Όταν η 34χρονη Σόνια ανακοίνωσε στην οικογένειά της ότι πρόκειται να παντρευτεί με τον σύντροφό της, τον αρχικό ενθουσιασμό διαδέχτηκε γρήγορα μια παγωμάρα. Το ίδιο βράδυ βρήκε στο κινητό της ένα τεράστιο μήνυμα από τον αγαπημένο της θείο, «κάπως χειριστικό», όπως λέει: «Ξεκινούσε λέγοντας πόσο περήφανος και χαρούμενος είναι για μένα και κατέληγε σε ένα κήρυγμα υπέρ του γάμου στην εκκλησία». Πώς ήταν δυνατόν, της έγραφε, να μη συνεχίσει την παράδοση της οικογένειάς τους; Τον είχε απογοητεύσει. Στην πραγματικότητα, ο γάμος της Σόνιας δεν ήταν καν γάμος. Η ένωσή της με τον σύντροφό της τελέστηκε μέσω του συμφώνου συμβίωσης στο γραφείο μιας συμβολαιογράφου. Ήταν μια μέρα χωρίς σχέδια για το τι θα φορέσει ούτε ποιους φίλους θα καλέσει. Αργότερα όμως φόρεσε ένα νυφικό, εθιμοτυπικά, και μαζί με τον σύντροφό της και τους κοντινούς τους ανθρώπους έκαναν ένα μεγάλο πάρτι χορεύοντας και γιορτάζοντας μέχρι το πρωί. «Τη στιγμή που αντικρίσαμε τους φίλους μας μαζεμένους, ένιωσα κάτι μέσα μου να λέει “από τώρα μετράει”. Και ας ήταν απλώς ένα πάρτι. Όλοι κλαίγαμε και κανείς δεν ήξερε γιατί». Η περίπτωση της Σόνιας δεν είναι πρωτότυπη.
Τα τελευταία χρόνια, οι επαγγελματίες της μεγάλης βιομηχανίας των γάμων, τα στατιστικά στοιχεία και η καθημερινή εμπειρία των συζητήσεων στις παρέες αναδεικνύουν μια νέα τάση: την απομάκρυνση από αυτό που οι περισσότεροι έχουν στο μυαλό τους ως παραδοσιακό γάμο (για τα ετερόφυλα ζευγάρια, μια και στη χώρα μας τα ομόφυλα ζευγάρια ακόμη δεν έχουν ίσα δικαιώματα). Mια τελετή, δηλαδή, στην εκκλησία ακολουθούμενη από μια δεξίωση, τραπέζια-ροτόντες με λευκά τραπεζομάντιλα και καλεσμένους όσους περισσότερους αντέχει η τσέπη των γονιών, όπου η νύφη πετάει την ανθοδέσμη και στο τέλος κόβουν μαζί μια τούρτα. Από ό,τι φαίνεται, η πανδημία επέσπευσε μια αλλαγή που ήταν έτσι κι αλλιώς προγραμματισμένη να συμβεί: τα ζευγάρια μέσα στην καραντίνα είδαν ότι μπορούν να κάνουν μια πολύ μαζεμένη γιορτή με λιγότερους φίλους, και πάλι να είναι μια στιγμή που θα τη θυμούνται. Επίσης, μετά την τελευταία δεκαετία δεν είναι πια καθόλου αυτονόητο ότι οι άνθρωποι μπορούν να διαθέσουν δεκάδες χιλιάδες ευρώ για έναν γάμο. Άλλαξαν οι προτεραιότητες και έχουν μπει μπροστά ανάγκες όπως η στέγαση, τα ταξίδια ή η αποταμίευση.
Τα υβριδικά μοντέλα
«Έχουμε δει μια ξεκάθαρη αλλαγή τα τελευταία χρόνια», παρατηρεί η διοργανώτρια γάμων Ταμάρα Τζουμαΐλη, ιδρύτρια της Amal Events. «Τα περισσότερα ζευγάρια θέλουν απλώς να κάνουν ένα πάρτι. Δεν τους αφορά η τελετή, δεν θέλουν δεξίωση. Βλέπουμε πάρα πολλά σύμφωνα συμβίωσης και φυσικά πολιτικούς γάμους που έχουν γίνει κάποια άλλη στιγμή και δεν συνδέονται με τη μέρα του πάρτι. Ψάχνουν μια αφορμή να βρεθούν και να γιορτάσουν και, εννοείται, πιο οικονομικές λύσεις».
