Από τον Peter Conradi / The Sunday Times / News Licensing / Απόδοση: Παντελής Τσομπάνης
Μια δροσερή μέρα τον περασμένο μήνα, μια μικρή ομάδα από άνδρες και γυναίκες περπατούσε με εμφανή αποφασιστικότητα στο δάσος Μπελέμ στη βορειοδυτική Γαλλία. Ανάμεσά τους και ο 74χρονος στρατηγός Ζαν-Λουί Ζορζλέν, πρώην επικεφαλής του Επιτελείου Άμυνας, ο οποίος τώρα βρίσκεται σε μία από τις πιο δύσκολες και πιο προβεβλημένες αποστολές της μακράς καριέρας του. Αφού η ομάδα σταμάτησε σε ένα ξέφωτο, δύο νεαροί δασολόγοι άρχισαν να χτυπούν με το τσεκούρι μια πανύψηλη βελανιδιά. Στη συνέχεια, κρατώντας ένα πριόνι που θα αναγνώριζαν οι προπαππούδες τους, έριξαν το δέντρο στο έδαφος.
Αυτή ήταν η τελευταία από τις δύο χιλιάδες βελανιδιές που κόβονται σε όλη τη Γαλλία και προορίζονται για την Παναγία των Παρισίων, η οποία αποκαθίσταται προσεκτικά και επιμελώς μετά την πυρκαγιά που τέσσερα χρόνια πριν κατέστρεψε το χαρακτηριστικό της κωδωνοστάσιο ύψους 96 μέτρων και προκάλεσε τεράστιες ζημιές στο γοτθικό αριστούργημα που βρίσκεται από κάτω. Τα δέντρα, πολλά από τα οποία έχουν ύψος άνω των 18 μέτρων, χρησιμοποιούνται για την ανοικοδόμηση του πύργου, γνωστού ως flèche (βέλος), και για την ανακατασκευή του περίπλοκου ξύλινου πλαισίου του 13ου αιώνα –του forêt (δάσος)– που συγκρατούσε την οροφή. Θα στηριχθούν εν μέρει σε 1.000 κυβικά μέτρα πέτρα, που έχει προέλθει από τα λατομεία της Ουάζ και της Ες και θα αντικαταστήσει εκείνη που καταστράφηκε από την πυρκαγιά. Μέχρι να ολοκληρωθούν οι εργασίες, θα έχουν καθαριστεί και αποκατασταθεί πάνω από 41.000 τ.μ. πέτρινων επιφανειών, 3.000 τ.μ. βιτρό και σχεδόν 2.000 αγάλματα και γλυπτά.
Η αποκατάσταση του πιο εμβληματικού καθεδρικού ναού της Γαλλίας είναι γιγαντιαία – ο λογαριασμός πιθανότατα να ξεπεράσει τα 846 εκατομμύρια ευρώ που συγκεντρώθηκαν άμεσα από 340 χιλιάδες δωρητές σε όλο τον κόσμο. Εάν ο στρατηγός καταφέρει να ωθήσει τον «στρατό των εργατών του» εντός του χρονοδιαγράμματος, το κωδωνοστάστιο θα ανυψωθεί και πάλι τους επόμενους μήνες, με το εξωτερικό του καθεδρικού ναού να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους. «Κατά τη γνώμη μου, η επιστροφή του κωδωνοστασίου με την αιχμηρή όψη θα είναι το σύμβολο της νίκης στη μάχη της Παναγίας των Παρισίων», δήλωσε πρόσφατα ο Ζορζλέν.
Ωστόσο, μόλις τον Δεκέμβριο του 2024 ο αρχιεπίσκοπος του Παρισιού, Λοράν Ουλρίχ, θα τελέσει και πάλι την καθολική λειτουργία στον καθεδρικό του ναό. Ορισμένες από τις τελικές ανακαινίσεις δεν θα ολοκληρωθούν πριν από το 2025. Τα σχέδια για να ανοίξει εγκαίρως για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του επόμενου καλοκαιριού έχουν εγκαταλειφθεί.
