Ζούσαμε στην Ερμούπολη της Σύρου, ήμουν δέκα χρόνων και γεμάτος περιέργεια για ό,τι αντίκριζα γύρω μου. Για εβδομάδες ολόκληρες, μετά το κρυφτό και τον άγριο κουκουναροπόλεμο, περνούσα κάθε βράδυ μπροστά από ένα παλιό αρχοντικό για να θαυμάσω το δέντρο που γέμιζε την αυλή του. Με μάγευε έτσι όπως το στόλιζαν μυριάδες ρόδινες φούντες. Ήξερα βεβαίως πως επρόκειτο για άνθη, ήθελα όμως να μάθω περισσότερα. Κάποιο σούρουπο, ο νοικοκύρης πότιζε τον κήπο του. Κοντοστάθηκα, αλλά δίσταζα να ρωτήσω, η φαρμακόγλωσσα της γειτονιάς με είχε φοβερίσει πως επρόκειτο για συνταξιούχο ναυτικό που ζει μόνος του και είναι επικίνδυνα τρελός. Μια τεράστια σιαγόνα καρχαρία στόλιζε τη θύρα του, πώς να μην την πιστέψω;
«Περνάς κάθε μέρα, σου αρέσει αυτό το δέντρο, έτσι δεν είναι, μικρέ;» μίλησε πρώτος εκείνος. «Μάλιστα, κύριε. Πώς λέγεται;» ψέλλισα. «Είναι η περίφημη ακακία Κωνσταντινουπόλεως. Θες να μάθεις γιατί λέγεται έτσι;». Ήμουν όλος αυτιά. Και μου εξήγησε τότε πως είναι δέντρο μαγικό, που έχει τη δύναμη, όπου κι αν φυτευτεί, να κρατάει μακριά την κακία των ανθρώπων. Φερμένο από την Πόλη, εκεί όπου δεν χωρούν οι μοχθηροί. Κάτι είπε στο τέλος και για κάποιον φιλόσοφο επ’ ονόματι Ρουσό, ο οποίος υποστήριζε ότι οι άνθρωποι γεννιούνται καλοί, αλλά διαφθείρονται από την κοινωνία. Δεν γινόταν να τον ξεχάσω, είχα δύο συμμαθητές με το ίδιο επώνυμο, μόνο που το δικό τους τονιζόταν στην παραλήγουσα. Τον έψαξα στην εγκυκλοπαίδεια, αυτά που διάβασα μάλλον με σημάδεψαν. Στον κοντά μισό αιώνα που κύλησε από τότε, άλλαξαν όμως πολλά. Στην πορεία, λοιπόν, έμαθα πως το γένος Acacia βαφτίστηκε έτσι από την αρχαιοελληνική λέξη ακή, που σημαίνει αιχμή, επειδή τα περισσότερα είδη που περιλαμβάνει είναι ακανθωτά, ενώ μάλιστα το περί ου ο λόγος δέντρο (Albizia julibrissin) δεν υπάγεται σε αυτό. Υπάρχουν επίσης στιγμές που ορισμένα γεγονότα με παρωθούν να ασπάζομαι εντελώς αντίθετη άποψη από εκείνη που κάποτε υιοθέτησα, δίνοντας έτσι δίκιο στη ρήση «πλείστοι κακοί» που διατύπωσε ο αρχαίος σοφός Βίας ο Πριηνεύς. Αμείωτη από τότε παραμένει, πάντως, η αγάπη μου για το γκιουλμπρισίμ, όπως είναι επίσης γνωστό στη χώρα μας το όμορφο δέντρο, από παραφθορά του περσικού ονόματός του – «γκολ-ι αμπρισάμ», που σημαίνει «λουλούδι από μετάξι». Από το σημερινό Ιράν άλλωστε κατάγεται, αν και η φυσική του εξάπλωση εκτείνεται μέχρι την Κίνα και την Ιαπωνία. Στην τελευταία είναι γνωστό ως «νεμουνόκι», λέξη που σημαίνει «κοιμώμενο δέντρο» και περιγράφει το χαρακτηριστικό γνώρισμα των σύνθετων, πτεροειδών φύλλων του να κλείνουν τη νύχτα. Η επιστημονική ονομασία του είδους, πάλι, αποτίνει φόρο τιμής στον αριστοκράτη Φίλιπο Αλμπίζι, ο οποίος στα μέσα του 18ου αιώνα έφερε από την Κωνσταντινούπολη και φύτεψε στον κήπο που διατηρούσε στη Φλωρεντία το πρώτο γκιουλμπρισίμ που ρίζωσε σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Λόγω της ωραίας ανθοφορίας του, που διατηρείται όλο το καλοκαίρι, το γκιουλμπρισίμ είναι ένα φυλλοβόλο δέντρο με κόμη που λαμβάνει σχήμα ανοιχτής ομπρέλας, το οποίο φυτεύεται συχνά σε πάρκα και αλέες. Φυσικά, παραμένει εξαιρετικά δημοφιλής επιλογή για ιδιωτικούς κήπους, αρκεί να έχουν έκταση επαρκή για να το φιλοξενήσουν. Και αυτό γιατί, αν οι συνθήκες το ευνοήσουν, μπορεί σε διάστημα μιας δεκαετίας να φτάσει σε ύψος, αλλά και σε διάμετρο, τα έξι μέτρα. Αντέχει αρκετά στην αλατότητα και στον άνεμο, είναι λοιπόν επίσης είδος κατάλληλο για νησιωτικούς κήπους και παραθαλάσσιες φυτεύσεις.
Αντέχει στον καύσωνα
Προτιμά τις ηλιόλουστες θέσεις, προσαρμόζεται πάντως εύκολα σε όλους τους τύπους εδαφών. Αντέχει πολύ στον καύσωνα, στον παγετό και στην ξηρασία, τα πρώτα δύο καλοκαίρια της ζωής του πρέπει πάντως να ποτίζεται τακτικά, για ταχύτερη ανάπτυξη, και να λιπαίνεται με ισορροπημένα σκευάσματα. Κλαδεύεται στα τέλη του χειμώνα, για να διατηρεί το ωραίο σχήμα του.
