Έξω από το Σαουσπιλχάουζ, τη γειτονική σκηνή του Θεάτρου της Βασιλείας (Theater Basel), οι θεατές συζητούν δυνατά στο φουαγιέ του θεάτρου, κρατώντας στο χέρι ένα ποτήρι κρασί. Δύο κοπέλες που πέτυχα στο τραμ έρχονται τρέχοντας προς το «Σπίτι του Ηθοποιού», καθώς κατευθύνθηκαν λανθασμένα στο κτίριο της κεντρικής σκηνής. Μια ηλεκτρονική μαρκίζα ενημερώνει πως τώρα, σε παγκόσμια πρεμιέρα, η σκηνή θα φιλοξενήσει το “Explosiv!”, μια παράσταση σύγχρονου χορού που απαρτίζεται από δύο χορογραφίες. Μία από αυτές ανήκει στον Αλεξάντερ Εκμαν. Στο “Fit”, o Σουηδός χορογράφος σατιρίζει ανορθόδοξα τα στεγανά κουτιά της τέχνης και τις κοινωνίας. Οι χορευτές κουνούν τα σώματά τους χωρίς την ύπαρξη μουσικής, βολεύονται στα γόνατα των θεατών και διατείνονται πως έχουμε δει την καλύτερη παράσταση της ζωής μας.
Ο Αντώνης Φωνιαδάκης έχει επιμεληθεί την εναρκτήρια χορογραφία, σε μια προετοιμασία που κράτησε τέσσερις εβδομάδες. Το “Far Side” αποτελείται από έναν βίαιο ηλεκτρονικό ήχο (σύνθεση του Ζουλιάν Ταρίντ) που σε ρουφάει αμέσως στην σκηνή, ακόμα κι αν κάθεσαι στο τελευταίο διάζωμα του πιο ψηλού θεωρείου. Τα σώματα των χορευτών φαίνονται να διαλύονται σε χίλια κομμάτια και ταυτόχρονα, να παραμένουν αλληλένδετα. Τα κουστούμια του Αναστάσιου Σοφρωνίου ευνοούν αυτούς τους στενούς και αδιάρρηκτους δεσμούς που χτίζονται στη βίαια μουσική με μια σκληρή, αλλά συνάμα τρυφερή γλώσσα. Οι τέσσερις κυλιόμενοι πυλώνες της σκηνής (σκηνογραφία και φωτισμός του Σάκη Μπιρμπίλη) μοιάζουν με βελάκια που είναι κομμένα στη μέση. Γυρίζουν και οι κινήσεις των χορευτών που μένουν σχεδόν αθέατοι στο πίσω μέρος της σκηνής αποτυπώνονται σε έναν τοίχο από τσιμέντο. Ξαφνικά σκοτάδι. Το φως πέφτει σε μία από τις χορεύτριες. Το σκοτάδι την ανυψώνει ξαπλωτή. Η μουσική κορυφώνεται και ύστερα ακολουθεί το έρεβος της άλλης πλευράς του φεγγαριού.
Αν υπάρχει μια λέξη που περιγράφει αυτό που είδα, θα ήταν το επίθετο «διεισδυτικο».
Μ’ αρέσει αυτή η λέξη, ο καθένας κάνει την προσωπική του ανάγνωση. Το συγκεκριμένο έργο άρεσε πολύ. Έχω λάβει πολλά μηνύματα και είναι ωραίο να ακούω πώς το έχει βιώσει ο καθένας. Στη δουλειά μου, η αλληλεπίδραση μεταξύ των χορευτών μπορεί να είναι και ερωτική. Καμιά φορά λίγο παραπάνω από άλλες φορές, γιατί υπάρχει αυτή η ερωτική διάθεση της επαφής, αυτή η σαγήνη. Είναι ο τρόπος που τα κορμιά συνδέονται αστραπιαίως και αφήνει τον άλλον έκπληκτο. Το χαίρομαι αυτό.
Υπήρχε περίοδος που δεν το χαιρόσουν αυτό;
Γενικά, ήμουν δωρικός στις αισθήσεις και στα συναισθήματά μου και αυτό φαίνεται και στην χορογραφία. Υπάρχει η αίσθηση ότι θέλω να πεταχτώ στους θεατές με τη χορογραφία, αλλά όχι με βίαιο ή εγωιστικό τρόπο. Είναι επειδή θέλω να είναι έντονη επαφή. Ποτέ δεν το μετάνιωσα, επειδή κάθε καλλιτέχνης έχει μια μοναδική νοοτροπία και αίσθηση. Ίσως όταν πρωτοπαρουσιάστηκα στο κοινό, επειδή δεν υπήρχαν τόσες εντάσεις όσες στα δικά μου έργα, δυσκολεύτηκε ο κόσμος να με καταλάβει και ίσως να υπήρχε μια σύγχυση για το έργο. Τελικά, για να μπορέσεις να αποκωδικοποιήσεις ή να ασπαστείς κάτι ως κριτής ή ως θεατής, μάλλον θέλει λίγο χρόνο κι από τις δύο πλευρές.