Το ιστορικό της πυρκαγιάς
Μεταξύ εκείνων που είδαν την πυρκαγιά το βράδυ της 15ης Απριλίου 2019 ήταν ο Πατρίκ Ζακμάν, φωτογράφος του πρακτορείου Μagnum, ο οποίος είχε ειδοποιηθεί από έναν φίλο του και διέσχισε την πόλη με το σκούτερ του. Από την πλεονεκτική του θέση στην Ποντ ντε λα Τουρνέλ, είχε καθαρή θέα της καταστροφής που συνέβαινε. «Ήταν συγκλονιστικό και ταυτόχρονα τρομακτικό», θυμάται. «Δεν ξέραμε για πόσο καιρό ο καθεδρικός θα συνέχιζε να καίγεται ή αν θα κατέρρεε».
Το πλήθος στη γέφυρα αυξήθηκε γρήγορα – κάποιοι έκλαιγαν, άλλοι προσεύχονταν. Ο 67χρονος Ζακμάν δεν είναι θρησκευόμενος και μέχρι τότε σπάνια είχε πατήσει το πόδι του στον καθεδρικό ναό. Αλλά καθώς οι φλόγες εξαπλώνονταν και το καμπαναριό δονούνταν, εκτιμούσε το μέγεθος αυτού που συνέβαινε, αλλά και το πόσο δύσκολο θα ήταν να φανταστεί κανείς την πόλη χωρίς ένα κτίριο που αποτελούσε μέρος της ιστορίας της για περισσότερο από 850 χρόνια. «Η Παναγία των Παρισίων είναι τοπόσημο για τη Γαλλία και πάνω απ’ όλα για το Παρίσι. Είναι σαν ένα μέρος της μνήμης μας να έγινε καπνός».
Η ζημιά που προκλήθηκε μέσα σε λίγες ώρες ήταν κολοσσιαία, όχι μόνο λόγω της αδέξιας αρχικής αντίδρασης. Η πρώτη προειδοποιητική λυχνία με τη λέξη «feu» (φωτιά) αναβόσβησε με κόκκινο χρώμα σε έναν πίνακα συναγερμού στις έξι και δεκαοκτώ εκείνο το βράδυ της Δευτέρας, ενώ τελούνταν η λειτουργία ενώπιον μερικών εκατοντάδων πιστών και επισκεπτών – όλοι τους διέφυγαν σώοι και αβλαβείς. Αλλά μια σειρά παρεξηγήσεων έδειξε πως η πυροσβεστική δεν κλήθηκε παρά μισή ώρα αργότερα. Στη συνέχεια προέκυψε ότι ο άνθρωπος που ήταν υπεύθυνος για τον συναγερμό ήταν στη θέση του μόνο τρεις ημέρες.
Οι αρχικές υποψίες για τα αίτια της πυρκαγιάς επικεντρώθηκαν σε πιθανό βραχυκύκλωμα στα καλώδια. Στη συνέχεια υπήρξαν εικασίες ότι θα μπορούσε να είχε προκληθεί από τσιγάρο που πέταξε ένας εργάτης (επτά αποτσίγαρα βρέθηκαν ανάμεσα στα συντρίμμια). Έκτοτε, οι ερευνητές έχουν προσδιορίσει το ακριβές σημείο όπου ξέσπασε η πυρκαγιά, αλλά, παρά την ανάκριση περισσότερων από εκατό ατόμων, δεν έχουν διαπιστώσει ακόμη την αιτία, αν και έχουν αποκλείσει το σενάριο του εμπρησμού.
Περισσότεροι από 400 πυροσβέστες πάλεψαν με την πυρκαγιά. Ανίκανοι να σταματήσουν την κατάρρευση του πύργου, έστρεψαν τις προσπάθειές τους στη διάσωση του βόρειου καμπαναριού ύψους 69 μέτρων. Δείχνοντας μεγάλο θάρρος, μπήκαν μέσα σε αυτό και έσβησαν τις φλόγες, σώζοντας το οικοδόμημα, το οποίο, όπως δήλωσαν αργότερα οι αξιωματούχοι, βρισκόταν λίγα λεπτά μακριά από την καταστροφή. Εκατό αξιωματούχοι και κληρικοί βοήθησαν να σχηματιστεί μια ανθρώπινη αλυσίδα για να σώσουν τους πολλούς θησαυρούς του καθεδρικού ναού – μεταξύ των οποίων ένα λείψανο του ακάνθινου στέμματος που πιστεύεται ότι φορούσε ο Ιησούς Χριστός κατά τη σταύρωσή του.
