Η κυρίαρχη απορία στο μυαλό των εκατομμυρίων που ανά δεκαετία εθίζονται σε κάποιο δημοφιλές boy band δεν είναι ποιο μέλος έχει την καλύτερη φωνή ή κίνηση. Είναι ποιος θα καταφέρει να κάνει την πολυπόθητη solo καριέρα όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή. Το κοινό μπορεί να λατρεύει τις νεανικές παρέες και να βρίσκει ανείπωτη χαρά στα νάζια, στα τσουλούφια και στα γεμάτα όρεξη για ζωή χαμόγελα των επίδοξων ειδώλων, αλλά, στην πραγματικότητα, αναζητά πάντα τον «ένα»· η Ιστορία δεν τους χωράει όλους άλλωστε.
Όταν το 2010 ο δαιμόνιος Σάιμον Κάουελ «συνέθεσε» τους One Direction στο πλαίσιο του X-Factor, δεν κορφολόγησε τον ανθό των καλύτερων υποψηφίων. Και τα πέντε μέλη επιλέχθηκαν ανάμεσα σε όσους είχαν αποτύχει να εξασφαλίσουν θέση στην κατηγορία των αγοριών. Σε εκείνη τη φάση, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι το boy band που −σύμφωνα με τον Κάουελ− φτιάχτηκε μέσα σε δέκα λεπτά, θα γινόταν ένα από τα πιο επιτυχημένα όλων των εποχών, με περισσότερες από εβδομήντα εκατομμύρια πωλήσεις δίσκων παγκοσμίως. Κάποιοι, όμως, είχαν δει από νωρίς στον Χάρι Στάιλς αυτό για το οποίο ενδεχομένως ούτε ο ίδιος ήταν σίγουρος όταν ανέβηκε στη σκηνή για την πρώτη, αμήχανη οντισιόν του: το απολύτως κλισέ αλλά ντετερμινιστικά αναπόφευκτο «star quality».
Ο Χάρι δεν ήταν ποτέ τρομερός τραγουδιστής, ούτε επέδειξε κάποιο εξωπραγματικό ταλέντο από αυτά που μας αρέσει να φανταζόμαστε πως προκύπτουν «μία φορά στα εκατό χρόνια». Ωστόσο, είχε από την αρχή της καριέρας του μια απροσδιόριστη θελκτικότητα που τον έκανε ενδιαφέροντα και συμπαθή, ανεξάρτητα από τα αντικειμενικά προσόντα του. Πρόκειται για το λεγόμενο «χάρισμα». Όσο ακόμη ήταν μέλος των One Direction, μέχρι και το 2016 δηλαδή, όταν η μπάντα αποφάσισε πια να σταματήσει τη δραστηριότητά της και να αφήσει τα εναπομείναντα μέλη να κυνηγήσουν την τύχη τους ως solo acts (ο «σκοτεινός» Ζέιν Μάλικ είχε ήδη αποχωρήσει), ο Χάρι εξελισσόταν μεν καλλιτεχνικά, αλλά πάντα ως τυποποιημένο προϊόν μιας συγκεκριμένης κατηγορίας της μουσικής βιομηχανίας.
Η συνεργασία με τον Κάουελ, η τηλεοπτική προέλευσή του και η θέση του στην αγορά τον είχαν εγκλωβίσει σε ένα πολύ αυστηρά καθορισμένο αισθητικό και εμπορικό πλαίσιο: η δουλειά του ήταν να μοιάζει με γλυκό έφηβο για όσο του επέτρεπε το κολλαγόνο του και να τραγουδάει προκατασκευασμένα χιτ χαμηλών απαιτήσεων, προορισμένα για άμεση κατανάλωση και μεγάλα κέρδη. Οι One Direction ήταν ένα boy band που παρήγε μουσική και εικόνα για εφηβικά πάρτι και τους διαδρόμους των σούπερ μάρκετ.
Η παγκόσμια επιτυχία, οι περιοδείες και τα ρεκόρ είναι γλυκά όταν είσαι είκοσι δύο, αλλά ακόμη κι αν ικανοποιούν τη ματαιοδοξία σου στο έπακρο, δεν μπορούν να σου δώσουν το ανεκτίμητο «κάτι» που όλοι ψάχνουν μετά την ενηλικίωση: προορισμό και αυτοπροσδιορισμό. Επίσης είναι πολύ λίγα από μόνα τους: τα εκατομμύρια δολάρια δεν αρκούν για να αντισταθμίσουν το έλλειμμα που αφήνουν στην υπερηφάνεια ενός δημιουργικού ατόμου οι −εύηχοι αλλά όχι δα και σπουδαίοι− εφηβικοί ύμνοι. Η πρωτεύουσα ανάγκη των pop stars είναι να γίνουν διάσημοι. Σύντομα, όμως, η διασημότητα δεν τους φτάνει. Θέλουν ο κόσμος να τους παίρνει στα σοβαρά.
