«Κάντε λίγη υπομονή, για τριάντα δευτερόλεπτα, μέχρι να θέσουμε το παρακάτω ζωτικής σημασίας επιστημονικό πλαίσιο: Πλέον, με διεθνή επιστημονική συναίνεση, μπορούμε να πούμε πως, προκειμένου να αποφευχθούν οι χειρότερες κλιματικές ζημιές, οι παγκόσμιες καθαρές ανθρωπογενείς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πρέπει να μειωθούν κατά περίπου 45% από τα επίπεδα του 2010 έως το 2030, φτάνοντας το καθαρό μηδέν γύρω στο 2050».
Παρότι η πεποίθηση με την οποία παραθέτει δεδομένα σχετικά με τα περιβαλλοντικά ζητήματα μπορεί να σας μπερδέψει, η συνομιλήτριά μου δεν είναι επιστήμονας του περιβάλλοντος ή μέλος περιβαλλοντικής οργάνωσης. H Έμμα Δοξιάδη είναι σεναριογράφος, σκηνοθέτιδα και παραγωγός. Η πιο πρόσφατη μικρού μήκους ταινία της, Automatic (2019), έκανε πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης, ενώ δουλειές της έχουν προβληθεί στις Κάννες, στην Μπερλινάλε, στο Tribeca, στο Όστιν, στο Μέριλαντ, στο Vimeo Staff Picks και στο Le Cinéma Club. Το 2021 ίδρυσε το filmsos, «μια πρωτοβουλία που στοχεύει να εμπνεύσει και να επιταχύνει την περιβαλλοντική και την κοινωνική δικαιοσύνη στον ελληνικό οπτικοακουστικό τομέα. Η τέχνη εμπνέει, συντηρεί, θρέφει, μα ταυτόχρονα οι καλλιτεχνικές βιομηχανίες είναι συχνά οι αρένες όπου επιδεικνύονται μεγάλοι εγωισμοί και επιπόλαιες πράξεις», σημειώνει με αφοπλιστική ειλικρίνεια. «Όταν αφηγούμαστε μια ιστορία, η προσωπική μας ανάγκη και η φιλοδοξία μας μπορούν εύκολα να μας κάνουν να χάσουμε το δάσος για το δέντρο. Το να μοιραζόμαστε τις ιστορίες μας μπορεί να φαίνεται σαν το πιο σημαντικό πράγμα στον κόσμο, μα τελικά το πώς τις φτιάχνουμε και το πώς τις λέμε έχει τον μεγαλύτερο αντίκτυπο».
Πράσινες κινηματογραφικές ταινίες λοιπόν; «Ο όρος “βιώσιμη κινηματογραφική παραγωγή” χρησιμοποιείται συχνά ως συνώνυμο της πράσινης παραγωγής μα είναι πολύ περισσότερα. Εκτός από την εφαρμογή διαδικασιών που μειώνουν τον αρνητικό αντίκτυπο και την ποσότητα της ενέργειας και των πόρων που χρησιμοποιούνται όταν γίνεται μια ταινία μαζί με την ποσότητα άνθρακα που δημιουργείται, αναπόφευκτα μια βιώσιμη παραγωγή προσεγγίζει τη δημιουργία μιας ταινίας με ιδιαίτερη ευαισθησία προς περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα».
Έχοντας δουλέψει στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου οι παραγωγές αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερη ευαισθησία τα ζητήματα της διαφορετικότητας, της εκπροσώπησης και της κλιματικής κρίσης, ξεκίνησαν μαζί με τον περιβαλλοντικό σύμβουλο Χρήστο Βρεττό και έναν αυξανόμενο αριθμό επαγγελματιών του κινηματογράφου, αρχικά ανεπίσημα, να συντονίζουν μια σειρά από ομιλίες, δράσεις, εργαστήρια, «ώστε να ενθαρρύνουμε την ελληνική οπτικοακουστική βιομηχανία να γίνει πιο περιεκτική, να μειώσει και τελικά να αφαιρέσει το αποτύπωμα άνθρακα του κλάδου. Τώρα συγκεντρώνουμε μια κατευθυντήρια γραμμή βέλτιστων πρακτικών για τις παραγωγές και, μακροπρόθεσμα, συντονίζουμε συνεργασίες με οργανισμούς για τη χορηγία μιας πλατφόρμας αυτοαναφοράς για πράσινη πιστοποίηση, καθώς και για τη δημιουργία ενός δικτύου βιώσιμων συνεργατών και εταιρειών για κινηματογραφικές παραγωγές».
