έχουν εύκολη πρόσβαση και εύκολο κύμα. Νιώθω τυχερή που όταν ξεκίνησα, ήμουν εγώ και άλλοι δέκα στο νερό, αλλά σίγουρα δεν είμαι αυτή που θα πει στον οποιονδήποτε να μην έρχεται στην παραλία μου, δεν μου ανήκει άλλωστε, ούτε να μην πάρει από το σέρφινγκ τη χαρά που παίρνω και εγώ – απεναντίας, θέλω το αντίθετο! Θεωρώ απλώς πως η εξάπλωση που γνωρίζει το σπορ είναι κάτι σχετικά καινούργιο στη χώρα μας και χρειαζόμαστε λίγο χρόνο προσαρμογής. Όπως κάθε οργανικό πράγμα, έτσι και το σέρφινγκ στην Αττική χρειάζεται τον χρόνο του για να ωριμάσει. Εμείς οι εκπαιδευτές και οι παλαιότεροι στον χώρο είμαστε υπεύθυνοι ώστε να υπάρξει και η ανάλογη παιδεία». Πρακτικά, όμως, διαφαίνεται στο μέλλον μια σαφής και απαραίτητη προοπτική.
H Έφη Βρακά μάς μιλά για ένα αναπόφευκτο μέλλον: «Το σέρφινγκ γίνεται εξαιρετικά δημοφιλές παγκοσμίως και φαίνεται πως τα κύματα της θάλασσας δεν μας χωρούν όλους. Γι’ αυτό κι έχουν ξεκινήσει να φτιάχνονται πισίνες τεχνητού κύματος ανά τον κόσμο, και πιστεύω ότι αυτό είναι που πρέπει να γίνει και στην Αττική». Προς επίρρωσιν αυτή της άποψης, η Μαρία Ζαχαροπούλου συμπληρώνει: «Τώρα που το σέρφινγκ έγινε και Ολυμπιακό άθλημα, ένα wavegarden (πισίνα τεχνητού κύματος) είναι μια εξαιρετική ιδέα για την πόλη μας!».
«Ο καλύτερος σέρφερ είναι αυτός με το μεγαλύτερο χαμόγελο»
Ελπίζοντας σε μια τέτοια επένδυση στο κοντινό μέλλον, έχουμε για την ώρα τα νερά μας, τις αττικές ακτές μας, όπου εμείς οι πενηντάρηδες βλέπουμε μια αλλοτινή ουτοπία να γίνεται πραγματικότητα. Μαζί με τους τρομερούς δεκάχρονους και εικοσάχρονους, φτιάχνουμε πλέον μια πολύβουη ομάδα από δύο και τρεις γενιές με Αθηναίους αναβάτες κυμάτων που λαχταρούν και κυνηγούν αυτή τη μοναδική αίσθηση του να γλιστράς όρθιος πάνω σε κύματα που τρέχουν. Το σέρφινγκ της Αττικής είναι εδώ, οι σχολές πλέον είναι τόσο πολλές όσο και απαραίτητες, οι επιλογές για αγορά εξοπλισμού άφθονες και, ακόμα κι αν καμιά φορά το χιούμορ χάνεται και ο χώρος στο νερό λιγοστεύει, στο τέλος της ημέρας ισχύει πάντοτε αυτό που μας θύμισε ο Παύλος Χειλαδάκης: «Ο καλύτερος σέρφερ είναι αυτός με το μεγαλύτερο χαμόγελο».
Για να κλείσετε μαθήματα σέρφινγκ στην Αττική, μπορείτε να απευθυνθείτε σε κάποιες από τις παρακάτω σχολές και εκπαιδευτές:
– Candy Ride, Μαρία Ζαχαροπούλου, Facebook: Candyride, instagram: candyride_gr,
– Goodvibes Surf Lessons – Ηλίας Αντωνόπουλος, 6941688208
– KYMA Surf School – Facebook: kymasurfschool, T: 6944276638 & 2108982666
– Greek Surfing Academy – Facebook: Greek Surfing Academy, T: 698596520
– Line Up Surf School – Facebook: lineupschool, T: 2294154598