Η μεταμόρφωση
Το 2017, ο Χάρι κυκλοφόρησε το πρώτο του προσωπικό άλμπουμ με τίτλο Harry Styles, επανεφευρίσκοντας τον εαυτό του μακριά από τους περιοριστικούς όρους της εποχής των One Direction. Ήταν μια πρώτη προσπάθεια να αποκτήσει ταυτότητα, ορίζοντας μόνος του το υλικό και τη φυσιογνωμία του. Η αλλαγή ήταν για καλό: η μουσική του ξέφυγε από την ασφαλή και απλοϊκή teen pop και άρχισε να απλώνεται σε διαφορετικά είδη, όπως soft rock, indie, funk και folk. Ο Χάρι ως solo artist δεν προσπαθεί να γίνει αρεστός, αλλά να δημιουργήσει κάτι δικό του που να μην ηχεί μόνο ως διαφημιστικό τζινγκλ. Και τότε είναι που γίνεται ακόμη πιο αρεστός γιατί, σε αντίθεση με τις προσωπικές δουλειές των παλιών του συναδέλφων, η δική του είναι απρόσμενα καλοδουλεμένη και ποιοτική. Την ίδια ώρα, καταφέρνει να τρυπώσει στην ταινία Δουνκέρκη του Κρίστοφερ Νόλαν και να αποδείξει ότι, ναι, μπορεί να το κάνει και αυτό. Για έναν καλλιτέχνη που επενδύει στη μεταμόρφωση, η υποκριτική δεν είναι ποτέ ξένο μονοπάτι. Αυτό που προτείνει ο Χάρι συνολικά συνδυάζει την εμπορικότητα με τη νευρώδη σπιρτάδα ενός ατόμου που ασχολείται επί της ουσίας με την τέχνη του και όχι μόνο με τη στρατηγική ή την ιδιότητά του ως celebrity. Εν τω μεταξύ, μαζί με τους στόχους και τον ήχο του, αλλάζει και η εικόνα του. Ο Χάρι Στάιλς συνεργάζεται με τον υπέροχα περίεργο και ρομαντικό creative director της GUCCI, Αλεσάντρο Μικέλε, και μαζί φιλοτεχνούν για τον τραγουδιστή ένα σαγηνευτικό στιλ που, εμπνεόμενο από τους ροκ σταρ των ’60s και των ’70s, επικαιροποιεί δημιουργικά μερικές από τις πιο εμβληματικές εκφάνσεις του κλασικού.
Η ομοιότητα που αποκτά ο Χάρι Στάιλς με τον Μικ Τζάγκερ σε εμφανίσεις του στη σκηνή ή και εκτός αυτής δεν είναι επιδερμική· μοιάζει με ένα είδος οργανικής διαδοχής.
Με το δεύτερο άλμπουμ του, Fine Line, που κυκλοφόρησε το 2019 και τα τραγούδια του ακούγονται μέχρι σήμερα σαν να βγήκαν χθες, ο Χάρι Στάιλς απέκτησε με μια αναπάντεχη φυσικότητα το στάτους του καλλιτέχνη που η βιομηχανία ονομάζει «established», δηλαδή το προνόμιο της καθιέρωσης. Πρόκειται για σπάνια και εκπληκτικά γοργή κατάκτηση, που σε άλλους παίρνει χρόνια: ο κόσμος αντιμετωπίζει τον Χάρι με σεβασμό και ένα είδος αναγνώρισης αναντίστοιχο της πορείας του. Τραγουδάει τους στίχους του Lights Up και του Watermelon Sugar σχεδόν αυτοματικά, έχοντας ξεχάσει ότι ο Χάρι Στάιλς μέχρι πριν από λίγα χρόνια ήταν μέλος ενός οριακά γραφικού boy band. Θαυμάζει τις μελετημένες και πρωτότυπες εμφανίσεις του, αναζητώντας σε αυτές φιλοσοφημένα νοήματα. Απολαμβάνει να τον βλέπει να βυθίζεται στο νερό, να τρέχει στην ακτή του Αμάλφι, να ερωτεύεται ένα υπερφυσικό ψάρι, να ενσαρκώνει χαρακτήρες αναμειγνύοντας το ραφιναρισμένο σεξαπίλ του Μπάουι με τη χαριτωμένη τρέλα του Ρόμπι Γουίλιαμς. Ο Χάρι βρίσκεται κοντά μας πολύ λίγο καιρό, αλλά μας έχει κάνει να πιστεύουμε ότι βρίσκεται εδώ από πάντα. Έχει κάτι από την αίγλη του «instant classic».