Ο Ζακμάν αποφάσισε να απαθανατίσει την προσπάθεια ανοικοδόμησης του καθεδρικού ναού που ανακοινώθηκε εκείνο το βράδυ από τον Πρόεδρο Μακρόν. Μόλις δύο μήνες μετά την καταστροφή, ο φωτογράφος μπήκε στο εσωτερικό του ναού και επέστρεψε πάνω από εκατό φορές, καταγράφοντας τη μεταμόρφωσή του τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Οι φωτογραφίες του –ένα μικρό δείγμα από τις δεκάδες χιλιάδες που έχει τραβήξει– δίνουν μια εξαιρετική καταγραφή των προσπαθειών που καταβλήθηκαν για να σωθεί ο καθεδρικός ναός από την κατάρρευση και να επανέλθει στο παλιό του μεγαλείο.
«Λογοτεχνικό» θαύμα
Η πυρκαγιά δεν ήταν η πρώτη καταστροφή που έπληξε την Παναγία των Παρισίων, η κατασκευή της οποίας ξεκίνησε το 1163, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου Ζ΄, και ολοκληρώθηκε 90 χρόνια αργότερα. Μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα είχε περιέλθει σε τρομερή κατάσταση. Τα χρόνια μετά το 1786 ο αρχικός πυργίσκος αφαιρέθηκε, επειδή κινδύνευε να καταρρεύσει. Τρία χρόνια μετά τη Γαλλική Επανάσταση, ο καθεδρικός ναός βεβηλώθηκε και μεγάλο μέρος των εικόνων του είχαν ζημιές ή καταστράφηκαν. Όταν ο Ναπολέων Βοναπάρτης στέφθηκε εκεί αυτοκράτορας το 1804, χρειάστηκε να κρεμαστούν υφάσματα από μετάξι και βελούδο στους τοίχους για να καλύψουν τα σημάδια της ερήμωσης. Η σωτηρία ήρθε αναπάντεχα από τον Βίκτωρα Ουγκώ και τη δημοσίευση της Παναγίας των Παρισίων το 1831. Οι αποκαλύψεις του Ουγκώ σχετικά με την κατάσταση του καθεδρικού ναού προκάλεσαν δημόσια κατακραυγή και λίγα χρόνια μετά ελήφθη η απόφαση για την αποκατάστασή του. Το 1844, μια κριτική επιτροπή προχώρησε στην ανάθεση της αποκατάστασής της στον Εουζέν Βιολέ-λε-Ντικ, έναν ειδήμονα σε θέματα γοτθικής αρχιτεκτονικής με εμπειρία τριάντα χρόνων, και στον μεγαλύτερό του, φίλο και συνάδελφο αρχιτέκτονα, Ζαν-Μπαπτίστ Λασού.
Το δίδυμο αντιμετώπισε ένα δίλημμα: ο καθεδρικός ναός είχε ήδη τροποποιηθεί σημαντικά μετά την αποπεράτωσή του τον 13ο αιώνα, οπότε δεν υπήρχε περίπτωση να επανέλθει στην αρχική του κατάσταση.
Αντ’ αυτού, έκαναν αλλαγές στο εσωτερικό του, ενώ εξωτερικά πρόσθεσαν χίμαιρες στα περίφημα τερατόμορφα αγάλματα (γκάργκοϊλ) που ανέδειξε ο Ουγκώ στο μυθιστόρημά του. Η πιο ορατή προσθήκη ήταν ένα νέο καμπαναριό, ψηλότερο από το πρώτο και σχεδιασμένο ούτως ώστε να αντέχει καλύτερα στις καιρικές συνθήκες. Στη βάση του ο Βιολέ-λε-Ντικ τοποθέτησε αναπαραστάσεις των τεσσάρων Ευαγγελιστών και αγάλματα των δώδεκα Αποστόλων. Βέβαια, το πρόσωπο του Αγίου Θωμά, του προστάτη των αρχιτεκτόνων, είχε αξιοσημείωτη ομοιότητα με το δικό του.