Μιλώντας για πλευρές, άραγε, τι περιλαμβάνει αυτή «η άλλη πλευρά του φεγγαριού», για την οποία μιλάς μέσω του χορού στο “Far Side”;
Οι τίτλοι στα έργα μου είναι συμβολικοί. Στο χορό, πραγματεύομαι μια ένταση που υπάρχει στην κοινωνική πλευρά της ζωής μας, καθώς ζούμε σ’ έναν κόσμο που οι εντάσεις είναι τεράστιες και καθρεφτίζουν την πραγματικότητά που βιώνουμε. Δεν υπάρχει αφήγηση, αλλά γι’ αυτό χρησιμοποιώ τα κορμιά, για να αντικατοπτρίζουν τους ρυθμούς που κινούμαστε. Πολλά πράγματα δεν τα καταλαβαίνω κι εγώ, αλλά ξέρω πως θέλω να τονίσω πράγματα με τα οποία παιδευόμαστε και δεν έχουμε καταλάβει την αρχή τους. Ίσως αυτό να μην γίνει και ποτέ, γιατί υπάρχει μια σκοτεινή πλευρά που δεν την ξέρουμε, αλλά μπορεί να μας αγγίξει.
Με ποια γλώσσα;
Ο χορός τα πλαισιώνει όλα σε μια αφήγηση. Η γλώσσα του δεν έχει νόημα, είναι ελεύθερη σε συντάξεις. Ομοίως, είναι μεγάλη ελευθερία να μιλήσω για μένα και τον διπλανό μου. Υπάρχουν πολλές, αόρατες συντεταγμένες και υπαρξιακές ανησυχίες, οι οποίες όμως συγκοινωνούν σε κοινωνικό πλαίσιο με τις διαρκείς πληροφορίες που λαμβάνουμε. Ωστόσο, δεν ψάχνω να καταλάβει κανείς τις έννοιες και τα υποσυνείδητα μου στο εκατό τα εκατό. Άλλωστε, πώς να χαρτογραφήσεις με μια τόσο καθαρά ποιητική του γλώσσα που επιδέχεται παρερμηνείες;
Θέλω να σε πάω κάπου άλλού τώρα, στους συνεργάτες με τους οποίους δουλεύεις.
Είναι μια μικρή οικογένεια για μένα. Βέβαια, τώρα συνειδητοποιώ πως κλείσαμε είκοσι χρόνια γνωριμίας με το συνθέτη Ζουλιάν Ταρίντ και είναι συγκινητικό, καθώς το σκέφτομαι. Χαίρομαι απίστευτα που υπάρχει μια κοινή γλώσσα μεταξύ όλων μας (εννοεί τους Σάκη Μπιρμπίλη και Αναστάσιο Σοφρωνίου). Υπάρχει μια προστασία και μια σιγουριά. Η αμφιβολία και το ρίσκο είναι μέσα στο πρόγραμμα. Δεν διαιωνίζουμε τις συνταγές μας. Μπορούμε να τις σπάσουμε και να τις πάμε πιο πέρα. Η συνεχής έρευνα είναι μέρος της διαδικασίας.
Είκοσι χρόνια καριέρας, λοιπόν. Πώς αισθάνεσαι τώρα;
Χαρούμενος κι ευτυχισμένος. Με βρίσκεις σε μια μεστή φάση που απολαμβάνω τους καρπούς της δουλειάς μου. Είμαι ήρεμος, έτοιμος να αναλάβω οποιαδήποτε πρόκληση μου ζητηθεί. Δεν υπάρχει πια η αγωνία του νέου να αποδείξει πως δεν είσαι ένα μικρό ταλέντο που μετά την πρώτη κίνησή του, χάνεται. Βρίσκομαι στο μαγικό σημείο που ξέρω πού πατάω και τι κάνω, δίχως να φοβάμαι για τη συνέχεια. Η αγωνία που είχα στη μέση της καριέρας μου πια δεν υπάρχει. Έχω ηρεμήσει.
