«Η Πάτμος συνδεόταν ανέκαθεν βαθιά με τις τέχνες και τον πολιτισμό», μου λέει ο Ντέιβιντ Μπίρκιτ από το διπλανό παραθυράκι του Zoom, όσο περιμένουμε τον Μάρτιν Παρ να συνδεθεί. Το MotherlandDMB, το διεθνές γραφείο παραγωγών που έχει ιδρύσει και διευθύνει, στρέφει το ενδιαφέρον του στην Ελλάδα και την Κύπρο, εγκαινιάζοντας φέτος στη Χώρα του ιερού νησιού των Δωδεκανήσων μια μικρή, αλλά ουσιαστική αναδρομική έκθεση φωτογραφίας του θρυλικού Βρετανού φωτογράφου του Magnum, με τις εμβληματικότερες εικόνες από τo Small World και το Last Resort, τα δύο σημαντικότερα πρότζεκτ της καριέρας του. Μάλιστα, ο Μπίρκιτ συνεργάστηκε και με τον Τόμας Μπρένγκοου για τον σχεδιασμό μιας μοναδικής σειράς προϊόντων (μπλουζάκια, πετσέτες και τσάντες θαλάσσης), τα οποία κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα από 100% ελληνικό βαμβάκι, αντλούν έμπνευση από τις φωτογραφίες του Παρ σε καλοκαιρινά θέρετρα και θα διατίθενται στον χώρο της έκθεσης. «Καλημέρα, είμαι όλος δικός σας!» ακούω τον Παρ να λέει με μια ζεστή, αγουροξυπνημένη φωνή.
Καλημέρα σας. Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω λέγοντας ότι η photo editor του περιοδικού μας ενθουσιάστηκε μόλις έμαθε για τη συνέντευξή μας. Ξέρετε, έχετε φανατικούς θαυμαστές στην Ελλάδα.
Χαίρομαι πολύ που το ακούω! Ειλικρινά, είναι πάντα τόσο υπέροχο να ακούς όμορφα λόγια για τη δουλειά σου, αν και για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, ο βασικός λόγος για τον οποίο την κάνω, είναι για να ικανοποιήσω πρώτα τη δική μου περιέργεια, μια ανάγκη που έχω να κατανοήσω τον κόσμο γύρω μου.
Πώς είναι ο κόσμος γύρω σας αυτή την περίοδο;
Για μένα μοιάζει καλύτερος από ό,τι τους τελευταίους μήνες. Ξέρετε, δεν πάει καιρός που διαγνώστηκα με μυέλωμα, μια μορφή καρκίνου, οπότε καταλαβαίνετε, ήμουν κάπως περιορισμένος. Πλέον άρχισα δειλά δειλά να ταξιδεύω και να φωτογραφίζω ξανά. Για καιρό δεν μπορούσα να κάνω τίποτα και ένιωθα μια απογοήτευση.
Εύχομαι όλα να είναι περαστικά.
Αλήθεια, πού βρίσκεστε τώρα;
Σε μια όμορφη παραθαλάσσια πόλη στην Ουαλία, που λέγεται Τένμπι. Εσύ είσαι στην Αθήνα, έτσι;
Ναι! Σ’ ένα καφέ με θέα την Ακρόπολη. Αλήθεια, θυμάστε τότε που τη φωτογραφίσατε;
Ω, ναι, πάνε χρόνια. Ξέρεις, μέχρι να την επισκεφτώ, δεν είχα ιδέα πόσο δημοφιλής και όμορφη είναι. Προσπάθησα να βγάλω μια φωτογραφία αντάξια της ομορφιάς της. Δεν ήταν εύκολο. Αν είσαι τυχερός φωτογράφος, βγάζεις περίπου έξι καλές φωτογραφίες τον χρόνο. Ευτυχώς, έχω τις φωτογραφίες μου, αλλιώς δεν θα θυμόμουν τίποτε απ’ όσα έχω ζήσει. Η Ελλάδα είναι μια φωτογενής χώρα, με ωραίους ανθρώπους. Δεν την έχω επισκεφτεί εκτενώς, αν και θα ήθελα. Πριν από δύο χρόνια δουλέψαμε με τον Μαουρίτσιο Κατελάν πάνω σε κάποιες φωτογραφίες σε μια ψαραγορά στην Αθήνα και έπειτα περάσαμε λίγο χρόνο στο σκάφος του Δάκη Ιωάννου στην Ύδρα, μαζί με τον Τζεφ Κουνς. Ήταν ένα όμορφο καλοκαίρι.