Ένα απόκοσμο έργο τέχνης
Την επόμενη μέρα της πυρκαγιάς του 2019, ο Μακρόν υποσχέθηκε: «Θα ξαναχτίσουμε τον καθεδρικό ναό για να είναι ακόμα πιο όμορφος και εγώ θέλω να ολοκληρωθεί μέσα σε πέντε χρόνια». Η απόφαση να διορίσει τον Ζορζλέν, έναν στρατιωτικό, ως ειδικό του αντιπρόσωπο, με γραφείο στο Μέγαρο των Ηλυσίων, ήταν ένα σημάδι της αποφασιστικότητας του Προέδρου. Κατά τη διάρκεια μιας μακράς καριέρας, ο στρατηγός είχε επιβλέψει στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ακτή Ελεφαντοστού, στο Αφγανιστάν, στα Βαλκάνια και στον Λίβανο. Στις πρώτες συνεντεύξεις του είχε περιγράψει τον βαθμό συντονισμού που ήταν απαραίτητος για την αποκατάσταση του καθεδρικού ναού ως πολύ πιο περίπλοκο, παρομοιάζοντάς τον με «πολεμική αποστολή», προσθέτοντας: «Πρέπει να διασφαλίσω ότι όλοι όσοι συμμετέχουν σε αυτή τη μάχη κινητοποιούνται για την επίτευξη του στόχου».
Βοήθησε επίσης το γεγονός ότι ο Ζορζλέν είναι καθολικός. Σύμφωνα με τους αυστηρούς κανόνες που διέπουν τον διαχωρισμό Εκκλησίας και κράτους στη Γαλλία, η κυβέρνηση είναι υπεύθυνη για τη δομική κατασκευή του καθεδρικού ναού, την αποκατάσταση και τη συντήρηση, αλλά η Καθολική Εκκλησία είναι υπεύθυνη για το εσωτερικό του. Για την Παναγία των Παρισίων ο στρατηγός δήλωσε ότι ήταν «πρώτον και κύριον ένας τόπος λατρείας», αλλά ήταν επίσης «η ψυχή της Γαλλίας».
Πολλοί εμπειρογνώμονες θεώρησαν ότι η προθεσμία μέχρι τους Ολυμπιακούς Αγώνες ήταν επικίνδυνα μικρή, υποστηρίζοντας ότι θα χρειάζονταν 15 έως 20 χρόνια για την αποκατάσταση, σχεδόν όσος χρόνος χρειάστηκε ο Βιολέ-λε-Ντικ. Το μέγεθος του έργου ήταν σίγουρα τεράστιο: ο άμεσος κίνδυνος κατάρρευσης είχε υποχωρήσει, αλλά σύντομα κατέστη σαφές ότι μεγάλο μέρος του κτίσματος ήταν σε κακή κατάσταση και εξακολουθούσε να κινδυνεύει με κατάρρευση. Οι εργάτες έπρεπε επίσης να αφαιρέσουν 40.000 τεμάχια μεταλλικών σκελετών βάρους διακοσίων τόνων, τα οποία είχαν τοποθετηθεί στον καθεδρικό ναό αρκετούς μήνες νωρίτερα ως μέρος ενός έργου αποκατάστασης που βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη τη στιγμή της πυρκαγιάς. Αυτά ήταν μερικώς λιωμένα από την έντονη θερμότητα και ήταν αδύνατο να αποσυναρμολογηθούν.
Έπρεπε να κοπούν σε μικρότερα κομμάτια από ακροβάτες (cordistes) κατασκευαστές καμπαναριών που κρέμονται από σχοινιά κατά την εκτέλεση των εργασιών.