«Όσοι κάνουν ακόμα κάτι παραδοσιακό, το κάνουν κυρίως για τους γονείς τους», συμφωνεί ο Βαγγέλης Ζευγαράς από την Divine Gastronomy Catering. «Πιστεύω ότι, αν δεν υπήρχε η παράδοση και η σχέση με τις οικογένειες, οκτώ στους δέκα θα έκαναν απλώς ένα πάρτι με finger food και αλκοόλ, χωρίς τελετουργικά, χωρίς ροτόντες και ρύζια». Οι δυο τους, έχοντας εκατοντάδες γάμους στο ενεργητικό τους, παρατηρούν επίσης –σε ξεχωριστές συζητήσεις– ότι ειδικά στα αστικά κέντρα έχει μειωθεί κατά πολύ και ο αριθμός των καλεσμένων: «Έχει φύγει ο κόσμος από το πρωτόκολλο “καλούμε όλους όσους ξέρουμε”», σχολιάζει ο κ. Ζευγαράς. «Παλαιότερα πλησιάζαμε τα 300 άτομα, πλέον ένα συνηθισμένο νούμερο είναι τα 150. Υπάρχουν αρκετά ζευγάρια που βρίσκονται ακριβώς στη μέση, ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον. Για παράδειγμα, δεν κάνουν μυστήριο, αλλά μόνο πάρτι, και μπορεί να έχουν ροτόντες, αλλά δεν κάθονται σε αυτές όλοι, μόνο οι μεγαλύτεροι. Φέτος, έχουμε αρκετά τέτοια παραδείγματα». Ένα τέτοιο ζευγάρι είναι και η Ελίνα με τον Σωκράτη, που πρόκειται να παντρευτούν τον προσεχή Σεπτέμβριο. Μεταξύ τους, αλλά και στον περίγυρό τους, αποκαλούν το γεγονός «γάμο» ελλείψει άλλης λέξης που να το περιγράφει. Στην πραγματικότητα, η επίσημη πράξη και γι’ αυτούς θα τελεστεί στο γραφείο ενός συμβολαιογράφου σε άσχετη μέρα, ενώ την ημέρα του πάρτι απλώς θα μαζευτούν με τους φίλους και τους συγγενείς για να γιορτάσουν το κοινό τους ξεκίνημα. «Όταν στέλνουμε τις προσκλήσεις, ουσιαστικά τους καλούμε στον γάμο μας και συνήθως οι φίλοι μας αντιλαμβάνονται εύκολα τι ακριβώς θα συμβεί. Με τους γονείς μας ήταν λίγο πιο περίπλοκο. Μας πήρε κάποιον καιρό να τους εξηγήσουμε πως μπορεί η διαδικασία να μην είναι αυτή που έχουν συνηθίσει –δεν θα παραστούν σε τελετή και δεν θα δουν την κόρη τους με λευκό νυφικό–, όμως για εμάς ο συμβολισμός είναι ο ίδιος. Κάποια στιγμή, απογοητευμένοι από το πώς θα εξελιχθεί η ιστορία, είχαν αποφασίσει να κάνουν μόνοι τους ένα δεύτερο event, καλώντας τους φίλους τους αλλού, αδυνατώντας να καταλάβουν τι είναι αυτό στο οποίο καλούνταν να συμμετάσχουν».
Η οικογένεια, όπως μας λένε οι επαγγελματίες του χώρου, είναι ο φόβος και ο τρόμος κάθε εκδήλωσης, είτε αφορά Έλληνες είτε ξένους που επιλέγουν να παντρευτούν στην Ελλάδα. «Συνήθως αυτός που πληρώνει έχει και, αν όχι τον τελικό, πάντως ισχυρό λόγο», λέει η κ. Τζουμαΐλη. «Και επειδή μετά την πανδημία η ηλικία των ζευγαριών έχει πέσει, συνήθως οι γονείς πληρώνουν τον λογαριασμό. Όταν λοιπόν ακούν ότι τα ζευγάρια δεν θέλουν να κάνουν σχεδόν τίποτα παραδοσιακά, επικρατεί ένα σοκ, γιατί για εκείνους είναι πολύ σημαντικό να τα βιώσουν αυτά όπως τα είχαν συνηθίσει. Συχνά επιτυγχάνεται ένας συμβιβασμός και τα ζευγάρια αποβάλλουν κάποια στοιχεία που δεν θέλουν (π.χ. νυφικό με τούλι, είσοδο, πρώτο χορό, κοπή τούρτας) με αντάλλαγμα 10 ή 20 καλεσμένους παραπάνω που μπορούν να προστεθούν στη λίστα των γονιών τους».