Υπάρχει περίπτωση να δούμε το “Far Side” στην Ελλάδα;
Θα χαιρόμουν, αν υπήρχε η πιθανότητα μετάκλησης της παράστασης. Στέλνω newsletters, αλλά θα πρέπει να ενδιαφερθούν και οι οργανισμοί στην Ελλάδα. Η πληροφορία υπάρχει και διακινείται. Οι θεσμοί στην Ελλάδα επικεντρώνονται πιο πολύ στο θέατρο, ο χορός λαμβάνει μειονεκτική θέση. Κάνω προσπάθειες, δεν ευδοκιμούν κάποιες, αλλά δεν είναι εύκολο να έρθει μια παραγωγή στην Ελλάδα. Μου αρέσει να συνεργάζομαι με ταλαντούχους καλλιτέχνες και οργανισμούς που αγαπούν τον χορό και πιστεύουν στη δουλειά μου και τόσα χρόνια ο κόσμος είναι η σκηνή μου, όχι μόνο η Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι ένα γλυκό μέρος που το έχω με ζεστασιά μέσα στην καρδιά μου. Γι’ αυτό και χαίρομαι που θα έρθω αυτό το καλοκαίρι, στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας.
Τώρα που θα παρουσιάσεις το «Μπολερό» στην Πελοπόννησο, τι είναι αυτό που σε εμπνέει, για να επιστρέψεις σε ένα κλασικό έργο; Με τι τρόπο κάνεις την ανάγνωση στις νότες του Ραβέλ και στη χορογραφία του Μπεζάρ;
Το μουσικό θέμα του έργου είναι εμμονικό, επαναληπτικό και σχεδόν εθιστικό. Μας οδηγεί σε μια μορφή έκστασης στη διάρκειά του. Γι΄αυτό θεωρώ και ότι εμπνέει και άλλους χορογράφους που το έχουν χρησιμοποιήσει με έξυπνους και ευρηματικούς τρόπους. Στη χορογραφία του, ο Μπεζάρ τοποθετεί τους χορευτές σε ένα πολύ μικρό τραπέζι. Εγώ τους τοποθετώ σε ένα πολύ μικρό τραμπολίνο. Κυκλικό μεν, αλλά σε μεγαλύτερη εμβέλεια. Είναι μια μεμβράνη που πάλλεται, που δονείται και εδώ ίσως υπάρχει μια ενστικτώδη επαφή με τον Μπεζάρ.
Όσο για τη μουσική, πατάω πάνω στην παρτιτούρα του Ραβέλ, γιατί υπάρχει κάτι πολύ άμεσο εκεί. Αφήνω τις αισθήσεις μου σχεδόν να ηδονιστούν από αυτό που έρχεται στα αυτιά μου, στο πνεύμα και στο κορμί μου, και βουτάω με ένα γενναίο θάρρος σε μια παρτιτούρα άκρως προκλητική, άκρως επαναληπτική και δύσκολη τεχνικά και νοητικά για τις χορεύτριες.
Τέλος, με αφορμή τις παραστάσεις που θα φιλοξενηθούν στην Τρίπολη, την Σπάρτη και το Ναύπλιο, τι σημαίνει για σένα αυτή η εξωστρέφεια του Φεστιβάλ της Καλαμάτας;
Θεωρώ ότι η εξωστρέφεια του Φεστιβάλ, αλλά και διάφορων οργανώσεων σε όλη την Ελλάδα που έχουν υιοθετήσει μια τέτοια πολιτική, είναι ένα πολύ θετικό βήμα για τις τέχνες, αλλά κυρίως για τον χορό, γιατί έτσι αγκαλιάζουν ένα μεγαλύτερο κοινό, το οποίο δεν έχει πρόσβαση να δει live παραστάσεις, πέρα από την εικόνα στο ίντερνετ ή στην τηλεόραση. Γι’ αυτό θεωρώ πως είναι μια αναζωογονητική πολιτική που ακολουθείται και θα έπρεπε να την ακολουθήσουν και άλλοι φορείς, κρατικοί η μη.
Ο διακεκριμένος Έλληνας χορογράφος θα παρουσιάσει το «Μπολερό», σε μουσική του Μορίς Ραβελ, στα πλαίσια του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας. Εκτός από την παράσταση που θα λάβει χώρα στην Κεντρική Πλατεία της πόλης (15/7, 9 μ.μ.), θα υπάρξουν άλλες τρεις παραστάσεις στην Κεντρική Πλατεία της Σπάρτης (16/7, 9 μ.μ.), στην Πλατεία Πετρινού στην Τρίπολη (17/7, 9 μ.μ.) και στην Πλατεία Συντάγματος στο Ναύπλιο (18/9, 9 μ.μ.)