Υπάρχουν όμως συγκεκριμένα βήματα που μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα μιας κινηματογραφικής παραγωγής; Πότε μια ταινία είναι βιώσιμη; «Το να κάνουμε κάτι, ό,τι κι αν είναι αυτό, για να δημιουργήσουμε μια πιο ισότιμη, χωρίς αποκλεισμούς και περιβαλλοντικά συνειδητοποιημένη κινηματογραφική ομάδα είναι περισσότερο από αρκετό. Στο πράσινο μέτωπο, αναπόφευκτα η δημιουργία ταινιών δημιουργεί ένα χρέος άνθρακα. Ευτυχώς υπάρχουν πολλές πληροφορίες διαθέσιμες στο διαδίκτυο, και έτσι οποιοσδήποτε μπορεί να λάβει άμεσα μέτρα, για να μειώσει τα απόβλητα και την κατανάλωση ενέργειας και πόρων, περιορίζοντας έτσι τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της παραγωγής», εξηγεί. Σε ΗΠΑ και Ευρώπη έχουν γίνει σημαντικά βήματα από εθνικούς κυβερνητικούς φορείς για τη χρήση συστημάτων υπολογισμού του άνθρακα και για εναλλακτικές πηγές ενέργειας στα γυρίσματα. Στις νέες παραγωγές εισάγεται η θέση του συντονιστή Βιωσιμότητας, η οποία είναι τόσο σημαντική όσο και αυτή του συντονιστή Οικειότητας. Υπάρχουν επίσης πολλές εταιρείες που παρέχουν οικολογικές υπηρεσίες σε κινηματογραφικές παραγωγές. Για την Ελλάδα παρουσιάζεται μία ακόμα ευκαιρία, τονίζει η Έμμα Δοξιάδη, «να ηγηθεί στον παγκόσμιο αγώνα βιωσιμότητας, αρκεί ορισμένοι κυβερνητικοί φορείς να εφαρμόσουν άμεσα κριτήρια βιωσιμότητας στη φορολογική έκπτωση και στα κίνητρα ελάφρυνσης που αυτή τη στιγμή κάνουν την Ελλάδα το πιο ελκυστικό μέρος στον κόσμο για γυρίσματα».
Υπάρχουν ωστόσο πρωτοβουλίες που δείχνουν ότι γίνονται βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Πρόσφατα, το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης παρουσίασε δύο πάνελ για τη βιώσιμη παραγωγή ταινιών, το τελευταίο μαζί με το Creative Europe Media Desk Greece και το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, με την ίδια ως συντονίστρια, ενώ το καλοκαίρι το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ξεκινά ένα καινοτόμο αναπτυξιακό πρόγραμμα, στο οποίο θα συμμετάσχει ως συντονίστρια Πράσινης Ευαισθητοποίησης, το Evia Film Project, που στοχεύει στην πολιτιστική επανεκκίνηση της περιοχής που επλήγη από τις καταστροφικές πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού. Όταν η Disney έκανε τα γυρίσματα της ταινίας για τη ζωή του Γιάννη Αντετοκούνμπο στην Αθήνα, είχαν συντονιστή Βιωσιμότητας. «Πέρυσι ήμουν η συντονίστρια Βιωσιμότητας στο We were never perfect, την τελευταία ταινία της Αλεξάνδρα Ματθαίου, επίσης μέλος της filmsos. Δεν καταφέραμε να είμαστε 100% τέλειοι, αλλά κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούμε και φτάσαμε αρκετά κοντά στο zero waste. Υπάρχουν όλο και περισσότερες βιώσιμες κινηματογραφικές παραγωγές που συμβαίνουν στην Ελλάδα. Με το να ξεκινάμε τη συζήτηση, σπάμε το ταμπού. Πραγματικά δεν χρειάζεται να είναι κανείς επιστήμονας ή ειδικός για να προσφέρει στην αντιμετώπιση αυτών των σημαντικών θεμάτων. Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα πράγματα στη ζωή, απλώς πρέπει να το θέλεις αρκετά, έπειτα να εντοπίσεις τι είναι αυτό που μπορείς να κάνεις, και μετά να το κάνεις όσο καλύτερα μπορείς. Αυτό είναι αρκετό».
INFO
Το καλοκαίρι η Έμμα Δοξιάδη θα συμμετάσχει ως συντονίστρια Πράσινης Ευαισθητοποίησης στο Evia Film Project, που θα πραγματοποιηθεί 15-19/6 σε Αγία Άννα, Αιδηψό, Λίμνη Ευβοίας.