Και η επανάσταση
Η πραγματική επανάσταση, ωστόσο, που φέρνει ο Χάρι Στάιλς στην ποπ κουλτούρα έχει να κάνει με τη μόδα και τον επιδραστικό τρόπο που τη χρησιμοποιεί για να τοποθετηθεί στα επίμαχα ζητήματα της εποχής: η εικόνα μας ως προϊόν αυτοδιάθεσης, η ρευστότητα των κοινωνικών φύλων, η αμφισβήτηση των αισθητικών και συμπεριφορικών στερεοτύπων υπεισέρχονται στη δουλειά του όχι με επιθετικά ακτιβιστική λογική, αλλά ως πηγαίες εννοιολογήσεις της ελευθερίας. Με τη βοήθεια του στιλίστα Χάρι Λάμπερτ και μιας μοντέρνας δημιουργικής ομάδας, ο Χάρι αναδεικνύει τον εαυτό του ταυτόχρονα ως σημαίνον και ως σημαινόμενο. Φαρδιά, ψηλόμεσα παντελόνια, γούνες, γκλίτερ, πλουμιστά σακάκια, βαθιά ντεκολτέ, ψηλά τακούνια, τολμηρές διαφάνειες, μακιγιάζ, φλούο χρώματα: ο Χάρι Στάιλς μπορεί να φοράει οτιδήποτε, χωρίς να εγκλωβίζεται στο παραδοσιακό μήνυμα του ρούχου του. Προσθέτει νέες στρώσεις συνδηλώσεων σε κάθε πατρόν, φορτίζει τα υφάσματα με καινούργιες σημασίες, απομυθοποιεί τη δεδομένη σοβαρότητα του κοστουμιού και προσδίδει ανέλπιστη ένταση σε ένα πλεκτό πουλόβερ που αφήνει ακάλυπτη την κοιλιά. Η αρσενικότητα και η θηλυκότητα εναλλάσσονται, εμπλουτίζονται και αποδομούνται ως κοινωνικά φαινόμενα που στο τέλος της ημέρας μπορεί και να μη σημαίνουν τίποτα.
Η σεξουαλικτητα γιορτάζεται χωρίς να γίνεται υπερβολικά περιγραφική και κραυγαλέα. Αυτά μπορεί να ηχούν αστεία και ίσως και να είναι λίγο, αλλά το απελευθερωτικό τους κοινωνικό αντίκρισμα δεν είναι δίχως αξία. Αυτή την αξία επικύρωσε άλλωστε και η αμερικανική Vogue πριν από ενάμιση χρόνο, επιλέγοντάς τον για το πρώτο αμιγώς ανδρικό εξώφυλλο στην ιστορία της. Εννοείται πως ο Χάρι φορούσε φόρεμα και ποτέ του δεν έδειχνε πιο αρρενωπός.
Ένας «μίμος» για καλό;
Όπως όλοι όσοι κατά καιρούς διέρχονται από την άβολη περιοχή της εκστατικής δόξας, έτσι και ο Στάιλς έχει δεχτεί σημαντικές επικρίσεις. Η πρώτη αφορά την αυθεντικότητά του. Ένας ποπ-ροκ σταρ με ροπή στην εκκεντρικότητα και στο ανδρόγυνο ύφος δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Οι συγκρίσεις του Χάρι με τα είδωλά του είναι αναπόδραστες, όπως και το ερώτημα που προκύπτει από αυτές: τι καινούργιο κομίζει ένας 28χρονος που σε μεγάλο βαθμό μιμείται το πνεύμα ελευθεριότητας που ανέδειξαν άλλοι πρώτοι, στα ταραχώδη και ψυχεδελικά ’60s και ’70s − και μάλιστα σε πολύ πιο επισφαλή περιβάλλοντα; Η απάντηση είναι πως η προσφορά του δεν έγκειται στο τι, αλλά σε ποιο κοινό το προσφέρει: κι αυτό είναι το περίφημο, υποτιμημένο μα τόσο σημαντικό για την κοινωνική πρόοδο, μέινστριμ. Ο Χάρι Στάιλς δεν εκπροσωπεί κάποια υποκουλτούρα, ούτε απευθύνεται κατ’ ανάγκην σε υποψιασμένα μυαλά, χαμένα στη δίνη του ροκ εν ρολ. Αντιθέτως, μεταφέρει μηνύματα απελευθέρωσης σε μάζες κατά κανόνα συντηρητικές και άβγαλτες· εξοικειώνει με την ετερότητα εκατομμύρια άτομα για τα οποία τα βαμμένα του νύχια και τα εντυπωσιακά του κοσμήματα είναι ακόμη ελαφρώς έως πολύ σκανδαλώδη. Και η εκστρατεία του έχει επιτυχία.