Κατά τις πρώτες του επισκέψεις, τον Ιούνιο του 2019, ο Ζακμάν εντυπωσιάστηκε από τη θέα του στρεβλού μετάλλου. «Ήταν όλα μπλεγμένα, σαν ένα παράξενο σύγχρονο γλυπτό, αρκετά τρομακτικό», θυμάται. «Έκανε έναν ανατριχιαστικό ήχο όταν φυσούσε ο άνεμος πάνω του. Ήταν κάτι που δεν θα ξεχάσω ποτέ». Εν μέσω καταστροφής, πολλές από τις καρέκλες εξακολουθούσαν να βρίσκονται σε τακτοποιημένες σειρές, όπως και στη λειτουργία της 15ης Απριλίου. Κοιτάζοντας ψηλά, μπορούσε να δει τον ουρανό μέσα από μεγάλες τρύπες στη θολωτή πέτρινη οροφή. «Ο ήλιος έλαμπε μέσα, δημιουργώντας αυτό το φως και τη σκιά που δεν είχα ξαναδεί ποτέ», είπε.
Τα πράγματα περιπλέκονταν εξαιτίας των 460 τόνων μολύβδου πάνω στην οροφή και στο καμπαναριό, ο οποίος είχε λιώσει και απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα, γεγονός που ανάγκασε να διακοπούν οι εργασίες για μερικές εβδομάδες το καλοκαίρι του 2019. Τα –έως και εκατό φορές πάνω από τη συνήθη ποσότητα στο Παρίσι– επίπεδα μολύβδου εντοπίστηκαν στην αυλή έξω από το κτίριο. Μια μελέτη εμπειρογνωμόνων έδειξε ότι ο άνεμος θα μπορούσε να μεταφέρει σωματίδια έως και 48 χιλιόμετρα μακριά, επηρεάζοντας την υγεία όσων ζούσαν στο πέρασμά του. Τουλάχιστον δύο αγωγές έχουν ασκηθεί κατά των Αρχών, κατηγορώντας τες ότι δεν αποκάλυψαν την πλήρη έκταση της μόλυνσης και ότι δεν έκαναν αρκετά για να την αποτρέψουν.
Ίχνη μολύβδου βρέθηκαν ακόμη και στο μέλι που παρήχθη σε περισσότερες από χίλιες κυψέλες του Παρισιού, όπως ανακαλύφθηκε αργότερα (αν και οι Αρχές επέμεναν ότι τα ίχνη παρέμεναν εντός ασφαλών ορίων).
Κιτς φαλλοί
Υπήρξαν όμως και μερικά θαύματα: Τα αγάλματα των Αποστόλων και των Ευαγγελιστών είχαν αφαιρεθεί για αναστήλωση μόλις λίγες ημέρες πριν από την πυρκαγιά. Ο χάλκινος κόκορας που βρισκόταν στην κορυφή βρέθηκε χτυπημένος, αλλά άθικτος ανάμεσα στα χαλάσματα, παρόλο που όλα όσα βρίσκονταν από κάτω του είχαν λιώσει. Το μεγάλο εκκλησιαστικό όργανο με τους οκτώ χιλιάδες σωλήνες, ένα από τα μεγαλύτερα της Γαλλίας, επίσης διασώθηκε, αν και χρειάστηκε να αποσυναρμολογηθεί και να καθαριστεί. Η ανακατασκευή του θα διαρκέσει έναν χρόνο συν άλλους έξι μήνες για να κουρδιστεί.
Όσο οι εργάτες σταθεροποιούσαν τον καθεδρικό ναό, η προσοχή στράφηκε σε ένα πιο επίμαχο ζήτημα: γνωρίζοντας τον τρόπο με τον οποίο ο Βιολέ-λε-Ντικ είχε αφήσει το στίγμα του στο κτίριο κατά την προηγούμενη αποκατάσταση, ο Μακρόν φλέρταρε με την ιδέα της ανέγερσης ενός σύγχρονου πύργου αντί μιας απλής αντικατάστασης του παλιού. Προκηρύχθηκε ένας διεθνής διαγωνισμός.
Πολλές από τις προτάσεις που κατατέθηκαν ήταν τόσο τολμηρές όσο και σοκαριστικές για τους πουριτανούς. Ο Νόρμαν Φόστερ, ο οποίος σχεδίασε έναν ευρέως αναγνωρισμένο γυάλινο θόλο στο κτίριο του Ράιχσταγκ στο Βερολίνο, πρότεινε κάτι παρόμοιο για την Παναγία των Παρισίων μαζί με μια κορυφή από κρύσταλλο και ανοξείδωτο ατσάλι. Η κατασκευή ενός αντιγράφου του flèche θα ήταν «πισωγύρισμα», είπε. «Η ιστορία των καθεδρικών ναών δείχνει ότι κάθε εποχή είχε την αυτοπεποίθηση να αφήσει το σημάδι της. Είναι μια μεγάλη τραγωδία, αλλά και μέσα από αυτήν αναδύεται μια ευκαιρία».
