Διαβάζοντας το νέο βιβλίο του Γιάννη Μπασκόζου, Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών (εκδ. Μεταίχμιο), παρασύρθηκα σε μια αφήγηση γρήγορη και αφτιασίδωτη, με φόντο δρόμους και τοπόσημα παγκρατιώτικα που τα ξέρω καλά, που τα περπατώ κάθε μέρα. Και όμως, γυρίζοντας τις σελίδες, με έπιασε μια διακαής επιθυμία να επιστρέψω και να τα ξαναζήσω, γυρίζοντας τον χρόνο πίσω στην εποχή που οι ήρωες του Μπασκόζου ήταν νέα αγόρια που έψαχναν το νόημα στο Άλσος και στην Πλατεία Μεσολογγίου. Ε.Σ.
«Τω καιρώ εκείνω, νέε μου, αποφεύγαμε τις ερωτήσεις για τις ζωές των άλλων», ενημερώνει, κάπως απολογητικά, τον Άρη Χειμωνίτη, τον ήρωα στο Καταγωγή ή Οι ιστορίες των άλλων (εκδ. Πατάκη), ένας από τους δύο μεγαλύτερους άντρες που μπήκαν στη ζωή ενός τυπικού νέου της δεκαετίας του ’90, για να αποκαλυφθεί στη συνέχεια ότι κατά βάθος συνδέονται με το κρυφό αντιδικτατορικό παρελθόν της μητέρας του. Απολαυστικά καλογραμμένο, ιστορικά και λογοτεχνικά συναρπαστικό, το νέο μυθιστόρημα του Νικόλα Σεβαστάκη διαβάζεται ταυτόχρονα ως μάθημα σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και ως ελκυστικό ανάγνωσμα για την αναζήτηση μιας κοινής, όσο και προσωπικής ταυτότητας. Ε.Σ.
Δεν είναι ότι δεν το ξέραμε, αλλά είναι ωραίο που μας το θύμισε: η άνεση που έχει η Αλεξάνδρα Κ* με τις λέξεις είναι σχεδόν χαλαρωτική. Ή το εντελώς αντίθετο. Στα διηγήματα της συλλογής της Πράγματα που σκέφτεται η παρθένος Μαρία καπνίζοντας κρυφά στο μπάνιο (εκδ. Πατάκη) βρίσκει κανείς ιστορίες με κωμικά/αλλόκοτα στοιχεία (Το εξωτικό πουλί Θοδώρα), μάλλον συγκινητικές εικόνες (Γυναίκες στο τηλέφωνο), καταιγιστικές εξομολογήσεις (ASMR), δύσκολες αλήθειες (Το φλοτέρ) και πολλά ακόμα. Α.Δ.
Στη σελίδα 134 της Μελίνας (εκδ. Κριτική), ο Γιάννης Σκαράγκας ερμηνεύει τη σχέση των ανδρών απέναντι στη φιγούρα, στην ιδέα, στο είναι της Μελίνας Μερκούρη. «[…] με λάτρευαν σαν γυναίκα και με ερωτεύονταν σαν άντρα». Επινοημένες πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις με τα πολλά πρόσωπα της Μελίνας τοποθετούνται σε ένα συναισθηματικό timeline. Έφηβη, ελεύθερη, ηθοποιός, γυναίκα, σταρ, πρωταγωνίστρια, αγωνίστρια, πολιτικός, σύμβολο, μα πάνω απ’ όλα θεά. Π.Τσ.
Στις αναμνήσεις μιας γυναίκας κούριερ μετριέται ο σφυγμός της ελληνικής κοινωνίας. Ο Χρήστος Οικονόμου κρυφοκοιτάζει μέσα απ’ τα μάτια της ηρωίδας του σε σπίτια, συμπεριφορές και ξένες ζωές, συνθέτοντας μια νουβέλα, με τίτλο Πες της (εκδ. Πόλις), με δυναμισμό και γενναιότητα. Α.Δ.