«Τα παιδιά δεν απογαλακτίζονται νωρίς», συμφωνεί ο κ. Ζευγαράς. «Τουλάχιστον στους 6 από τους 10 γάμους οι γονείς εμπλέκονται πάρα πολύ στο πώς θα διεξαχθεί η διαδικασία και φυσικά πάρα πολύ συχνά εκείνοι πληρώνουν αποκλειστικά». Μεγάλο ποσοστό των εκδηλώσεων αφορά νέους που έχουν φύγει και ζουν στο εξωτερικό, αλλά επιστρέφουν στην Ελλάδα για να παντρευτούν. Αυτοί, σύμφωνα με τον κ. Ζευγαρά, συνήθως επιλέγουν να παντρευτούν σε νησί. «Τα ζευγάρια που ζουν στο εξωτερικό συνήθως θέλουν κάτι εντελώς διαφορετικό, που να έχει αμιγώς τη μορφή του πάρτι», λέει η διοργανώτρια εκδηλώσεων Νάσια Τσακίρη. «Όσα παιδιά ζουν στην Ελλάδα, όπου ακόμα είναι πολύ έντονο το στοιχείο της οικογένειας, προσπαθούν να ικανοποιήσουν τον κύκλο τους και τελικά κάνουν συμβιβασμούς. Όταν έρθουν στο πρώτο ραντεβού και είναι μόνο το ζευγάρι, ξεδιπλώνουν τα θέλω τους, όμως στην πορεία, όταν εμπλέκεται και η οικογένεια, αρχίζουν και προστίθενται στοιχεία πιο παραδοσιακά, που ήταν εκτός του αρχικού σχεδιασμού και το βλέπεις ότι έχουν έρθει από κάποιον άλλο».
Λιγότεροι γάμοι, περισσότερα σύμφωνα
Στην Ευρώπη, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά, οι γάμοι μειώνονται εδώ και χρόνια: το 1964 η αναλογία ήταν 8 γάμοι ανά 1.000 άτομα, ενώ το 2019, πριν από την πανδημία, είχε πέσει ήδη στους 4,3 γάμους ανά 1.000 άτομα. Η Ελλάδα ακολουθεί ανάλογη πορεία. Οι γάμοι γενικότερα έχουν καταγράψει μείωση και οι πολιτικοί γάμοι, από το 2012 και μετά, υπερτερούν σε αριθμό των θρησκευτικών, με τη μεγαλύτερη απόκλιση να σημειώνεται το 2021, οπότε πραγματοποιήθηκαν 22.272 πολιτικοί γάμοι έναντι 18.487 θρησκευτικών.
Αυτά που παρουσιάζουν ραγδαία αύξηση είναι τα σύμφωνα συμβίωσης: το 2009, την πρώτη χρονιά που τέθηκε σε ισχύ ο νόμος που τα επέτρεπε (τότε, ακόμη μόνο σε ετερόφυλα ζευγάρια), συνήφθησαν 161 σύμφωνα, ενώ το 2021 ο αριθμός είχε σκαρφαλώσει στα 11.550 (με αύξηση 28,5% από την αμέσως προηγούμενη χρονιά), εκ των οποίων τα 314 αφορούσαν ομόφυλα ζευγάρια.
Το σύμφωνο είναι μια αρκετά διαδεδομένη λύση, μεταξύ άλλων λόγω και της ευκολίας με την οποία συνάπτεται αλλά και λύνεται. Πολλά ζευγάρια χρειάζονται απλώς ένα χαρτί για τυπικούς λόγους, μια γραφειοκρατική πράξη, όπως κανείς πάει να κάνει μια αίτηση στο ΙΚΑ. Και επειδή ο τρόπος ζωής των σύγχρονων ζευγαριών συχνά φέρνει μπροστά το θέμα της τεκνοποίησης ως επιτακτική ανάγκη, πολλοί άνθρωποι αποφασίζουν να κάνουν οικογένεια χωρίς να χάσουν χρόνο για να περάσουν από το στάδιο της προετοιμασίας ενός γάμου.