Οι αρχιτέκτονες Ulf Mejergren Architects, με έδρα τη Στοκχόλμη, ήθελαν να καλύψουν την οροφή με μια τεράστια πισίνα, που θα γινόταν «ένας νέος διαλογιστικός χώρος». Το γραφείο Studio NAB, με έδρα το Παρίσι, πρότεινε να καλυφθεί ο καθεδρικός ναός με ένα θερμοκήπιο. Άλλοι είχαν ακόμη πιο τρελές ιδέες. Η Ροσλίν Μπασελό, υπουργός Πολιτισμού εκείνη την εποχή, ισχυρίστηκε ότι κατά τη διάρκεια ενός γεύματος με τη σύζυγο του Μακρόν, Μπριζίτ, «μου έδειξε ένα έργο που καλυπτόνταν με ένα είδος όρθιου φαλλού και τη βάση του να περιβάλλεται από χρυσές μπάλες».
Συγκλονισμένος από την εχθρότητα απέναντι στα σχέδια, ο Μακρόν υποχώρησε. Τον Ιούλιο του 2020 ανακοινώθηκε ότι το κωδωνοστάσιο θα ξαναχτιστεί ακριβώς όπως ήταν, χρησιμοποιώντας τα ίδια υλικά: 500 τόνους δρυ για τη δομή και 250 τόνους μόλυβδο για το κάλυμμα και τα διακοσμητικά. Κανείς δεν ήταν πιο χαρούμενος από τον Φιλίπ Βιλνέβ, τον επικεφαλής αρχιτέκτονα του ναού από το 2013. Από νωρίς διαφώνησε με τον Πρόεδρο στη συζήτηση δηλώνοντας: «Για μένα, όχι μόνο πρέπει να ξαναφτιάξεις το κωδωνοστάσιο, αλλά και να το αναπαραστήσεις με ακρίβεια». Όμως, η έναρξη της πανδημίας επιβράδυνε την κατασκευή. Μόλις τον Σεπτέμβριο του 2021 μπόρεσε ο Ζορζλέν να ανακοινώσει ότι ο καθεδρικός ναός είχε επιτέλους σταθεροποιηθεί και η αποκατάσταση μπορούσε να αρχίσει.
Οι εργάτες της «μάχης»
Ένα εργατικό δυναμικό από περίπου 1.000 τεχνίτες, σιδεράδες, αρχιτεχνίτες υαλοποιούς, στεγαστές, λατόμους, βαφείς και συντηρητές γλυπτών, ξυλουργούς και επόπτες έχει εργαστεί από τότε – περίπου 350 από αυτούς εντός του καθεδρικού ναού. Επίσης, έχει ανεγερθεί μια τεράστια σειρά από σκαλωσιές, βάρους άνω των τριών τόνων. Το έργο τους διευκολύνθηκε από τη χρήση νέας τεχνολογίας που ξεπέρασε και τα πιο τρελά όνειρα του Βιολέ-λε-Ντικ: Οι ειδικοί του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας δημιούργησαν ένα «ψηφιακό διπλό» [Σ.τ.Μ.: αντίγραφο] του καθεδρικού ναού χρησιμοποιώντας σαρωτές λέιζερ, μερικοί από τους οποίους μεταφέρονται από τους cordistes.
Χρησιμοποιήθηκαν επίσης drones. Το τρισδιάστατο μοντέλο που προέκυψε με ακρίβεια χιλιοστών δεν παρείχε μόνο πληροφορίες για τη σταθεροποίηση και την ανακαίνιση του κτιρίου. Αποτελεί ακόμη μέρος μιας τεράστιας τράπεζας δεδομένων για ερευνητές, οι οποίοι μαθαίνουν πολλά περισσότερα για το πώς χτίστηκε ο καθεδρικός ναός, συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης ανακάλυψης ότι η λιθοδομή του συγκρατείται με δώδεκα σιδερένιους «συνδετήρες», μήκους περίπου μισού μέτρου ο καθένας, που σχηματίζουν έναν σιδερένιο σκελετό. Χρονολογούνται από τον 12ο αιώνα και πιστεύεται ότι είναι οι πρώτοι του είδους τους.