Κανείς άλλος δεν έχει φωτογραφίσει το καλοκαίρι τόσο συναρπαστικά όσο εσείς.
Έχω μια έντονη λατρεία. Ως παιδί δεν έκανα ποτέ τις παραδοσιακές οικογενειακές διακοπές σε μια παραλία. Οι γονείς μου ήταν παρατηρητές πουλιών, επομένως παραθερίζαμε συνέχεια σε βάλτους και κορυφές γκρεμών. Στερήθηκα τη θάλασσα και έκτοτε έχω εμμονή μαζί της.
Μια και γυρίσατε τον χρόνο πίσω, πώς θυμάστε τον εαυτό σας ως παιδί;
Μεγάλωσα σ’ ένα αρκετά βαρετό μέρος, στα προάστια του Λονδίνου. Έκτοτε, οπουδήποτε αλλού στον κόσμο όλα μού φαίνονταν συναρπαστικά. Έζησα μια πολύ βαρετή παιδική ηλικία, πράγμα που μου γέννησε μια έντονη ανάγκη να εξερευνήσω την ευχαρίστηση και την ουσία της ζωής.
Γι’ αυτό γυρίζατε τον κόσμο φωτογραφίζοντας;
Πάντα λάτρευα να ταξιδεύω. Η Βόρεια Κορέα ήταν μακράν το πιο συναρπαστικό, παράξενο και ενδιαφέρον μέρος που έχω επισκεφτεί. Ήταν σαν να έπαιζα σε κινηματογραφική ταινία. Αγαπώ, επίσης, πολύ να επιστρέφω στην Ιαπωνία.
Το ωραιότερο καλοκαίρι της ζωής σας;
Το καλοκαίρι που φωτογράφισα το Last Resort –εικόνες από το οποίο θα δείτε φέτος στην Πάτμο– ήταν από τα αγαπημένα μου. Καταλάβαινα ότι έφτιαχνα κάτι πολύ ενδιαφέρον.
Βασικό θέμα στις εικόνες σας όλα αυτά τα χρόνια ήταν οι στιγμές ξεγνοιασιάς των ανθρώπων στον ελεύθερο χρόνο τους, η ζωή στις παραλίες. Τι σπουδαίο βρίσκετε σ’ αυτή τη συνθήκη;
Το σπουδαίο με τον ελεύθερο χρόνο είναι ότι οι άνθρωποι κάνουν ακριβώς αυτό που θέλουν. Είναι ο χρόνος που έχουν για να μπορούν να λειτουργούν όπως πραγματικά επιθυμούν. Απολαμβάνω το γεγονός ότι έχουν τον απόλυτο έλεγχο εκείνης της στιγμής και την απόλυτη ανεξαρτησία.
Είχατε πάντα μια ντοκιμαντερίστικη ματιά. Παρατηρώντας τους ανθρώπους για τόσο πολλά χρόνια, τι έχετε καταλάβει γι’ αυτούς;
Ότι είναι εξαιρετικά απρόβλεπτοι, γι’ αυτό και δεν θα βαρεθώ ποτέ να τους φωτογραφίζω. Ένα μάθημα ζωής που πήρα φωτογραφίζοντας τους ανθρώπους είναι ότι ποτέ δεν μπορείς να καταλάβεις απόλυτα πώς νιώθει κάποιος. Μπορείς να καταλάβεις σε ποια κοινωνική τάξη ανήκει, ποιες μπορεί να είναι οι συνήθειές του, αλλά το τι πραγματικά νιώθει δύσκολα το αποκρυπτογραφείς.