«Υπογράψαμε ένα σύμφωνο λίγο πριν γεννηθεί η κόρη μας, για λόγους αναγνώρισης του παιδιού», λένε η Μαρίνα και ο Περικλής. «Δεν μας απασχόλησε ποτέ η σειρά με την οποία θα προχωρήσει η σχέση προς τη νομιμοποίηση, δεν σκεφτήκαμε καν τότε να κάνουμε γάμο και φυσικά δεν το σκεφτόμαστε και τώρα, κυρίως επειδή έχει πάρα πολλά έξοδα. Έχουμε δύο παιδιά, υπάρχουν άλλες προτεραιότητες. Το πάρτι όμως το σκεφτόμαστε, γιατί μας λείπει το συμβολικό του πράγματος, του γάμου ή ενός πάρτι. Ένα σημείο αναφοράς».
Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και η Καλλιόπη. Ο σύντροφός της, όταν έκλεισαν έναν χρόνο μαζί, ξεκίνησε να ψάχνει το δαχτυλίδι με το οποίο θα της έκανε πρόταση γάμου στο αγαπημένο τους παγκάκι στην Ίο, έναν χρόνο αργότερα. Παρ’ όλα αυτά, ο γάμος μπήκε σε δεύτερη μοίρα. «Δίναμε μια μάχη με τον χρόνο για να κάνουμε παιδί, ήμασταν από τα ζευγάρια που παντρεύονται στα 35-40, οπότε δώσαμε προτεραιότητα σε αυτό και αφήσαμε τον γάμο. Κάναμε απλώς οι δυο μας ένα σύμφωνο.
Ακολούθησε ένας κυκεώνας ιατρικών διαδικασιών που δεν ευοδώθηκαν, οπότε και πάλι δεν ήταν πρόταγμα ο γάμος. Αμέσως μετά ήρθε η πανδημία και ουσιαστικά η υλοποίηση απομακρύνθηκε πολύ από την απόφαση». Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος, όταν αφήνεις κάτι για τόσο μακροπρόθεσμα, να χάσει τη σύνδεσή του με τη στιγμή, παρατηρεί η Καλλιόπη. «Γυρνώντας πίσω, μετανιώνω για το “άσ’ το για αργότερα”. Αυτές οι αποφάσεις, τα ορόσημα στη ζωή ενός ζευγαριού, έχουν μια σημασία και καλό είναι να μην τα αναβάλλεις επ’ αόριστον. Γιατί όσο περνάει ο καιρός, το λίγο μπορεί να γίνει για πάντα. Ναι, μπορεί να φέρει συγκρούσεις και προστριβές, αλλά νομίζω ότι είναι από τις στιγμές που καλό είναι, όταν τις μειώσεις σαν επιθυμία, να τις υλοποιείς».
Οι παραδοσιακοί
Η νέα γενιά προοδευτικά απορρίπτει πολλά από τα στοιχεία που στο μυαλό των γονιών τους έχουν συνδεθεί με το μυστήριο του γάμου, ωστόσο μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού φαίνεται ακόμη πρόθυμη, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, να δηλώσει την ένωσή της ενώπιον του νόμου – ή και της εκκλησίας. Αν και οι αριθμοί δείχνουν πολύ καθαρά την πτώση: για παράδειγμα, το 1981 ο αριθμός των γάμων ήταν κατά 20.000 μεγαλύτερος από το άθροισμα γάμων και συμφώνων συμβίωσης που τελέστηκαν το 2021 (με μεγάλη πλειονότητα την ηλικιακή ομάδα 35-39 για γυναίκες και άνδρες), αλλά σε καμία περίπτωση δεν μιλάμε για έναν «πεθαμένο» θεσμό. Πριν από την πανδημία, το 2019, 55.061 ζευγάρια αποφάσισαν να επισημοποιήσουν τη σχέση τους.