Μια λαχανιασμένη αφήγηση που κινείται σε ρυθμούς newsroom επιχειρεί η Μαρίλη Μαργωμένου στον Εφήμερο (εκδ. Καστανιώτη), έχοντας η ίδια μακρά θητεία σε εφημερίδες και τηλεόραση. Το 1999, ένας νεαρός δημοσιογράφος έχει ραντεβού με την τύχη του, όταν εισέρχεται στα γραφεία της αθηναϊκής εφημερίδας Εφήμερος, η οποία λειτουργεί ως βιτρίνα για μια τρομοκρατική οργάνωση. Ένα φιλόδοξο και διασκεδαστικό μυθιστόρημα. Β.Δ
Στο Ω! Τι υπέροχη εκδρομή (εκδ. Τόπος) ο Άρης Μαραγκόπουλος πιάνει το νήμα από το (βραβευμένο) Φλλσστ, φλλσστ, φλλλσσστ, τοποθετώντας χρονικά το κέντρο της αφήγησης στο 2016, λίγο μετά τα γεγονότα που μας απασχόλησαν τότε, και χωροταξικά στην ίδια απόμερη παραλία στη Βάρκιζα. Παρόντα, ξανά, τα ζητήματα που επηρεάζουν τον Έλληνα (άνοδος της ακροδεξιάς, οικονομική κρίση, δημοψήφισμα) αλλά και κάθε άνθρωπο (ασφυκτικά νοικοκυριά, γηρατειά, διαγενεακά χάσματα, καθηλωτική έλλειψη νοηματοδότησης). Ε.Σ.
Ο Καουμπόης του Αλίμου (εκδ. Καστανιώτη) του βραβευμένου Ανδρέα Μήτσου τριγυρνά στους δρόμους της περιαστικής γειτονιάς, πολεμά με τον θάνατο και το μυαλό του, παραδίδεται στις εμμονές του, ασφυκτιά μέσα στους φόβους του και αναμετριέται με την ανθρώπινη φύση του. Ε.Σ.
Η Αθήνα της Καλλιδρομίου, των πολυκατοικιών, των σχέσεων και των χωρισμών, της επιθυμίας, των μπαρ, του Αρδηττού και των ηλιοβασιλεμάτων του αποτελεί το πανταχού παρόν φόντο στη νουβέλα του Γιώργου Κουτσούκου Μικρές αποστάσεις (εκδ. Κίχλη). Ο Πέτρος και η Κλεονίκη, οι ήρωες της ιστορίας, συχνάζουν στο Μπέρμπον, με τη σχέση τους να περιγράφεται ως το τέλος της, που ίσως και να μην είναι παντοτινό. Π.Τσ.
«Τα στάδια φαίνονται συγκεκριμένα. Πρώτα η αφωνία, μετά η απώλεια της μνήμης, ύστερα το κώμα και τέλος ο θάνατος». Λίγο πριν ο ιός Κέρβερος, ο οποίος ρουφάει οποιαδήποτε θετική συμπεριφορά και επιδρά κακοποιητικά στις σκέψεις, αφήσει το σημάδι του στους ανθρώπους, οι ήρωες και οι ηρωίδες της Ιερεμιάδας (εκδ. Εστία) της Χλόης Κουτσουμπέλη επιστρατεύουν τις λέξεις και εξομολογούνται όσα σκέφτονται. Με γλώσσα τραχιά, το δυστοπικό μυθιστόρημα εξερευνά το πλέγμα των σχέσεων. Π.Τσ.
Το νέο μυθιστόρημά του ο Χρήστος Χωμενίδης μοιάζει σαν να το έχει γράψει κρυμμένος σε ένα σκοτεινό, σκονισμένο δωματιάκι σε ένα από τα μεσαία δικηγορικά γραφεία του κέντρου της Αθήνας, αφουγκραζόμενος κάθε δυναμική στις σχέσεις των εργαζομένων, κάθε αδιόρατο καθημερινό αυτοματισμό, κάθε τυπολογία των προσωπικοτήτων. Στη Δίκη Σουάρεφ (εκδ. Πατάκη) ένας μεγαλέμπορος πιάνων –που έχει πλουτίσει σε μεγαλύτερη ηλικία– αιφνιδιάζει τον διευθυντή ενός τέτοιου γραφείου ομολογώντας απρόσκλητος έναν φόνο που έχει παραγραφεί. Η συνέχεια είναι προϊόν της πλούσιας φαντασίας του συγγραφέα, μοιάζει όμως να διαδραματίζεται σε ένα πολύ αληθινό σκηνικό. Ε.Σ.
Ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία από τις εκδόσεις Ψυχογιός και ασφαλώς καλοδεχούμενη: η επανέκδοση του έργου του Γρηγορίου Ξενόπουλου σε βιβλία κοινού ύφους, συνοδεία σχολιασμού και χρονολογίων, φέρνει πιο κοντά στο σημερινό κοινό έναν συγγραφέα που έπαιξε σημαντικό ρόλο στα ελληνικά γράμματα στο πέρασμα του 20ού αιώνα. Βρίσκονται ήδη στα βιβλιοπωλεία οι Μυστικοί αρραβώνες, η Αναδυομένη και βεβαίως η Στέλλα Βιολάντη. Α.Δ.
Η Τσιτσιμπού, η μάγισσα της πίστας (εκδ. Πατάκη), είναι η καινούργια ηρωίδα του Αύγουστου Κορτώ, μια μυθική φιγούρα του ρεμπέτικου τραγουδιού που διηγείται την ιστορία της. Με γλώσσα γοργή, ιδιωματική και κοφτή, θυμάται τον Τσιτσάνη και τον Χατζιδάκι και μοιράζεται στιγμιότυπα από την Κατοχή, την ορφάνια και τους άντρες που γνώρισε και αγάπησε. Ενσταντανέ από τη ζωή της εναλλάσσονται με υποκειμενικό κοινωνικό σχολιασμό. Μια ελεύθερη γυναίκα που δεν μοιάζει να απολογείται σε κανέναν και για τίποτα. Β.Δ.
Οι ήρωες του μυθιστορήματος του Δημήτρη Αλεξίου, ήρωες μιας Ελλάδας της δεκαετίας του ’60 που δεν υπάρχει πια. Είναι, όπως λέει ο τίτλος, Άνθρωποι από χώμα (εκδ. Διόπτρα). Η διαφθορά του κράτους και ενός μεγάλου ιδιωτικού κολοσσού μπλέκονται με την περιπέτεια ενός συνδικαλιστή, ενός 11χρονου παιδιού, ενός δημοσιογράφου και δύο δικηγόρων, πριν όλα λυθούν θεαματικά στην αίθουσα ενός δικαστηρίου, θυμίζοντας κάτι από τη δομή των αμερικανικών δικαστικών θρίλερ. Ε.Σ.
Οι Προσευχές έκτακτης ανάγκης (εκδ. Εστία) του Τάκη Σπετσιώτη αποτελούν μια επιτυχημένη απόπειρα χτισίματος ενός ηθογραφικού μυθιστορήματος για τα καταπιεσμένα ερωτικά ήθη που ενισχύουν τα «πρέπει» και τα «μη» μιας συντηρητικής κοινωνίας. Αρκούσαν μερικοί καβγάδες, κάποια πειράγματα και η θέα του τεντωμένου αγορίστικου καρυδιού για να ανακαλύψει ο δεκατριάχρονος Παύλος τι σημαίνει ερωτικό σκίρτημα. Σύντομα ο Παύλος θα δραπετεύσει από την κωμόπολη όπου ζει, θα ανακαλύψει τον κόσμο, αλλά αρκούν αυτά για να κλείσει τις πληγές των παιδικών του χρόνων; Π.Τσ.
