Πριν από μερικές ημέρες, μια λατρεμένη φίλη εγκατέλειψε τον συναρπαστικό ετούτο κόσμο, αφήνοντας πίσω της ένα δυσαναπλήρωτο κενό στους ανθρώπους που την αγάπησαν, και έναν ορφανό σκύλο. Δεν έφταιγε εκείνη. Δεν είχε κάνει το σφάλμα να πάρει κουτάβι, καθώς ήταν ήδη σε προχωρημένη ηλικία. Δεν υπολόγιζε ότι θα φύγει νωρίτερα από τον δωδεκάχρονο (και φιλάσθενο) τετράποδο σύντροφό της. Τα έκανε όλα σωστά. Αλλά μας την έσκασε…
Δεν ξέρω να πω με βεβαιότητα σ’ εκείνον που θα αναλάβει αναγκαστικά την κηδεμονία αν οι σκύλοι πενθούν. Δεν ξέρω καν αν θα θέλαμε να το πιστέψουμε. Υπάρχουν τόσες και τόσες φωνές «ειδικών» που θα βιαστούν να σας διαβεβαιώσουν ότι τα ζώα «διαισθάνονται τον θάνατο των αγαπημένων τους προσώπων» ή ότι «περνούν από τα ίδια πέντε στάδια της θλίψης, όπως και εμείς». Μόνο που η βεβαιότητά τους στηρίζεται σε προκαταλήψεις και ευσεβείς πόθους. Όχι σε επιστημονική τεκμηρίωση.
Εκείνο που ξέρουμε είναι ότι τα σκυλιά είναι πλάσματα της συνήθειας. Και της εξάρτησης. Αυτός ο ένας άνθρωπος που αναγνωρίζουν σαν αφεντικό, που αντιμετωπίζουν με δέος, λατρεία και σεβασμό, είναι –με κάποιον τρόπο και κάποιον ψυχολογικό μηχανισμό που δεν έχουμε ακόμα αποκωδικοποιήσει– πολύ έντονα αποτυπωμένος σε αυτή την πρωταρχική μορφή συνείδησης που φαίνεται να κατέχουν (και για την οποία είχε μιλήσει ακόμη και ο ίδιος ο Δαρβίνος, στο έργο του Η έκφραση των συναισθημάτων στον άνθρωπο και τα ζώα από το 1872). Έτσι, όταν αυτός ο άνθρωπος λείψει, η απουσία του καταγράφεται αρχικά σαν ενόχληση, λίγο αργότερα σαν βάσανο και τελικά σαν ανυπόφορο μαρτύριο.
Κάποτε πιστεύαμε ότι τα υπόλοιπα θηλαστικά ζουν τη ζωή μέρα με τη μέρα. Ότι δεν έχουν ιδιαίτερη αίσθηση του βέλους του χρόνου και πως αυτό το διπρόσωπο προνόμιο/κατάρα είναι αποκλειστικά ανθρώπινο. Σήμερα νομίζω ότι έχουμε οριστικά αναθεωρήσει. Πειράματα έχουν αποδείξει ότι η ψυχολογική φθορά του χρόνου είναι αισθητή και στα κατοικίδιά μας. Η παρατεταμένη απουσία μας φουντώνει τα αισθήματα της νοσταλγίας στα σκυλιά. Και η οριστική απώλεια τα επιβαρύνει με αυθεντικό πένθος. Όχι ανθρώπινο, αλλά τι σημασία έχει; Και ποιος μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι η δικιά μας οδύνη είναι πιο βαθιά από τη δική τους;
Το ζώο που πενθεί χρειάζεται φροντίδα. Παρακολούθηση για να μην εγκαταλείψει τη διάθεση για ζωή (πολλά τέτοια ζώα έχουν πεθάνει, μερικές εβδομάδες μετά, από δυσθρεψία). Απασχόληση. Κοινωνικοποίηση με τα άλλα πρόσωπα που γνωρίζει. Και αγάπη. Αυτή την ίδια αγάπη που απολάμβανε από τον άνθρωπό του. Ή, έστω, μια τολμηρή απομίμησή της! Δεν μπορώ να σας πω με σιγουριά ότι θα την εκτιμήσει το ίδιο. Μπορώ όμως να σας διαβεβαιώσω ότι αυτή θα ήταν η τελευταία επιθυμία του αφεντικού του. Σίγουρα θα ήταν η δικιά μου.