Από αυτούς, το 42,3% παντρεύτηκαν σε εκκλησία, το 43,3% σε δημαρχείο και το 14,4% έκαναν σύμφωνο συμβίωσης. Εκείνη τη χρονιά, ένας από αυτούς τους θρησκευτικούς γάμους ήταν της Αναστασίας και του Μανώλη. «Δεν μπορώ να πω ότι από κοριτσάκι ξυπνούσα και κοιμόμουν με το νυφικό στο μυαλό μου», λέει η Αναστασία. «Όμως μου άρεσε το έθιμο, το να σου πετάνε ρύζι, το να χορέψεις τον χορό του Ησαΐα, να σου αλλάξουν τα στέφανα. Σαν χάπενινγκ πιο πολύ. Ο Μανώλης δεν ήθελε παραδοσιακή τελετή, αλλά το δέχτηκε».
Τι γλιτώνουν όσοι το αποφεύγουν
Αν δεν παντρέψεις παιδί και δεν χτίσεις σπίτι, δεν καταλαβαίνεις τι είναι η ζωή, έλεγαν οι παππούδες μας και, όπως κάθε λαϊκή ρήση, έχει ένα πάτημα στην πραγματικότητα. Η διοργάνωση ενός γάμου είναι χόμπι για γερά νεύρα και γερά πορτοφόλια. «Ειλικρινά, εάν είχα καταλάβει πόσο δύσκολο και πόσο ακριβό ήταν, μπορεί και να μην το έκανα», λέει η Ελίνα. «Θεώρησα πως, επειδή θα κάνουμε απλώς ένα μεγάλο πάρτι, η διοργάνωση θα ήταν πιο εύκολη. Παρ’ όλα αυτά, έχω βρεθεί πολλές φορές να κλαίω στο αυτοκίνητο από τα νεύρα και την ένταση, γιατί προσπαθείς να συντονίσεις εκατοντάδες διαφορετικές λεπτομέρειες για μια μέρα που είναι πολύ σημαντική για σένα και, αν ο προϋπολογισμός σου είναι και περιορισμένος, θέλει πραγματικά πάρα πολλή δουλειά για να βρεις τις σωστές προσφορές. Επίσης, έχω έρθει σε ρήξη πολλές φορές με τον σύντροφό μου επειδή δεν συμφωνούμε για κάτι, ενώ, όσο προχωράει η διοργάνωση και εμφανίζονται κόστη που δεν είχαμε υπολογίσει, μας λούζει κρύος ιδρώτας. Καμιά φορά σκεφτόμαστε πως, αφού το σημαντικό είναι ότι αγαπιόμαστε και θέλουμε να ζήσουμε μαζί, γιατί να βάζουμε τον εαυτό μας σε μια τόσο ψυχοφθόρα διαδικασία;».
Το μέσο κόστος ενός γάμου με περίπου 150 άτομα καλεσμένους αγγίζει τις 50 χιλιάδες ευρώ, μας λέει η κ. Τζουμαΐλη. «Οι περισσότεροι θέλουν να φτιάξουν κάτι που να μη θυμίζει σε τίποτα γάμο, οπότε δεν διαλέγουν τις ροτόντες και τα τραπεζομάντιλα που είναι διαθέσιμα στους χώρους και χρειάζεται να νοικιάσουν όλο τον εξοπλισμό, οπότε αυτό ανεβάζει το κόστος».
Σημαντικό ρόλο στο κόστος της εκδήλωσης παίζει ο χώρος που επιλέγουν τα ζευγάρια, με τους παράκτιους χώρους της Αθήνας να είναι πιο ακριβοί από ό,τι τα διάφορα κτήματα σε προάστια όπως το Κορωπί, το Μαρκόπουλο και η Βαρυμπόμπη, που δεν προσφέρουν ιδιαίτερη θέα.
Μια παραθαλάσσια επιλογή μπορεί να κοστίσει στο ζευγάρι το λιγότερο 20-25 χιλιάδες ευρώ μαζί με το φαγητό. Άλλο ένα σημαντικό έξοδο είναι το αλκοόλ, ενώ η διακόσμηση ξεκινά από 5.000 ευρώ και ανεβαίνει πολύ εύκολα όσο προστίθενται φυτά και διακοσμητικά, το art de la table (ενοικιαζόμενα σουπλά, μαχαιροπίρουνα, ποτήρια) γύρω στις 6.000, φωτογραφίες και βίντεο από 3.000 έως και 5.000. Τα δώρα, που έχουν πλέον αντικαταστήσει τις κλασικές μπομπονιέρες με τα κουφέτα, καθώς τα σύγχρονα ζευγάρια προτιμούν κάτι χειροποίητο που θα μείνει στον καλεσμένο για να του θυμίζει τη βραδιά και μπορεί να είναι κάποιο κεραμικό ή κερί, κοστίζουν περίπου 5 ευρώ το άτομο. Εάν τα ζευγάρια επιλέξουν έναν διοργανωτή γάμου, για να γλιτώσουν μεγάλο μέρος της ταλαιπωρίας της διοργάνωσης, αλλά και για να έχουν πρόσβαση στις πιο συμφέρουσες τιμές των συνεργαζόμενων επαγγελματιών, αυτό το κόστος φτάνει κατά μέσο όρο στις 4.000 ευρώ.