Ο πρώτος χρόνος της προσφυγιάς του 1922, όταν η Ελλάδα έγινε Μάνα πατρίδα, κακιά μητριά (εκδ. Καστανιώτη) για τους κατατρεγμένους. Πρόσφυγες τους οποίους βιάστηκαν πολλοί «καθαροί» ντόπιοι ομαδόν να σιχαθούν, να περιθωριοποιήσουν και να εκμεταλλευτούν στα χωράφια, στα σπίτια και στα κρεβάτια τους. Ο Γιάννης Σιώτος διανθίζει το μυθιστόρημά του με πλήθος ιστορικών αρχείων της εποχής, που με σκληρή ομοιότητα με το σήμερα, έναν αιώνα μετά, μας θυμίζουν πως «το σήμερα είναι καρπός του χθες. Το παρόν χωρίς το παρελθόν είναι δυσερμήνευτο». Ε.Σ.
Οι εκδόσεις Κίχλη ξανασυστήνουν σιγά σιγά το έργο του Η. Χ. Παπαδημητρακόπουλου με την επανέκδοση των διηγημάτων του. Ο αναγνώστης του Οβολού είτε γνωρίζει την προσεκτική οικονομία του συγγραφέα είτε τον ανακαλύπτει για πρώτη φορά, θα λυγίσει από τη λεπτότητα του λόγου, την πειθαρχία των συναισθημάτων και την ξαφνική εμφάνιση κωμικών σημείων. Το τραγικό συνορεύει μαζί τους, σε ένα περιπαικτικό γαϊτανάκι που έχει φτιαχτεί, τάχα, μονάχα για να μας υψώσει πρώτα και να μας κατεδαφίσει έπειτα με τη γοητεία της γραφής του. Β.Δ.
Οκτώ διηγήματα γοητευτικότατα πυκνά, πλεγμένα με την ντοπιολαλιά των Σερρών του προηγούμενου αιώνα. Το Αδελφομοίρι και άλλες ιστορίες του Αντώνη Πάσχου (εκδ. Στερέωμα) φωτίζει την αφώτιστη περίοδο της βουλγαρικής κατοχής μετά την εξέγερση της Δράμας το 1941. Ε.Σ.
Ο Συλλέκτης μανιταριών του Κώστα Αρκουδέα (εκδ. Καστανιώτη) είναι ένα αλληγορικό παραμύθι απαλλαγμένο από κάθε ίχνος ηθικοπλαστικής διάθεσης. Ο λύκος κάνει φιλοσοφικές κουβέντες για την καλοσύνη και την κακία, η σεκόγια συμβολίζει την αρμονία και οι φτελιές καμιά φορά τσακώνονται μεταξύ τους και ο άνθρωπος, το είδος που καταδυναστεύει την ισορροπία της φύσης, είναι ο μόνος που μπορεί να σώσει τον κόσμο. Β.Δ.
Επανέκδοση από τις εκδόσεις Πατάκη για τη Μεταποίηση του Δημοσθένη Παπαμάρκου, μια συλλογή από δώδεκα κελαρυστά διηγήματα, υφασμένα με τον στιβαρό, πυκνό και εύληπτο λόγο του συγγραφέα. Ε.Σ.
«Κάθομαι αγουροξυπνημένος σε ένα φαρδύ ξύλινο μπαλκόνι πάνω από τον ποταμό Ντιρ και παρακολουθώ τα αφρισμένα του νερά που κατεβαίνουν από τα Ιμαλάια. […] Το δεξί μου χέρι ψήνεται στον ήλιο, το αριστερό βρίσκεται στον ίσκιο, αλλά βαριέμαι να αλλάξω θέση. Είμαι ευτυχισμένα διαιρεμένος από μια οξεία διαγώνια σκιά». Τον βλέπετε, έτσι δεν είναι; Η ζωηρή, εύγλωττη, τρυφερή, ευχάριστη περιγραφή του Μιχάλη Μοδινού ζωντανεύει αυτόν τον άντρα λέξη λέξη. Με τον ίδιο τρόπο περιγράφει Τα θαύματα του κόσμου, μέσα από δεκαέξι διηγήματα για τα μικρά και καθημερινά, αλλά και τα μεγάλα γεωπολιτικά και πολιτισμικά θέματα του κόσμου. Από τις εκδόσεις Καστανιώτη. M.Α.
