Είναι 8 Νοεμβρίου, έξι το απόγευμα, και στα γραφεία μας στην Endeavor Greece έχουμε μόλις ανοίξει τη διαδικτυακή συνάντηση που έχουμε οργανώσει για να καλωσορίσουμε τους 13 επιχειρηματίες που μπαίνουν στον 5ο κύκλο του ScaleUp – ενός προγράμματος που αναζητά τους επόμενους Endeavor Entrepreneurs και τα επόμενα scaleups. Στο «δωμάτιο» του Zoom βρίσκονται περίπου 50 άτομα. Όλοι τους είναι Έλληνες, μιλάμε όμως αγγλικά, καθώς βρίσκονται μαζί μας αρκετοί ξένοι co-founders. Στον κύκλο των συστάσεων βρίσκονται ο Γιώργος από τη Βοστώνη, η Άσπα από το Σάο Πάολο, ο Άρης από τη Μαδρίτη, η Χριστίνα από το Λονδίνο, ο Πύρρος από τη Ζυρίχη, ο Viktor από τη Βαρσοβία, o Νώντας από τη Νέα Υόρκη, o Jack από το Λος Άντζελες. Και συνεχίζουν: Ντουμπάι, Άμστερνταμ, Σιγκαπούρη, Βερολίνο…
Νιώθουμε συγκίνηση και εγρήγορση. Τα παραγωγικά οικοσυστήματα και οι ισχυρές αγορές βασίζονται σε αυτές τις μεγάλες, ενεργές και ποικιλόμορφες κοινότητες (communities) και στον τρόπο που αυτές συνεργάζονται και αλληλοϋποστηρίζονται.
Σε αυτές ακριβώς έχουμε επικεντρωθεί ως Endeavor Ελλάδας τα τελευταία χρόνια.
Αυτές οι κοινότητες είναι που αποτελούν την κινητήρια δύναμη για τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας αλλά και της ανάπτυξης του ελληνικού οικοσυστήματος μέσα στη διεθνή κρίση που βιώνουμε, η οποία για πρώτη φορά φαίνεται να μπορεί να επηρεάσει ακόμα και τον κλάδο της τεχνολογίας.
«Ηigh-impact» επιχειρηματίες
Στην Ελλάδα, τουλάχιστον στον χώρο της καινοτομίας και τεχνολογίας, η δυναμική της κοινότητας είναι σε πρωτόγνωρα επίπεδα, γεγονός που δημιουργεί μια μοναδική ευκαιρία. Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν μεγάλες διεθνείς επιτυχίες: Εξαγορές μεγάλων καινοτόμων ελληνικών εταιρειών, όπως των Chipita, Pharmathen, Cosmos Sports, Arivia και Pet City. Οι πρώτες μεγάλες εξαγορές ελληνικών startups, όπως των Instashop, Softomotive, Pollfish, Accusonus, Innoetics, Think Silicon, Beat και e-food από παγκόσμιους κολοσσούς. Η πρώτη γενιά των scaleups, δηλαδή ελληνικών εταιρειών τεχνολογίας που έχουν καταφέρει να φέρουν τις λειτουργίες, τα έσοδα, τις επενδύσεις και την απασχόλησή τους σε παγκόσμια κλίμακα. Ταυτόχρονα δραστηριοποιούνται κορυφαίες εταιρείες, όπως οι Viva Wallet, Blueground, Epignosis, Skroutz, Hellas Direct και Workable. Όλες αυτές οι επιχειρήσεις στις οποίες αναφερθήκαμε έχουν φέρει στη χώρα μια πραγματική επανάσταση – ή, όπως μας αρέσει να λέμε, ένα «high-impact movement», ένα κίνημα δηλαδή με υψηλό αντίκτυπο. Οι ιδρυτές των εταιρειών αυτών μετασχηματίζουν τις βιομηχανίες και τις αγορές τους σε διεθνές επίπεδο, δημιουργούν χιλιάδες θέσεις εργασίας υψηλής αξίας, οδηγούν μπροστά την αντίληψη για την επιχειρηματικότητα, την εργοδοτική κουλτούρα, την εκπαίδευση, την κοινωνική ισότητα στις ευκαιρίες.