Ειδικότερα για τους Βρετανούς, τι έχετε καταλάβει;
Η δουλειά μου ήταν μια ευκαιρία να εκφράσω μέσα από εικόνες τη σχέση αγάπης και μίσους που έχω με τους συμπατριώτες μου. Όλο αυτό ήταν κάπως ψυχοθεραπευτικό για μένα. Έχω πολλά αντιφατικά συναισθήματα για τους Βρετανούς. Τώρα, ας πούμε, νιώθω πολύ στενοχωρημένος που φύγαμε από την ΕΕ. Πάντα ένιωθα την ευθύνη της τεκμηρίωσης, ειδικά για τη Βρετανία. Εξέτασα όλες τις πτυχές της βρετανικής ζωής και αυτό είναι μέρος της κληρονομιάς που αφήνω. Αυτός ήταν κι ένας λόγος που ίδρυσα το ίδρυμά μου στο Μπρίστολ, ώστε να διαφυλάξει αυτή την κληρονομιά. Είναι δύσκολο να εκτιμήσουμε πόσο ενδιαφέρον έχει μια εποχή όταν τη ζούμε, γιατί είμαστε κάπως εφησυχασμένοι μέσα της. Όταν όμως τη δούμε μέσα από μια φωτογραφία, χρόνια μετά, μπορούμε να καταλάβουμε την ομορφιά που είχαμε και δεν καταφέραμε να εκτιμήσουμε τότε.
Τι είναι αυτό που κάνει μια φωτογραφία διαχρονική;
Ακόμα δεν ξέρω τι θα πει όμορφη φωτογραφία. Αν το είχα καταλάβει, θα είχα σταματήσει. Νιώθω έντονα το μυστήριο γύρω από τα υλικά που συνθέτουν μια καλή εικόνα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι χρειάζεται σκληρή δουλειά. Όσα πέτυχα, τα πέτυχα γιατί αφιέρωσα πολύ χρόνο και απεριόριστο πάθος. Τίποτα δεν έρχεται εύκολα στη ζωή. Κι αυτό ίσως να είναι το λάθος πολλών νέων φωτογράφων που πασχίζουν να αναδειχθούν μέσα από ευκολίες. Το πρόβλημα με τη φωτογραφία είναι ότι φαίνεται κάτι τόσο εύκολο, αλλά στην πραγματικότητα είναι από τα δυσκολότερα πράγματα με τα οποία μπορεί να καταπιαστεί κανείς. Γι’ αυτό έχει αξία να το κάνεις με τον δικό σου τρόπο. Αυτό που λέω στους νέους είναι να εμπνευστούν από άλλους φωτογράφους, να μελετήσουν το έργο τους και μετά να αναζητήσουν τη δική τους ματιά. Στη Βρετανία βγαίνουν χιλιάδες φωτογράφοι από τις σχολές κάθε χρόνο και μόνο το 2% από αυτούς θα τα καταφέρουν πραγματικά να κάνουν καριέρα. Σ’ αυτή τη δουλειά πρέπει να μάθεις να προκαλείς ένα συναίσθημα, όχι όμως ένα εύκολο συναίσθημα.
Το Instagram πώς το βλέπετε σαν εργαλείο;
Δεν βρίσκω κάτι κακό στο Instagram. Προσφέρει απεριόριστη πρόσβαση στους φωτογράφους να προβάλουν τη δουλειά τους ή να ανακαλύψουν τη δουλειά άλλων γνωστών καλλιτεχνών, εύκολα, γρήγορα, δωρεάν, οπουδήποτε κι αν βρίσκονται στον κόσμο.
Υπάρχουν φωτογραφίες άλλων φωτογράφων που έχετε ζηλέψει;
Φυσικά, του Τόνι Ρέι-Τζόουνς και του Γκάρι Γουίνογκραντ. Ήταν οι δύο μεγαλύτερες επιρροές μου και πραγματικά λυπάμαι που δεν κατάφερα ποτέ να τους γνωρίσω από κοντά.
Υπάρχουν φωτογραφίες σας που αγαπάτε περισσότερο;
Αν και δεν μου είναι εύκολο να απαντώ σε τέτοιες ερωτήσεις, θα διάλεγα μία από το Last Resort. Ίσως εκείνη με τη γυναίκα στο παγωτατζίδικο. Μου δημιουργεί ένα αίσθημα χαράς.
Τι άλλο σας κάνει να χαίρεστε;
Το καλό φαγητό, το καλό κρασί, μια ηλιόλουστη μέρα. Σήμερα στο Τένμπι έχουμε μια υπέροχη, ηλιόλουστη μέρα. Δεν έχουμε συχνά ήλιο εδώ τα καλοκαίρια, όπως εσείς, οπότε τον εκτιμάμε διπλά!
ΙΝFO → To MotherlandDMB παρουσιάζει μια αναδρομική έκθεση του Martin Parr στη Χώρα της Πάτμου. Έως 8 Σεπτεμβρίου. Περισσότερες πληροφορίες: motherlandprod.com / [email protected] / + 357 96 290812
