Για έναν ηθοποιό που θέλει να είναι επιλεκτικός, ο Κίλιαν Μέρφι έχει κάνει κάποιες μυστήριες επιλογές στην καριέρα του, συμμετέχοντας σε ταινίες όπως το Aloft, το Retreat, η Αόρατη ζωή, το Φωτιά στις κάννες μας ή το Watching the Detectives, τίτλοι που πιθανότατα δεν σας λένε τίποτα και, υπεραπλουστεύοντας, μοιάζουν με παράλογες υποσημειώσεις που γεμίζουν τα κενά στη φιλμογραφία του ανάμεσα στις συμμετοχές του στις ταινίες του Νόλαν (τα τρία Μπάτμαν, Inception, Δουνκέρκη) και τις διάσπαρτες σεζόν του Peaky Blinders. Και κάπως έτσι, ατυχώς, ξεχνιούνται και κάποιες ενδιαφέρουσες περιπτώσεις, όπως το συμπαθητικό πολεμικό θρίλερ Επιχείρηση Ανθρωποειδές του Σον Έλις ή το μελαγχολικό Broken του Ρούφους Νόρις ή, κυρίως, το ψυχοβγαλτικό sci-fi Sunshine του Ντάνι Μπόιλ.
Αλλά πριν ο Μέρφι γίνει αυτό που είναι σήμερα, δηλαδή ένας εναλλακτικός, παγκόσμιος σταρ που συνδυάζει τον ιρλανδικό εξωτισμό του και αυτό το σπάνιο βλέμμα με την τηλεοπτική καταξίωση και την αναγνώριση από τη σινεφίλ κοινότητα, ήταν κάτι άλλο. Ή, έστω, αν απομονώσουμε τη διετία 2005-06, μπορούμε να δούμε στο πρόσωπό του δυο στιγμές της ιρλανδικής ιστορίας: τις Ταραχές της δεκαετίας του ’70 και, πιο πριν, τον πόλεμο της Ανεξαρτησίας του 1919.
Το 2005, λοιπόν, ο Μέρφι συνεργάστηκε με τον Νιλ Τζόρνταν (Το παιχνίδι των λυγμών, Το τέλος μιας σχέσης, Μάικλ Κόλινς ο Επαναστάτης κ.ά.) για τη δημιουργία του Breakfast on Pluto (το οποίο αποδόθηκε κάπως άνευρα στα ελληνικά ως Ζωή σε ανάποδη τροχιά) – έχουν γυριστεί δεκάδες ταινίες για την περίοδο των Ταραχών και η συγκεκριμένη δεν είναι η πιο χαρακτηριστική, αλλά ακριβώς γι’ αυτό, χάρη στη λοξή της ματιά, είναι μία από τις πιο αποκαλυπτικές. Στον πυρήνα της ιστορίας βρίσκεται ο Πάτρικ (Μέρφι) που ακολουθεί τη θηλυκή του φύση και ως Κίτεν, πλέον, αναζητά τη χαμένη του/της μητέρα – μεταξύ πολλών επεισοδίων της «περιπέτειας» του/της Πάτρικ/Κίτεν, μπλέκεται και ο IRA. Πολιτική ιστορία, ζητήματα φύλου (σε μια εποχή που το κοινό δεν είχε τις σημερινές ευαισθησίες η ερμηνεία του Μέρφι είναι απίθανη), εθνικής ταυτότητας, οικογενειακών σχέσεων και κάπως αξέχαστη εκείνη η σκηνή με την έκρηξη που προκάλεσε στην αίθουσα του σινεμά μια παγωμάρα.
Λίγους μήνες αργότερα, την άνοιξη του 2006, ο Μέρφι συνεργάστηκε με τον Κεν Λόουτς στο Ο άνεμος χορεύει το κριθάρι, που μάλιστα κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες – εμπορικά μιλώντας, πρόκειται για την πιο επιτυχημένη ταινία στην Ιρλανδία διαχρονικά. Ο Λόουτς ξεθάβει εδώ τον μεγεθυντικό του φακό και στοχεύει στις μικρές λεπτομέρειες που συνθέτουν τη μεγάλη Ιστορία: ο Μέρφι είναι ο ένας από τους αδερφούς Ο’Ντόνοβαν που καταλήγουν στα βουνά πολεμώντας για την ανεξαρτησία, πριν ο καθένας τους επιλέξει ένα διαφορετικό μονοπάτι. Ένας πικρός ύμνος στις γενναίες ιδέες, ένα σχόλιο στις διαφορετικές αναγνώσεις του καθήκοντος και ένας Μέρφι μελαγχολικός και αέρινος, ένας θλιμμένος γήινος ήρωας με τραγιάσκα, πολλά χρόνια πριν φορέσει μια παρόμοια, επιστρέφοντας στη δεκαετία του ’20 για να υποδυθεί τον Τόμι Σέλμπι στο Peaky Blinders.
Η αποτύπωση της ιρλανδικής ταυτότητας του ταιριάζει. Ο ίδιος πριν από λίγα χρόνια μετακόμισε μόνιμα στο Δουβλίνο, έπειτα από περισσότερο από μία δεκαετία παραμονής στο Λονδίνο, ενοχλημένος από το γεγονός ότι τα παιδιά του είχαν αρχίσει να μιλάνε με αγγλική προφορά. Γι’ αυτό και, εκτός από το Οπενχάιμερ, το οποίο με καθαρά κινηματογραφικά κριτήρια είναι η ταινία που περιμένουμε να δούμε, ας σημειώσουμε και αυτό που έρχεται μετά: θα παίξει, όπως έγινε γνωστό, τον πατέρα στο Μικρά πράγματα σαν κι αυτά, την κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος της Κλερ Κίγκαν, αυτού του μικρού διαμαντιού που διαβάσαμε πέρυσι και στα ελληνικά (εκδ. Μεταίχμιο), εντός του οποίου χωράει όλη την ιρλανδικότητα του κόσμου.