Προσελκύουν ταλέντο, επενδύσεις και δημοσιότητα από όλο τον κόσμο, φέρνοντας εξωστρέφεια και νέους πόρους στην ελληνική αγορά, ενώ συμβάλλουν σημαντικά και στον επαναπατρισμό Ελλήνων. Έχουν μια κουλτούρα επανεπένδυσης των κεφαλαίων τους και έχουν συνεισφέρει καθοριστικά στην κατακόρυφη αύξηση των επενδύσεων και στη στροφή των Ελλήνων επενδυτών στον χώρο της καινοτομίας στη χώρα. Μόνο το 2021 είχαμε αύξηση πάνω από 300% σε επενδύσεις σε funds και εταιρείες τεχνολογίας στη χώρα. Οι σπουδαιότερες μεγάλες εταιρείες στην Ελλάδα και οι ιδιοκτήτες τους επενδύουν πλέον ενεργά σε νέες τεχνολογίες, funds και startups.
Στην κοινότητα του ελληνικού οικοσυστήματος καινοτομίας και τεχνολογίας βρίσκονται επίσης οι επόμενες γενιές πολλά υποσχόμενων startups, τα αποκαλούμενα rising stars, που αναπτύσσουν «βαθιά» τεχνολογία και πρωταγωνιστούν ήδη στην παγκόσμια σκηνή, προσελκύοντας κορυφαίους επενδυτές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, όπως οι Spotawheel, Hack the Box, TileDB, LifeBit, Augmenta, Causaly, Arrikto, Baresquare, Seafair κ.ά. Μαζί, οι ελληνικές scaleups και startups προσέλκυσαν το 2021 το ποσό-ρεκόρ του 1 δισ. δολαρίων σε επενδύσεις κεφαλαίου και δανεισμού. Το 2022 το νούμερο αυτό θα είναι πολύ χαμηλότερο, περίπου κατά 50%, κάτι που όμως συμβαδίζει απόλυτα με όσα συμβαίνουν στις διεθνείς αγορές. Όλες αυτές οι εταιρείες έχουν δημιουργήσει 12.785 θέσεις εργασίας, εκ των οποίων το 66% βρίσκονται στην Ελλάδα.
Εξωστρέφεια και σύνδεση με τη διασπορά
Η ενίσχυση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας και του οικοσυστήματος καινοτομίας είναι μια μεγάλη πρόκληση, αλλά ταυτόχρονα μια εκπληκτική ευκαιρία, κάτι στο οποίο δουλεύουμε εντατικά και εμείς στην Endeavor. Η σύνδεση της ελληνικής αγοράς με άλλες μεγάλες αγορές, επενδυτές και διεθνές ταλέντο στην καινοτομία και τεχνολογία θα φέρει τον μετασχηματισμό της χώρας σε ένα νέο επίπεδο.
Ένα μεγάλο πλεονέκτημα της ελληνικής πραγματικότητας είναι η διασπορά της. Η Ελλάδα και το οικοσύστημα καινοτομίας είναι σήμερα στην καλύτερη θέση για να χτιστεί μια ουσιαστική σύνδεση με τη διασπορά. Πολλοί από τους Έλληνες του εξωτερικού έχουν ξεκινήσει εταιρείες τεχνολογίας στις χώρες που βρίσκονται, οι οποίες μάλιστα έχουν ήδη γίνει οι πρωταγωνιστές στον χώρο τους παγκοσμίως, όπως οι BetterUp, ActionIQ, Cameo, JOKR, Raise, Aisera, Matternet, Nova Credit, Moonfare, Workato και Deliverr. Μαζί με τις rising stars startups Ελλήνων της διασποράς, όπως οι Manual, Numan, Circle Medical, Lendis, Goodpath, Cover, Dyania, Seismos, Numa, Better Origin και άλλες, έχουμε μπροστά μας ένα οικοσύστημα καινοτομίας της διασποράς που αποτελείται από εκατοντάδες εταιρείες, έχει σημαντικό μέγεθος, παγκόσμια δίκτυα, σπουδαίο ταλέντο από όλο τον κόσμο, εκατοντάδες ξένους co-founders και μια επιχειρηματική κουλτούρα από την οποία μπορούμε να κερδίσουμε πολλά.