Η Αθήνα στα τέλη του 19ου αιώνα ζωντανεύει μέσα από τα αφηγήματα του Μιχαήλ Μητσάκη στο προσεγμένο Αθηναϊκαί σελίδες των εκδόσεων Πατάκη. Ο Μητσάκης υπήρξε μια ιδιαίτερη περίπτωση για τα ελληνικά γράμματα, μέλος της Νέας Αθηναϊκής Σχολής, δημοσιογράφος και, κυρίως, ένας άνθρωπος βασανισμένος από ψυχικές ασθένειες, που δεν χάρηκε το ταλέντο του, το οποίο ήταν τόσο μεγάλο ώστε να φέρνει τη μνήμη του ως τις μέρες μας. Α.Δ.
Μια σύντομη κουβέντα με τον Κωνσταντίνο Πίττα, αρχιτέκτονα, ερευνητή, διδάκτορα φιλοσοφίας και πλέον συγγραφέα. Το παράξενο και γοητευτικό βιβλίο Η μοναξιά του ενός (εκδ. Αίολος) είναι η πρώτη του συγγραφική προσπάθεια.
Πώς σας ώθησαν τα ερευνητικά σας ενδιαφέροντα στη συγγραφή της Μοναξιάς του ενός;
Η διδακτορική μου διατριβή αφορά το πώς οι πολιτιστικοί θεσμοί μπορούν να λειτουργήσουν ως χώροι εκδημοκρατισμού. Οι αναφορές μου (κυρίως έργα σύγχρονης πολιτικής φιλοσοφίας, κριτικής και αρχιτεκτονικής θεωρίας) έχουν διαποτίσει τη Μοναξιά του ενός. Το βιβλίο, όμως, ξεφεύγει από καθαρά δοκιμιακά στεγανά και αφηγείται την ιστορία του Ενός, ο οποίος προσπαθεί να συλλάβει τη σημερινή κοινωνικοπολιτική κατάσταση, αντλώντας μέσα από το καθημερινό, το προσωπικό και το βιωμένο.
Σχηματίζει κανείς την εντύπωση ότι πρόκειται για μια επίπονη προσπάθεια κατανόησης ενός σύνθετου κόσμου.
Ο κόσμος έχει γίνει υπερβολικά περίπλοκος και θραυσματικός, ενώ οι «καταστάσεις εξαίρεσης» (οικονομικές κρίσεις, πανδημίες, κλιματική αλλαγή) έχουν γίνει κανόνας. Σε ένα περιβάλλον διάχυτης ανασφάλειας, όπου το άτομο νιώθει ολοένα και πιο οικεία απομονωμένο στον μικρόκοσμό του, οφείλει κανείς να οξύνει τα παιδαγωγικά μέσα, τα αναλυτικά εργαλεία και τις κριτικές ικανότητες για την –από κοινού– κατανόηση και βελτίωση αυτού του κόσμου. Το βιβλίο μου δεν αποτελεί παρά ένα μικρό λιθαράκι σε αυτή τη διαδικασία.
Ο Ένας κατατάσσει τους ανθρώπους σε όσους «δέχονται χωρίς παράπονα τον κόσμο που τους δόθηκε» και όσους «σαν πηλό τον χρησιμοποιούν, για να μορφοποιούν καινούργιους». Αναγνωρίζετε τον εαυτό σας σε κάποια από τις περιγραφές;
Στην πραγματική ζωή δεν νομίζω ότι υπάρχουν τόσο μανιχαϊστικές κατηγοριοποιήσεις. Στις σκοτεινές μας μέρες, μπορεί να υποκύπτουμε και να δεχόμαστε μια κατάσταση σαν παγιωμένη. Όμως, τις πιο φωτεινές μας μέρες σηκώνουμε τα μανίκια και δίνουμε διέξοδο στη φαντασία, στο μεράκι και στον δημιουργικό μας οίστρο. Προτιμώ τον εαυτό μου στις φωτεινές του μέρες. Ελίζα Συναδινού