Άλλοι αμφισβητούν την ειλικρίνειά του. Από πού κι ως πού ξεσηκώνει ένας (κατά τα φαινόμενα) στρέιτ τραγουδιστής queer κώδικες και πώς νομιμοποιείται να τους χρησιμοποιεί; Η LGBTQ κοινότητα είναι αυστηρή στη διαχείριση των συμβόλων της και βλέπει την πολιτιστική κληρονομιά της ιδιοκτησιακά. Δεν έχει άδικο, αν ληφθεί υπ’ όψιν το πυκνό ιστορικό και αγωνιστικό υπόβαθρο της κληρονομιάς αυτής. Παρότι, λοιπόν, ο Χάρι δεν μιλάει ευθέως για τη σεξουαλικότητά του, θεωρώντας ότι η συζήτηση αυτή δεν θα έπρεπε να είναι σημαντική, η οικειοποίηση από τη μεριά του μοτίβων έκφρασης συνδεδεμένων με το γκέι κοινό του (από το ντύσιμό του μέχρι τον ζήλο του σε θέματα δικαιωμάτων) εγείρει μια εύλογη καχυποψία: μήπως ο αιχμηρός προοδευτισμός του είναι απλώς ένα εργαλείο μάρκετινγκ; Άραγε πώς ντύνεται στην ιδιωτική του ζωή; Θα μπορούσαν να είναι όλα μια μάσκα που θα πεταχτεί όταν εξυπηρετήσει τον σκοπό της; Ο καθένας απαντάει αυτό που του επιτρέπουν οι ευαισθησίες του. Αυτό που δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς, όμως, είναι ότι η αλλαγή είναι ένα δυσκίνητο όχημα που χρειάζεται σπρώξιμο. Και ο Χάρι σπρώχνει καλά.
Σε μια εποχή που ζητάει διαρκώς «content», το ατέρμονο περιεχόμενο του ψηφιακού σύμπαντος δηλαδή, το οποίο γεμίζει από προφίλ στο Ίνσταγκραμ μέχρι ιστοσελίδες και playlists, ο Χάρι μοιάζει να έχει αρκετό, και μάλιστα από καλή πάστα. Η Στίβι Νικς δήλωσε γι’ αυτόν ότι είναι ο γιος που ποτέ δεν είχε και πως η μουσική του της έδωσε την έμπνευση να γράψει νέα τραγούδια και ποίηση. Για να το λέει, κάτι παραπάνω θα ξέρει.
→ Σαν στο σπίτι του
Στο Harry’s House, το τρίτο του προσωπικό άλμπουμ που κυκλοφόρησε πριν από μερικές ημέρες, φαίνεται πως επιτέλους ο Χάρι βρήκε το «σπίτι του»: μια ασφαλή καλλιτεχνική ζώνη, δηλαδή, στην οποία αισθάνεται όσο άνετα πρέπει για να εκφραστεί ελεύθερα, αποτελεσματικά, αναπολογητικά. Μέσα σε 13 τραγούδια για τον έρωτα, την αγάπη και τη χαρά, ο Χάρι κάνει αυτό που ξέρει να κάνει καλύτερα: ποιοτική ποπ με funk και folk αναφορές, άνετη στο αυτί, χωρίς τρομερές εκπλήξεις. Κι αν σε κάποιους κριτικούς έλειψε το βάθος και η τόλμη, ο Χάρι αντιπροτείνει τη φεμινιστική του ευαισθησία και τα χαριτωμένα υπονοούμενα. Στο κάτω κάτω, κανείς δεν μας χρωστάει πυροτεχνήματα, ειδικά όταν δηλώνει εξαρχής ότι μας μιλάει από τη θαλπωρή του σπιτιού του.