Σε μια πρόσφατη έρευνα που κάναμε, διαπιστώσαμε ότι υπάρχουν ήδη 17 unicorns (startup εταιρείες με αποτίμηση πάνω από ένα δισ. δολάρια) που έχουν ιδρυθεί από Έλληνες στο εξωτερικό. Συνολικά, οι Έλληνες founders της διασποράς έχουν δημιουργήσει εταιρείες τεχνολογίας που όλες μαζί σε κεφαλαιοποίηση ξεπερνούν τα 100 δισ. δολάρια. Συγκριτικά, αξίζει να αναφέρουμε πως όλες οι ελληνικές startups έχουν περίπου 8 δισ. κεφαλαιοποίηση, ενώ μόνο το 2021 «σήκωσαν» 6,8 δισ. δολάρια σε επενδύσεις.
Άλλη μία πολύ ενδιαφέρουσα κατηγορία μελών του ελληνικού οικοσυστήματος είναι οι ξένοι founders μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας που βρίσκονται στη χώρα. Σύμφωνα με τα στοιχεία μας, στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται 140 ξένες εταιρείες τεχνολογίας, οι οποίες απασχολούν 8.650 εργαζομένους. Ανάμεσά τους βρίσκονται οι JP Morgan, Microsoft, Pfizer, Cisco, Applied Materials, TeamViewer και Accenture.
Δέκα χρόνια στην Ελλάδα
Ως ένας διεθνής, ουδέτερος και μη κερδοσκοπικός οργανισμός, η Endeavor λειτουργεί σαν καταλύτης στην ανάπτυξη οικοσυστήματος καινοτομίας σε αναδυόμενες και δευτερογενείς αγορές. Το 2012 ο οργανισμός ήρθε και στην Ελλάδα και μέσα στα 10 χρόνια παρουσίας του έχει φέρει κοντά όλες αυτές τις κοινότητες που περιγράψαμε ως βασικό συστατικό ενός επιτυχημένου οικοσυστήματος, ως μέλη του οργανισμού μας. Ο ρόλος μας είναι να δημιουργούμε όσες περισσότερες ευκαιρίες συνεργασίας γίνεται. Στο χαρτοφυλάκιό μας βρίσκονται 160 εταιρείες Ελλήνων που δραστηριοποιούνται στη χώρα, αλλά και από τη διασπορά, μέσα από τη συμμετοχή τους στα προγράμματα Endeavor Entrepreneurs και Endeavor ScaleUp και σε άλλα προγράμματα που έχουμε δημιουργήσει με συνεργάτες μας.
Μαζί με το Διοικητικό μας Συμβούλιο και τους περισσότερους από 400 επενδυτές, μέντορες, στελέχη από την Ελλάδα και το εξωτερικό, έχουμε αφιερώσει πάνω από 20.000 ώρες υποστήριξης στους επιχειρηματίες του δικτύου μας, με στόχο τη μεγιστοποίηση του αντίκτυπού τους στον μετασχηματισμό της εθνικής οικονομίας.
Ταυτόχρονα, μαζί με τους πρωταγωνιστές του ελληνικού οικοσυστήματος καινοτομίας έχουμε αρχίσει να επεξεργαζόμαστε προτάσεις και πρωτοβουλίες που στοχεύουν να μεγαλώσουν το οικοσύστημα και να δώσουν ακόμα περισσότερη δυναμική και εξωστρέφεια σε όλους. Η πλατφόρμα για προσέλκυση διεθνούς ταλέντου workintech.gr, η σειρά podcast Outliers.gr, το πρώτο Innovation Summit στο Ηρώδειο με τον Ted Sarandos του Netflix και τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, το πρώτο Graduate Trainee Program για εταιρείες τεχνολογίας και η συνεργασία με το διεθνές μέσο ενημέρωσης Sifted είναι μόνο κάποιες από αυτές.