Παρ’ όλα αυτά, τα νέα ζευγάρια φαίνεται ότι έχουν διαφορετικές προτεραιότητες από τις προηγούμενες γενιές σε ό,τι αφορά διάφορα κόστη που παλιά θεωρούνταν αδιαπραγμάτευτα. «Δεν τους αφορά πλέον τόσο το να δώσουν πολλές χιλιάδες ευρώ σε ένα νυφικό που θα φορέσουν μία φορά ή στο νυφικό μακιγιάζ ή χτένισμα. Οι περισσότερες πελάτισσές μας θέλουν κάτι απλό, όχι ακριβό, και προτιμούν να δώσουν τα χρήματα αυτά για κάτι που θα τους ψυχαγωγήσει, όπως το να υπάρχει, για παράδειγμα, σαμπάνια για όλους τους καλεσμένους και όχι μόνο για το ζευγάρι».
Γάμος αλά ελληνικά
Η αλήθεια είναι ότι, με το που μπαίνει η λέξη «νυφικό» ή «γαμπριάτικο» μπροστά σε μια υπηρεσία, τα κόστη εκτοξεύονται. Και με την Ελλάδα να έχει μπει πλέον για τα καλά στο κάδρο των προορισμών για γαμήλιο τουρισμό, ο λογαριασμός έχει ανέβει πολύ. «Δεν είναι μια οικονομική χώρα η Ελλάδα για να παντρευτείς», λέει η κ. Τζουμαΐλη. «Έχει ανεβάσει πάρα πολύ τα κόστη της, ανταγωνίζεται την Ιταλία, την Πορτογαλία και την Τουρκία. Οι τουρίστες την επιλέγουν φανατικά για τα φυσικά της χαρακτηριστικά, τη θάλασσα, τον ήλιο, το ότι δεν υπάρχει σε πολλά μέρη περιορισμός στην ένταση του ήχου. Όλα αυτά τα προνόμια τα πουλάμε ακριβά. Εξάλλου, στον χώρο εμπλέκονται επαγγελματίες που ουσιαστικά δουλεύουν κατά κύριο λόγο από Μάιο έως Σεπτέμβριο, οπότε ανεβάζουν τις τιμές για να μπορούν οι επιχειρήσεις τους να αντέξουν και τον χειμώνα», συμπληρώνει. Έτσι, οι προμηθευτές επιλέγουν να συνεργαστούν με ξένους πελάτες, οι οποίοι κατά κύριο λόγο ξοδεύουν περισσότερα χρήματα και, επειδή έρχονται με τους καλεσμένους τους για μέρες, κάνουν διήμερες ή τριήμερες εκδηλώσεις, που αποφέρουν μεγαλύτερο κέρδος. Η ζήτηση λοιπόν παρασύρει προς τα πάνω και τις τιμές για τους εγχώριους πελάτες. Ωστόσο, όπως παρατηρεί η κ. Τζουμαΐλη, η νοοτροπία παραμένει η ίδια. «Η Ελλάδα δεν έχει εκσυγχρονιστεί, ακόμη και αν έρχονται εδώ εκδηλώσεις που μπορεί να φτάσουν σε κόστος και το ένα εκατομμύριο. Οι προμηθευτές αργούν να σου απαντήσουν στο τηλέφωνο, πρέπει να τους κυνηγάς διαρκώς. Όλοι νομίζουν ότι στη δουλειά μου το πιο δύσκολο πράγμα είναι η διαχείριση του ζευγαριού, αλλά δεν είναι καθόλου. Είναι η διαχείριση των γύρω γύρω, που σε κάποιες περιπτώσεις έχουν μείνει στο ’80 και στο ’90».