Τι θα δούμε το 2024;
Τι θα δουν λοιπόν οι επισκέπτες όταν τελικά τους επιτραπεί να επιστρέψουν στην Παναγία των Παρισίων; Αυτοί που γνωρίζουν το εσωτερικό της καλά θα βρεθούν προ εκπλήξεων. Τον Δεκέμβριο του 2021, οι ειδικοί σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς έδωσαν το πράσινο φως στις προτάσεις της επισκοπής του Παρισιού για την ανανέωση της εμφάνισής της, η οποία περιλάμβανε την τοποθέτηση έργων τέχνης του 20ού και του 21ου αιώνα ανάμεσα στα έργα των παλιών δασκάλων.
Η επισκοπή δήλωσε επίσης ότι σκοπεύει να μεταφέρει την είσοδο των επισκεπτών από μια πλαϊνή πόρτα στην κεντρική πύλη. «Η ιδέα είναι ότι οι πιστοί ή οι επισκέπτες εντυπωσιάζονται πρώτα από το μεγαλείο και την ομορφιά της Παναγίας των Παρισίων», εξηγεί o μονσινιόρ Πατρίκ Σοβέ, εφημέριος την ώρα της πυρκαγιάς.
Συζητήθηκε επίσης η προβολή σύντομων αποσπασμάτων από τη Βίβλο στους τοίχους του παρεκκλησίου, καθώς και η μετακίνηση πολλών εξομολογητηρίων στον πρώτο όροφο. Οι συντηρητικοί εξοργίστηκαν και πάλι. Σε μια ανοιχτή επιστολή που δημοσιεύτηκε στη συντηρητική εφημερίδα Le Figaro, με τίτλο «Παναγία των Παρισίων: Ό,τι γλίτωσε η φωτιά, η επισκοπή θέλει να το καταστρέψει», περίπου εκατό δημόσια πρόσωπα διαμαρτύρονται ότι οι προτάσεις θυμίζουν «εμβυθιστικά» πολιτιστικά έργα όπου, συχνά, η ανοησία συναγωνίζεται το κιτς. Ο Σοβέ επέμεινε ότι δεν υπήρχαν σχέδια για να μετατρέψουν τον σεβάσμιο καθεδρικό ναό σε Ντίσνεϊλαντ.
Θα υπάρξουν επίσης αλλαγές στον χώρο γύρω από το κτίριο. Αν και η πέτρινη περιοχή μπροστά από τον καθεδρικό ναό θα παραμείνει σε μεγάλο βαθμό ανέγγιχτη, οι γύρω δρόμοι θα γίνουν πιο φιλικοί προς τους πεζούς και πιο πράσινοι, με τριάντα τοις εκατό περισσότερη βλάστηση. Κατά τη διάρκεια του πολύ ζεστού καιρού, ένα καινοτόμο σύστημα ψύξης θα στέλνει στις πέτρες μπροστά από το κτίριο ρεύμα νερού πάχους πέντε χιλιοστών, για να μειώσει τη θερμοκρασία.
Τα ξύλα από το τελευταίο δέντρο που κόπηκε τον Φεβρουάριο θα έχουν μέχρι τότε πάρει τη θέση τους ψηλά στην οροφή της Παναγίας των Παρισίων, στο «δάσος» του καθεδρικού ναού. «Είναι μια εξαιρετικά συγκινητική και δυνατή στιγμή», δήλωσε κατά την κοπή της βελανιδιάς ο Ρεμί Φρομόν, επικεφαλής αρχιτέκτονας των ιστορικών μνημείων. «Πήραμε την πρώτη ύλη με τη μορφή ενός δέντρου από το δάσος, που θα μετατραπεί σε δοκό, η οποία ελπίζω ότι θα παραμείνει στον καθεδρικό ναό για πολλούς αιώνες».