Είμαστε σε μια περίοδο όπου οι πόλεις και οι χώρες που καταφέρνουν να δημιουργήσουν ένα ελκυστικό προϊόν για το μετακινούμενο διεθνές ταλέντο βλέπουν τις οικονομίες τους και τις κοινωνίες τους να μετασχηματίζονται με αυξανόμενους ρυθμούς. Σε αυτή τη συγκυρία έχουμε ως χώρα ένα μοναδικό προβάδισμα, καθώς είμαστε ήδη ένας από τους κορυφαίους προορισμούς του κόσμου. Έχουμε όμως καθυστερήσει σημαντικά να προσθέσουμε στο αφήγημα της χώρας μας το αναπτυσσόμενο οικοσύστημα καινοτομίας. Η Ελλάδα μπορεί να γίνει ένα σταυροδρόμι διεθνών ιδεών, ταλέντου και επενδύσεων (όπως το έχουμε καταφέρει στο παρελθόν) και για να το πετύχουμε αυτό, πέρα από τις απαραίτητες υποδομές και μεταρρυθμίσεις, χρειάζεται να σκεφτούμε ακόμα πιο φιλόδοξα και με μεγαλύτερη εξωστρέφεια για τη χώρα μας – έχοντας πάντα στο μυαλό μας ότι στη χώρα μας έχει ξεκινήσει μια «high-impact» επανάσταση με πρωταγωνιστές όλους όσοι αναφέρθηκαν και ακόμα περισσότερους που ακολουθούν. Οι καλύτερες μέρες βρίσκονται μπροστά μας!
Με ορίζοντα την επόμενη δεκαετία
Η δυναμική που βλέπουμε στο οικοσύστημα, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη εξωστρέφεια, την επιτάχυνση του μετασχηματισμού, τις μεγάλες επενδύσεις όπως αυτή του Ελληνικού και τη συμβολή της διασποράς, μπορεί να επιφέρει στο ΑΕΠ ποσοστό 10-15%. Στο επόμενο διάστημα θα δημοσιεύσουμε μια ενδελεχή έρευνα για τους στόχους της χώρας έως το 2030. Συνοπτικά:
Προτεραιότητες για το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας
→ Η συνεχιζόμενη ανάπτυξη των κοινοτήτων με νέα μέλη (επιχειρηματίες, επενδυτές, στελέχη) από όλο τον κόσμο (community building)
→ Η ουσιαστική υποστήριξη των εταιρειών για μεγαλύτερο αποτύπωμα και μεγαλύτερες συμφωνίες (support the entrepreneurs)
→ Η προβολή της χώρας στο εξωτερικό ως προορισμού καινοτομίας για προσέλκυση ταλέντου και επενδύσεις (campaign for Greece)
Πρωτοβουλίες της από κοινού με τους πρωταγωνιστές του οικοσυστήματος
→ Συνεχιζόμενη ενίσχυση των κοινοτήτων με συνέδρια, συζητήσεις, έρευνες και συνεργασίες
→ Εκστρατεία ενημέρωσης του ελληνικού και διεθνούς ακροατηρίου για το ελληνικό οικοσύστημα ως προορισμό, δίνοντας βήμα στους επιχειρηματίες να πουν τις ιστορίες τους
→ Διοργάνωση ενός ετήσιου συνεδρίου καινοτομίας, αντίστοιχου με αυτό που διοργανώθηκε φέτος στο Ηρώδειο, που θα γίνει διεθνής πόλος έλξης
→ Ενίσχυση της αγοράς ταλέντου, τόσο στο εσωτερικό με ένα πρόγραμμα «Re-skilling at Scale», όσο και στο εξωτερικό για την προσέλκυση ταλέντου μέσω του «WorkInTech.gr» και τη δημιουργία μιας «Greek Tech Visa»
* Ο Παναγιώτης Καραμπίνης είναι Managing Director της Endeavor Greece
